Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Dakes Unay Aya ti Panagsugal?

NAILINGED kamaudiananna iti imatang dagiti dadakkelda ti 12-años a ni Andrew ken ti dies-años a ni Julian. Agdaldaliasat ti pamiliada iti barko, ket nakayawan dagiti ubbing a lallaki kadagiti nagduduma nga alikamen iti sugal nga adda iti barko. Idi nadlawna ti kinausiusoda, inyawatan ida ti maysa a managay-ayam iti saggaysa a sinsilio tapno mapadasanda a mismo ti agay-ayam kadagiti alikamen. Ti parikut? Pinaritan ida dagiti dadakkelda nga umasideg kadagidiay nga alikamen.

Nupay kasta, di intaltalek da Andrew ken ni Julian ti pannakatiliw kadakuada dagiti dadakkelda. Nupay nalagipda ti ballaag dagiti dadakkelda, inay-ayamda ti makina—ket nagdoble ti kuartada! Sa nagay-ayamda manen. Iti dayta a gundaway nasdaawda iti kinaadu ti rimuar a kuarta nga inabakda! ‘Aniat’ pagpeggadan daytoy?’ pinampanunotda. ‘Nakalaklakat’ mangsapul iti kuarta! Dakes unay aya ti panagsugal?’

Kas kadagiti adu nga agtutubo kadagiti lugar a sadiay gagangay ti panagsugal, impagarup da Andrew ken ni Julian a di makadangran dayta. Nalaka a maawatan dayta no panunotentayo ti ulidan nga ipakpakita ti sumagmamno a nataengan iti daytoy a banag. Adut’ saan laeng nga agsugal no di ket mangaramidda pay iti kasla naimbag a pambar tapno ikalinteganda ti bisioda. Kunaenda, kas pangarigan, a ti panagsugal adut’ pagimbaganna, nga itudtudoda dagiti inabakda manipud kadagiti loteria a makatulong kadagiti napateg a bambanag. (Ngem daytoy arigna ti minamaag a panagrasrason a gapu iti naasi a tulong ti natan-ok a negosiante ti maiparit a droga nainkalintegan ti agnegosio iti droga!) Kaskasdi kunaen dagiti dadduma a ti panagsugal ket awan pagdaksanna a pagraragsakan ken paglinglingayan, a mangpaganaygay iti biag.

Nupay kasta, idiay Britania ken Ireland, kas kadagiti dadduma a dagdaga, rinibo nga agtutubo ti nagbalinen a managsugal. Ket ti inanama a makagun-od iti adu a kuarta a di kasapulan ti panagbannog mabalin a makaawis kadakayo.

Panagsugal—Dagiti Nalimed a Peggadna

Nupay kasta, ti panagsugal mangipaay iti sumagmmano a pudpudno a peggad kadagiti agtutubo. Saritaen dagiti report ti maipapan kadagiti “naadikto iti sugal” ken “ti buteng nga ipaay ti panagsugal, no ti di makadangran nga ay-ayam agtungpal iti panangpilit a mamagmauyong iti maysa a tao.” Sigun iti The Buzz (maysa a dokumentario iti telebision idiay Britania), ti panagsugal dagiti ubbing “mabalin nga agturong iti panangidian kadagiti klase idiay eskuelaan, kinaranggas, panagkikil ken panagtakaw, inkapilitan a panagsugal ken pnagbalangkantis ket, kadagiti nakaro unay a kaso, panagbekkel wenno panaggandat nga agbekkel.” Ti kinapudno a ti panagsugal mabalin a makadidigra ket paneknekan dagiti pudno iti biag a kapadasan.

