Panangmatmat iti Lubong
Eskandalo iti “Electronic Church”
Ti dati a managebanghelio iti telebision a ni Jim Bakker ken ti asawama a ni Tammy immawatda iti $4.8 milion a sueldo, dagiti bunos ken dadduma pay a tangdan manipud iti ministerioda iti TV iti nagbaetan iti Enero 1984 ken Marso 1987, impadamag ti The Charlotte Observer, maysa a pagiwarnak iti Norte Carolina idiay Estados Unidos. Nagikkat ni Bakker kas pangulo iti PTL (Praise the Lord) a ministerio iti telebision idi Marso kalpasan ti panangaminna iti “seksual a pannakidenna” idi 1980 iti maysa nga agtutubo a sekretaria ti iglesia. Kasakbayan la unay iti panagpudnona, impalgak ti asawana nga isut’ nagbalin nga adikto iti nairesita a droga. Ti sabali pay a managebanghelio iti TV, ni Jimmy Swaggart, iti panagkomentona maipapan iti eskandalo a mainaig kadagiti Bakkers kinunana: “Ti Ebanghelio ni Jesu-Kristo pulos a di pay bimmaba iti kasta unay a kinababa a kas itatta.” Ngem kinapudnona ania ti nagpababa—ti ebanghelio wenno dagiti managebanghelio iti TV?
Panagalibtak Maipapan iti Aluminum
“Maysa a kangrunaan a grupo dagiti sientista a Briton ti mamakpakdaar a maibusor iti panagusar kadagiti paglutuan nga aluminum ken dagiti aduan ti aluminum a taraon,” kuna ti The Sunday Times iti Londres. ‘Dagiti sientista manipud iti neuroendocrinology unit iti Medical Research Council idiay Newcastle iti Tyne patienda a ti panangmulit ti aluminum iti taraon ken danum ket maysa a posible a pagtataudan iti Alzheimer’s disease, ti gagangay unayen a porma iti panagkabaw.’ Nupay no maipagarup idi a ti kaadu ti aluminum a maagsep manipud kadagiti paglutuan ket saan a madmadlaw, ti nabiit pay a panagsirarak ipakitana ti kasta unay a pannakairuar ti adu nga aluminum gapu iti panaglalaok dagiti kemikal no adda fluoride iti danum a pagluto wenno no aglutluto kadagiti naalsem a taraon a kas iti kamatis wenno repolio. Ti nasarakanda ti nangibangon kadagiti salsaludsod maipapan iti ugali iti adu a luglugar a manginayon iti fluoride iti abasto a danum tapno pabilgen ti ngipen dagiti ubbing.
Pannaturog iti Tennga ti Aldaw
Kadawyan laeng ti pannakasapul ti pannaturog, kuna dagiti managsirarak. Iti nagbaetan ti ala 1:00 ken alas 4:00 t.m., kaaduan a tattao ti makatuglep, ket kumapuy ti maaramidanda iti trabaho. Ti kasasaad ket gapu, saan a ti pannangan wenno kultura, kas ti naipagarup idi, no di ket ti panagbaliw ti biolohikal a pagorasan ti tao. Iti dayta a tiempo, dagiti tattao makaturogda iti sumagmamano a minutos. Nupay no ti kinaalibtak ken ti kaadu ti matrabahuan saan nga immadu kadagidiay a simmardeng a maipaay iti pannaturog iti tengnga ti aldaw, dayta ti pudno a nangipaay kadakuada iti nasaysayaat a rikna, uray pay no pudno a saanda met a nakaturog.
