Panagsugal—Adda Aya Asinoman a Mangabak?
Babaen ti koresponsal iti Agriingkayo! iti Italia
‘KADAGITOY a tiempo iti serioso a panagbaba ti ekonomia, adda ti industria a saan a sagsagiden iti krisis.’ Ti Italiano a magasin a Corriere della Sera Illustrato tinukoyna ti industria a panagsugal. Wen, idiay Italia, kas kadagiti adu a dadduma a dagdaga, ti panagsugal ket maysa a dakkel a negosio.
“Ti E.U. ket adda iti tengnga iti nakaad-adun a legal a panagsugal,” kuna ti magasin a Fortune. “Nagdakkelan ti masapulanna, dagiti loteria idi napan a tawen [1983] ti nakaneto . . . ngangngani $2.1 bilion.” Ti panagsugal awisenna met ti adu a taga Canada. Sigun iti pagiwarnak a La Presse, dagiti pampamilia nga agnanaed idiay Quebec ad-adu ti gastuenda iti panagsugal ngem iti medisina ken ti panangaywan iti ngipen!
Nupay no dagiti loteria, roulette wheels, dais, ken dagiti ay-ayam a kard ket mausar iti panagsugal, ti resulta dagiti panaglaban iti boksing, ay-ayam a football, ken dagiti salisal iti kabayo ti dadduma kadagiti nalalatak a pustaan dagiti managsugal. Ngem kas panangikuna ti The Complete Illustrated Guide to Gambling: “Dagiti determinado a managsugal pustaanda no ania kadagiti dua a tedted ti tudo ti umuna a makagteng iti paladpad ti tawa, wenno ti bilang ti buok nga agtubo iti maysa a pagtubuan iti buok.” Gapuna, idiay Italia pumustada kadagiti eleksion dagiti presidente, no marbek ti gobierno wenno saan, ken uray pay ti eleksion ti papa! Iti rabii kasakbayan ti panaglaban iti football isu met ti tiempo a pagay-ayat dagiti managsugal, a gumasto kadagiti nakaskasdaaw a gatad ti kuarta iti pusta iti football. Awagan dagiti pagiwarnak daytoy a kas ‘Saturday night fever.’
Sino, nupay kasta, dagiti mangabak iti panagsugal? Ti kadi kinapudno a minilion,—wen, binilion—a doliar ti maipaay a gunggona ipamatmatna a ti panagsugal ket makagunggona?
Apay nga Agsugalda
Ni Sharon ken ni Steve naragsak ti panagasawada. Ngem idi naammuan ni Sharon a nailumlumdan iti utang, nagpakpakaasi ken ni Steve a baybay-annan ti panagsugal. Adu a karkari ti saan a natungtungpal. Nadadael ti salun-at ni Sharon, ket nangrugin nga agsakit ti barukongna. Saan unay a naseknan ni Steve. Ti laeng pampanunotenna ket no isut’ matay, mabalinna nga usaren ti kuarta ti seguro a pagbayad kadagiti ut-utangna iti panagsugal.
Daytoy a pudno-iti-biag a pasamak, a naisalaysay idiay Medical Aspects of Human Sexuality, iyilustrarna a naimbag no kasano kairut ti panangtengngel ti panagsugal kadagiti tattao. Kadagiti dadduma, ti pangawis iti panagsugal ket puro ken nalawag a kinabuklis. Ngem ti polieto a Compulsive Gambling kunaenna: “Dagiti tattao nga agsugal . . . agsugalda gapu iti naisangsangayan a pannakapnek: pannakabang-ar manipud iti bannog ken panagaburido, ti ragsak iti kaadda ti gundaway, ti ragsak iti pananginanama iti panangabak, ‘panagrimat’ wenno ‘panagragsak’ nga umasping iti patauden iti alkohol, ken ti pannakilangen ken pannakikadua. No dayta agbanag iti panangabak, mainayon kadagiti dadduma pay nga epektona isu ti pannakabalin, uray pay ti kinamannakabalin-amin.”
Ti panangabak iti nasapa pay a paset iti panagbiag, nupay kasta, ket masansan a nasikap a silo. Nupay kaaduan a tattao ti mabalin a di mangikankano iti kasta a panangabak a kas ti “naimbag a gasat iti agdadamo,” dadduma ti simamaag a mangipapan iti dayta a kas maysa a pasamak a mangipakpakaammo ti mapasamak iti masanguanan. Kuna ti maysa nga artikulo iti Psychology Today: “Ti nakalkaldaang, narikut a kinapudno—ti kinapudno a 90 porsiento kadagidiay nga agsugal ti maabak—ti di mangawis kadakuada. Mariknada a saanda a maapektaran kadagitoy a nakalkaldaang a banag, a dagitoy, kinapudnona, ket naisangsangayan.” Daytoy a ngangngani inkapilitan a panagkedked a panangsango kadagiti kinapudno isu ti maysa kadagiti addang nga agturong iti panagbalin a maysa a napeklan a managsugal.