“Rinugiak ti agsugal idi agarup 11 ti edadko,” kinuna ni Adrian. “Kumuykuyogak iti ulitegko ken iti kasinsinko iti karera dagiti aso a greyhound. Iti damdamo nagasatak unay ken masansan a mangabak.” Aniat’ epektona ken ni Adrian? “Sipapakinakem a tiritirek ti estoria—agulbod— ken ni tatangko tapno makadawat iti kuarta,” inlawlawagna, “ket sakbay a nalabsak ti kinatin-edyerko, diak maamak nga agtakaw ti kuarta a nakadulin iti puesto ni tatangko tapno adda usarek iti bisiok a sugal.”

Intudo ni Adrian ti sabali pay a di makaay-ayo nga epekto. “Nalakaka nga agbalin a bayanggudaw,” inlawlawagna, “ta ti kuarta a masapulam babaen ti nadalus a trabaho kasla bassit laeng no maidilig iti pagarupmo nga abakem iti sugal.”—Idilig ti Proverbio 13:4; Eclesiastes 2:24.

Ni Robert (saan a pudno a naganna) rinugianna ti agsugal idi agtawen iti 12. Dakamatenna ti maysa pay a peggad: “Agbalinka a managpannuray unay iti an-anito.” Inlawlawagna: “Addaan ni tatangko kadagiti alikamen iti sugal. Kabisadok ti panaggarawda, ngem nagpannurayak iti an-anito iti amin nga aramidek bareng no apektaranna ti banagna, kas ti panangitalmeg iti switch iti naidumduma a pamay-an wenno ti panangibati iti sumagmamano a tiempo kadagiti inabak iti paset ti alikamen a nakaiwarasan ti kuarta. Dadduma a tattao aktual a makisaritada kadagiti alikamen.” Wen, adu a managsugal ti di mangipagpagarup a nagbalindan a managanito a managdayaw iti dios ti gasat—maysa nga aramid a kondenaren ti Dios.—Isaias 65:11.

Inkapilitan a Panagsugal

Sabali pay a makaallilaw a peggad isu ti pagannayasan a makayawan a naan-anay ti panagsugal. “Nasurok a 2,000 nga ubbing nga agtawen iti nababbaba ngem 16 ti ip-ipan dagiti dadakkelda iti Gamblers Anonymous (maysa nga organisasion a tumultulong kadagiti managsugal a mangparmek iti pannakaadiktoda) iti tinawen, ket ti bilang dagiti maip-ipanen nga ubbing . . . idiay Britania maipagarup nga ad-adu pay ngem mailimlimed laeng.” (The Buzz) Kasano kagrabe ti pannakaigamerda? Kuna ti maysa a report: “Iti kanito a maigamerda, masapul nga agsugalda mangabakda man wenno saan.”

Malagip ni Robert ti maysa a babai a nanglustay ti £90 ($140, E.U.) iti sugal iti tunggal aldaw. Magagaran unay ti pannakaupay ti maysa nga ubing pay a managsugal a makagun-od iti kuarta tapno adda maisubona iti slot machine ta ginandatna a papatayen ni nanangna! Ni Paddy, a nangrugi nga agsugal idi nakaub-ubing pay, pumada met laeng a dina mangtengngel ti bisiona a sugal. “Dimmakelak iti managsugal a sangakabbalayan,” kinunana. “Isugalako ti uray ania ken iti amin a banag. Idi nataenganakon ken addaanen asawa, isugsugalko ti kuarta a rebbeng koma a panggatangko ti taraon maipaay iti asawak ken kadagiti annakko, ket iti kamaudiananna inturongnak iti gagem nga agbekkel.”

Ti Panangallukoy ti Slot Machines

Makapataud ti aniaman a kita ti sugal kadagiti kasta a nakaap-aprang a pagbanagan, ngem ti maysa kadagiti kadadakkelan a peggad kadagiti agtutubo itatta isu ti slot machine. Daytoy “itatta ti maibilang a kadadakkelan a parikut kadagiti ubbing pay a managsugal,” kuna ti Journal of Gambling Behavior, Spring 1989. Dagitoy nga alikamen, nga umisot’ pannakadeskribirna kas maymaysa-ima a tulisan, “ket nasikap ken mananggargari nga alikamen,” kuna ti The Buzz. “No maganasam ti agay-ayam, ad-adda a kayatmo ti agay-ayam.”