Peggad iti Taraon ti Ubing
Dagiti maladaga nga addaan iti parikut iti bato ken dagiti ubbing a di nadanonan a naipasngay ti nangnangruna nga agpeggad manipud iti nailaok nga aluminum a masarakan kadagiti dadduma a taraon ti maladaga, kuna ti maysa a surbey ti Trading Standards Department, Warwickshire, Inglatera. Ngem impaganetgetna a ti kaadu ti nasarakanda ket saan a napeggad kadagiti nasalun-at a maladaga. Dagiti nabiit pay a panagsirarak idiay Inglatera ken ti Estados Unidos isingasingna a ti aluminum ti mabalin a napeggad kadagiti maladaga nga addaan ti depekto iti bato, wenno maipaay kadagiti maladaga a di nadanonan a naipasngay nga addaan kadagiti saan pay a nabukel a naimbag nga organo. Ti makagapu ket ti ubing dina kabaelan nga iruar ti aluminum, isu a mangipalubos iti metal a maurnong iti adu unay iti utekna.
Makapapatay a Dara
Natay ti aktor a ni Danny Kaye idi napalabas a Marso. Ngem, “ti kapapatgan a paset iti ipapatayna ti di nadlaw ti kaaduan,” kuna ti kolumnista a ni Ray Kerrison. “Ti comedian natay iti tawen a 74 a ti dadduma a makagapu isu ti panangawatna idi iti panangiyalison iti narugitan a dara.” Impudno ti doktorna a ni Kaye nakaala iti non-A ken non-B hepatitis manipud iti panangiyalison nga inawatna uppat a tawenen ti napalabas idi isut’ naagasan babaen iti quadruple bypass surgery. “Gapuna ti operasion a nairanta a mangispal iti biag ni Kaye ti nagbalin ketdi a sentensia iti ipapatay,” kuna ni Kerrison. “Pudno unay, napattapatta nga agarup 12 a tattao (nga adu kadakuada ti hemophiliacs) ti matay iti inaldaw idiay E.U. iti saksakit a maiyakar babaen iti narugitan a dara.” Apay? Agsipud ta nupay no ti dara makaipaay iti adu a saksakit, daytat’ masubok laeng a maipaay iti dua—antibody ti hepatitis B ken AIDS—ta saan a masubbot ti gasto iti ad-adu pay.
Maigiddato iti dayta, ti dati a bituen iti pornograpia a ni Linda Lovelace ti naglasat iti operasion ti pannakaimula iti dalem. Nadadael ti dalemna? Patien dagiti dodoktor a dayta ket hepatitis met, a naalana babaen iti panangiyalison iti dara a naited kenkuana kalpasan iti aksidente iti auto idi 1970.
“Nasaysayaat a Nalukmegda”?
Ti umad-adu a bilang dagiti eksperto ti mangikunkuna nga “adu, no saan a kaaduan, kadagiti tattao nga addaan iti nakaro a parikut iti kinalukmeg ti mabalin a saan a mapabasol gapu iti kinalukmegda,” kuna ti damag iti The New York Times. “Agarup kagudua kadagiti nalukmeg a tattao—dagidiay a nalablabes ngem 30 porsiento ti dagsenda—a nangpadas nga agpakuttong agingga iti ‘makaay-ayo’ a dagsen a nailista iti listaan ti dagsen ti nagsagaba iti medikal, pisikal ken sikolohikal kas banagna, ket nasaysayaat a nalukmegda,” kuna ni Dr. George Blackburn, maysa nga espesialista iti kinalukmeg idiay Harvard Medical School, sigun iti artikulo. Kaskasdi, ni Dr. Theodore B. Van Itallie, iti St. Luke’s-Roosevelt Hospital Center idiay Siudad ti Nueva York, kunana: “Ti kinalukmeg maapektaran kadagiti kasasaad iti aglawlaw. Kas miembro iti agtugtugaw laeng iti trabaho ken adu unay a makan a sosiedad, dagiti nalaka a lumukmeg a tattao nga agtarigagay a mangtimbeng iti dagsenda ti masapul a mangsuro a mangtaginayon iti adu a pisikal a trabaho ken ti mangtimbeng iti pannangan.”