Ti Italiano a pagiwarnak nga Stampa Sera kinunana a para kadagita, ti panagsugal ket “maysa a droga a di mabalin a baybay-an ti maysa a tao.” Wenno kas insurat ni Giovanni Arpino iti Il Giornale nuovo: “Daytoy a bisio ket naigameren iti lasag ti maysa.” Ti panagsugal mangipaay iti paglisian iti pamay-an iti panagbiag a mabalin a makapaaburido.
Uray pay no ti panagsugal ket maibilang a kas di makabannog a paglinglingayan, ti makipaset iti dayta ti mabalin a biktima iti kinatangsit ken kinaagum, a dina kayat ti agsardeng no isut’ maabak wenno isut’ agtultuloy pay nga agay-ayam kalpasan ti panangabakna—nga agbanagto laeng iti pannakaabakna manen.
Panangparmek kadagiti Posibilidad ti Pannakaabak
Nupay no ti managsugal mariknana a mabalin nga isut’ ‘naikeddeng a mangabak,’ ti kinapudno ket ti managsugal ti ngangngani sigurado a maabak! Ti rason? Simple laeng a matematika. Mangipurruakka iti nikel iti mamin-sangapulo a daras, ket kasano kasansan ti rummuar a cara wenno krus? Mabalin a pagarupen a lima ken lima. Padasenyo dayta. Mammano a kasta ti mapasamak. Makitayo, ti maaw-awagan linteg dagiti promedio ti agkurri laeng kadagiti dadakkel a bilang. Kayatna a sawen, no mangipurruakkayo iti nikel iti mamin-adu a daras ket, siempre, dayta rummuarto nga agpada ti bilang ti cara ken krus. Ngem iti sumagmamano laeng, mabalin nga agparang ti aniaman a kumbinasion. Gapuna, saan a pudno a maibaga no ania ti rummuar iti aniaman nga espesipiko a purruak.
Ti managsugal dina awaten daytoy. No ti nikel rummuar a cara iti agsasaruno a walo a daras, patienna a buyogen iti kinapasnek a daytat’ masapul a rummuar a krus iti sumaganad a panangipurruak. Ket isut’ mangpusta iti dayta a pammati. Iti kinapudnona, ti nikel awan ti memoriana iti napalabas a naaramidanna. Ti posibilidad ket ti tunggal panangipurruak ti kaskasdi gudua-gudua laeng ti gundawayna!
Anian ti kinaawan mamaay, ngarud, ti panangikagumaan a mangipadto a buyogen iti kinaumiso no anianto ti mapasamak iti narikrikut pay nga ay-ayam a kas iti blackjack wenno roulette! Dagiti posibilidad iti pannakaabak ti basta nakaad-adu. Pudno daytoy uray pay kadagiti ay-ayam a kas iti salisal iti kabayo wenno football a ti pusta ket maibatay iti kinalaing dagiti makisalisal. “Ti pannawen ken gasat” ti basta mangdadael iti kasta unay kadagiti pammadto. (Eclesiastes 9:11) Ket saan met a mabalin a parmeken ti posible a pannakaabak babaen iti maysa a “sistema.” Idiay Italia nasurok a kagudua kadagidiay makipaspaset iti panagpusta iti football ti mangpadas iti daytoy babaen ti pananggatangda kadagiti sumagmamano a kupon nga aggigiddan. Nupay kasta, ti laeng sigurado a sistema iti daytoy a kita iti ay-ayam isu ti panangipatulod iti tunggal posible a resulta iti tunggal ay-ayam. Sigurado a mangabakka. Ngem ti gatad iti gasto ket tupaganna ti gatad nga inabak.
Dagiti laeng mangabak iti panagsugal isu dagiti mangitantandudo iti panagsugal. Dagiti makinkukua kadagiti casino ti basta mangbalbaliw laeng kadagiti posibilidad iti pannakaabak iti tunggal ay-ayam tapno ti casino ti kankanayon a ngangngani mangabak. Kadagiti pustaan iti Italiano a football, makuna a ti laeng 35 porsiento iti nakagupgopan ti naitaya ti maibayad kas premio. Dagiti mangimatmaton ti panagpusta ti mangidulin kadagiti dadduma.
Ngarud, dagiti tattao nga agkuna, ‘Ngem nagasatak’ wenno, ‘Saanak a nagasat idi, ngem siguradoak a mangrugin a mangabakak ita’ ti basta mangal-allilaw kadagiti bagbagida. Ti panagsugal ket aramid nga awan ti mamaayna. Ket nupay no ti pagiwarnak mangipaay iti kasta unay a publisidad kadagiti mammano laeng a mangabak, mammano a makangngegkayo kadagiti minilion a naabak.
Ti Panagsugal ken ti Biblia
“Ti kinamaag, bisio, pagay-ayatan, pagmauyongan, paglisian iti kinapudno, panangpadas ti gasat, panagar-arapaap, panagbasol, ken ti panagtarigagay iti risgo a mabalin nga agsublisubli a kas iti kapartak ti pannakapennekna—kasta ti panagsugal, agraman ti panagtarigagay iti kinabaknang, ti panagar-arapaap, ken dagiti mangringbaw a rikrikna.” Kasta ti kinuna ti magasin a La Repubblica. Awan duadua a masansan a pagbalinen dagiti gobierno ti panagsugal a saan a legal, nupay nalabit a buyogen iti kinamanaginsisingpet pampanuynoyanda ti aramid kadagiti addaan iti lisensia a casinos wenno iti panangimatonda iti lotto ken dagiti pumada iti dayta!
Aniaman ti panangmatmat dagiti tattao iti daytoy a banag, ipamatmat ti Biblia a ti panagsugal ket saan a maitunos iti Kinakristiano. Dadduma, kas pangarigan, ti mabalin a makarikna a ti panagsugal ket basta punnuanna ti pakasapulan iti ekonomia. Ngem insuronatayo ni Jesus nga agkararag, “Itedmo kadakam ita ti taraonmi iti inaldaw.” Kasano a ti maysa a tao siaagum a makisugal a maipaay iti kuarta ket kalpasanna ikararagna daytoy? Wenno kasano ti panangsurotna iti pammalakad nga: “Itultuloyyo, ngarud, a biruken nga umuna ti pagarian ken ti kinalintegna, ket amin dagitoy a bambanag [dagiti material a kasapulan] mainayondanto kadakayo”?—Mateo 6:11, 33.
Mamalakad pay ti Biblia: “Ti panagbiagyo mayadayu koma iti kinaagum iti pirak, a mapnekkayo koma iti adda kadakayo.” (Hebreo 13:5) Ti mannakisugal ket saan a mapmapnek. Kinapudnona, isut’ naagum, ket kunaen ti Biblia a ti naagum “saandanto a tawiden ti pagarian ti Dios.”—1 Corinto 6:9, 10.
Pudno, dadduma ti agrason nga agsugalda saan a maipaay iti kuarta no di ket maipaay a pagragsakan. Ti Biblia interamente a kondenarenna, nupay kasta, dagidiay a manglabsing kadagiti nadiosan a prinsipio ket agbalin a “managayat iti ragragsak a nangnangruna ngem iti panagayat iti Dios.” (2 Timoteo 3:4, 5) Kasta met, kinuna ni Jesus: “Ayatem ti padam a tao kas iti bagim.” (Mateo 22:39) Kasano a maayat ti maysa a tao ti padana a tao no padpadasenna met nga alaen ti kuarta ti padana a tao? Kasano a ti panagsugal maitunos iti kangrunaan a prinsipio a, “Naragragsak a banag ti mangted ngem ti umawat”?—Aramid 20:35.
Ket di met liplipatan ti kinapudno a dagiti managsugal ti masansan nga agdawat “iti dios iti Naimbag a Gasat,” maysa a banag a nalawag a kondenaren ti Biblia.—Isaias 65:11.
Kamaudiananna, usigenyo met ti makadangran nga epekto iti panagsugal kadagiti “nasayaat nga ug-ugali” ti Kristiano. (1 Corinto 15:33) Ti pamay-an ti panagbiag ti maysa a Kristiano ramanenna ti kinagaget ken kinasalimetmet. (Efeso 4:28) Impakita a mismo ni Jesus a saan nga agsaysayang idi, kalpasan ti simimilagro a panangpaaduna iti tinapay ken ikan, imbilinna ti panangurnongda kadagiti pispisi a natda tapno awan ti mapukaw. (Juan 6:12, 13) Ngem imbes a suroten dagiti addang ni Jesus, ti managsugal ti ad-adda a maipadis iti bayanggudaw nga anak iti pangngarig ni Jesus, a “dinadaelna ti kukuana a nagbiag a nagdakdakes.”—Lucas 15:13.