Di Maikaglis a Sapatos
Tinawen dagiti ospital iti Britania agasanda ti kagudua milion a pannakadangran gapu iti pannakaikaglis iti yelo. Dagiti medikal a managsirarak planoda a pabassiten daytoy babaen iti panagsuroda manipud iti polar bear. Dagiti saksakana addaanda kadagiti nakaskasdaaw a di maikaglis a kasasaad. Ania ti sekretona? Sigun iti The Sunday Times iti Londres, ipalgak dagiti panangsukimat babaen iti mikroskopio ti “naggetleng ken nabussog” a natangken a rabaw a nangkalub iti “nalukneng ken nalamuyot nga uneg.” Nupay no ti natangken ti suelasna a lalat ken plastik a sapatos ti agurnong iti yelo kadagiti getlengda, dagiti sientista patienda a ti dua-tukad a kopia iti saksaka ti polar bear ti mangipaay iti kasayaatan a kebbeng iti nagalis a yelo. “Diak patien nga adda aniaman a banag a makaipaay iti naan-anay a talged iti rabaw a kas iti yelo,” kuna ti chief medical officer ti Ford Motor Company a ni Dr. Derek Manning, “ngem dagiti sapatostayo ti mabalin nga ad-adda a nataltalged itan.”
Nararawet
“Saan a nasayaat ti pannangan dagiti Italiano,” kuna ti La Repubblica, inaldaw a pagiwarnak iti Roma, “ngem saanda a basol.” Apay a saan? Dagitoy ken dadduma pay a salsaludsod a mainaig kadagiti nararawet iti Italia ti naisalaysay idiay kumbension nga inangay a nasaksakbay ti National Institute of Nutrition iti daytoy a tawen idiay Roma. Ni Tullio Seppilli, maysa a direktor idiay University of Perugia, kunaenna a dagiti nalatak a nararawet ket saanda a naragsak nga indibidual a nabingbingay ti biagda “babaen iti dua a hedonismo—ti maysa a mangiduron iti pannangan ken ti sabali a mangkalikagum iti nasayaat a pisikal nga itsura.” Kas pangsuportar iti daytoy, dagiti nabiit pay nga estadistika ipakitana a nupay no 8 milion a nataengan ti mangikagumaan a mangrisot iti parikutda iti dagsen, 22 milion ti agtalinaed a di mapnek iti taraonda ket kagurada ti bagbagida ngem itultuloyda ti mangan kadagiti sausages ken tsokolate. Iti panangay-ayna iti di nasayaat a panagpili dagiti Italiano iti taraonda, kuna ti La Repubblica a dagiti komersial iti TV ti nangnangruna a mapabasol agsipud ta “nagballigida a nangkumbinsir kadagiti ubbing a mangan kadagiti numero uno a basura.”
Krisis ti Trabaho kadagiti Hapones
Ti Japan sangsanguenna ti kasiseriosuan a krisis iti trabaho nanipud idi Gubat Sangalubongan II. Mairaman kadagiti makagapu isu ti agpangpangato a gatad dagiti produkto a Hapones gapu iti panagpangato ti kantidad ti yen, ti bumasbassit a panagkalikagum dagiti internasional a paglakuan, ken ti kompetensia kadagiti pagpagilian a kas iti Sud Korea. Tapno mapababa ti gasto iti trabaho ken mataginayon ti beddeng ti kompetensia, adda ti panangikagumaan dagiti kompania a Hapones a mangpataud iti ballasiw-taaw—a mangibati kadagiti trabahador nga awan trabahoda iti pagtaengan. “Ti kaadu dagiti awan ti trabahona idiay Japan ti adda iti 2.8 agingga iti 2.9 porsiento iti nabiit pay a bulbulan,” kuna ti Mainichi Daily News, “ti kangatuan pay laeng nanipud ti panangrugi ti gobierno a mangurnong iti estadistika idi 1953.” Nupay no dagitoy a bilang ket nababa no idilig kadagiti dadduma a nasnasion, ti pamay-an ti Japan a panangkuenta ket naiduma. Ti pannakaikkat ken dagiti tattao nga agtrabaho iti nasurok a maysa nga oras iti aniaman a lawas, kas pangarigan, saanda a maibilang. Ti kaaduna “ti mabalin nga agdoble agingga iti nasurok a 5 porsiento no makuenta iti sidong ti pamay-an ti E.U.,” kuna ti pagiwarnak.