Dagiti pudno a Kristiano ngarud masapul nga umadayuda manipud iti amin a porma iti panagsugal. Awan pagdumaanna kadakuada uray no bassit wenno dakkel a gatad ti nairaman. Kas kinuna ni Jesus: “Ti mapagtalkan iti bassit unay mapagtalkan met iti adu.”—Lucas 16:10.
Makapainteres, dagiti Saksi ni Jehova natulongandan dagiti adu a nasiluan iti silo iti panangpilit ti panagsugal a makalapsut. (Kitaenyo ti immuna a panid.) Dagita saandan a mapadasan dagiti kellaat a panagadu ti adrenaline nga iyeg ti panagsugal, ngem addaandan ti pudno a panggep iti biag. Ket imbes nga agaramidda kadagiti ar-aramid a makadadael iti salun-at ken ti pamilia, dagitoy “nabaknangda kadagiti naimbag nga ar-aramid.” Dagitoy “sisasaganada a mangiraman,” imbes a sisasagana a mangallilaw iti panangala iti kuarta a nagrigatan a sinapul ti maysa a tao. “Salsalimetmetanda ti pudno a biag,” saan a ti ar-arapaap a lubong iti panagsugal. (1 Timoteo 6:18, 19) Ngarud nagbalinda a pudno a nangabak!
[Blurb iti panid 13]
“Ti nakalkaldaang, narikut a posibilidad—ti kinapudno a 90 porsiento kadagidiay nga agsugal ti maabak—ti di mangawis kadakuada. Mariknada a saanda a maapektaran kadagitoy a posibilidad, nga isuda, kinapudnona, ket naisangsangayan.”—Psychology Today.
[Kahon iti panid 14]
Maysaak a Managsugal
Nasiluanak iti ay-ayam a poker idi agtawenak iti 12. Kalpasan ti panagasawak, intultuloyko ti ugali, a rugiak ti panagsugalko iti alas nuebe iti rabii, agturposak iti alas singko wenno alas seis iti agsapa. Kalpasan daytoy, buyogen ti kinakapsut gaput’ pannakabannog, padasek ti mapan agtrabaho. Masansan a diak makapan agtrabaho.
Ti panagsugal nangrugin a nangdadael iti biag ti pamiliak ken ti personalidakko. Ti poker kasapulanna ti adu a panangbola. Ngem masarakak a ti panangbola ken ti panagulbod ti pamay-ak iti pudno a panagbiag. Kalpasanna adda ti parikut iti kuarta. No mangabakak, adda tarigagayko a gastuen a dagus dayta, gapuna saan nga agtalinaed iti bulsak iti mabayag. Di nagbayag nadadaelen ti panagasawak.
Idi 1972, dua a Saksi ni Jehova ti kimmatok iti ruanganko. Bayat ti pannakisaritada kaniak, pinanunotko, ‘Awan ti mangaramid iti aniaman nga awan gunggonana. Addaanda iti inaagum a panggep.’ (Ti managay-ayam iti poker sanayenna ti bagina nga agsuspetsa iti isuamin!) Ngem bayat ti panaglabas ti tiempo, nabigbigko a saan a pudno daytoy. Napanak iti maysa kadagiti gimgimongda, ket nupay no diak naawatan ti isuamin, naawisak iti kinaurnosda, panagtutunosda, ken ti kinamanangngaasida.
Rinugiak ti nagadal iti Biblia. Ket ti ngay panagsugal? Masapul a sardengak dayta. Ngem no ti kinapudno iti Biblia sumrek iti biagyo, mapukawyon ti pakatignayan nga agsugal. Gapuna babaen iti dakkel a panangikagumaan, simmardengak. Nabautisaranak idi 1975.
Dakkel unay dagiti gunggona. Simmayaat ti salun-atko—ken kasta met ti personalidadko. Ti biagko saanen nga iturturayan ti panagsugal no di ket dagiti naespirituan nga intereses. Sakbayna, dagiti laeng padak a managsugal ti mangraraem kaniak. Itan ay-ayatennak ti kongregasion a pagserserbiak a kas maysa a panglakayen. Itan mabigbigkon a ti managsugal isu ti maabak. Ket dagiti kinapudno iti Biblia ti nangtulong kaniak a makakita iti daytoy.—Naipatulod.
[Ladawan iti panid 15]
Maitunos kadi para iti maysa a Kristiano ti agsugal ken kaskasdi nga ikararag, “Itedmo kadakam ita ti taraonmi nga inaldaw”?