Nainsiriban kadi ti panagay-ayam, uray kasano ti pananggargari dayta, no ti peggadna ket sigurado met a kanayon nga ad-adu ti maabak kenka ngem ti inka abaken? Ti Young People Now isalaysayna ti gundawayyo a mangabak iti kastoy: “Saanyo nga ikkan ti ubing pay unay a tao iti gundaway a mangabak iti uray aniaman, kuna ti pagsasao. Di aramiden dayta ti fruit machine . . . [No] mangitinnagkayo iti £10.00 iti makina iti promedio mangibati dayta iti £7.00 ket isublina kadakayo ti £3.00.”

Di pagsiddaawan a kinuna ni Mark Griffiths, maysa a managsirarak iti epekto ti panagsugal kadagiti agtutubo: “Dika makairuar iti kuarta no sika ti agay-ayam iti makina, ngem makagun-odka iti kuarta no kukuam ti makina ket sabali a tao ti agay-ayam iti dayta.” Rasonable kadi kadakayo ti makiraman iti kasta nga ubbaw nga aramid?

Nupay kasta, nadisenio dagitoy a makina a mangkayaw kadakayo nga ad-adda nga agay-ayam. Kasano? Babaen ti panangipakita iti tallo nga uged dagiti simbolo a bunga imbes a ti uged ti panangabak laeng! Ilawlawag ti Young People Now: “Dagiti uged iti ngato ken iti baba ti pagbayadan nga uged ket naiparang tapno allilawen dagiti managay-ayam a ‘nagmintisda laeng’ ket iti kasta maguyugoyda a mangpadas manen.” Ti makunkuna a dandanin panangabak, dua a mangpangabak a simbolo ken ti maikatlo a mangpaabak, ket masansan nga agparang iti managsugal a kas “gistay mangabaken” ket iti kasta isut’ maparegta a mangpadas manen—a maulit-ulit.

Ngem kadawyan daytoy kadagiti negosio a sugal. Aramiden dagiti negosiante dagiti makina ken ay-ayam a sugal a mangallilaw nga imbes a maab-abakkayo, pagparangenna a dandanikayon mangabak! Gistaykayo nangabaken! Daytat’ mangawis kadakayo nga agay-ayam pay gapu iti dakkel a namnamayo a dandanikayon “mangabak.” Mainayon ditoy dagiti rumimatrimat a lawag ken makakayaw nga uni, ket mabigbigyo ti nabileg a panangpuersa dayta iti riknayo tapno magargarikayo nga agay-ayam—di agsardeng nga agay-ayam—ken agkaraabak.

Panangaramid iti Umiso a Pangngeddeng

Ti kasayaatan a pamay-an a mangliklik iti pannakaigamer iti sugal, ngarud, isut’ di panangirugi nga agsugal. Idian amin a kita ti sugal, agraman ti panangipusta iti bassit a kuarta. Kadarato a ti pannakaigamer iti bisio a sugal ket mangrugi babaen ti panangisugal iti sinsilyo. Ket no rumsua ti gundaway nga agsugal, panunotenyo ti prinsipio nga imbaga ni Jesu Kristo idiay Mateo 7:17: “Tunggal kayo a nasayaat mangted bungbunga a nasayaat, ngem ti kayo a dakes mangted bungbunga a dakes.”

Panunotenyo daytoy: Aniat’ pudno a patauden ti panagsugal iti biag dagiti tattao? Tulonganna kadi ti maysa a mangpatanor kadagiti bungbunga ti espiritu ti Dios, kas ti rag-o, talna, ken panagteppel, wenno pataudenna ti ringringgor, panagpungpungtot, ken kinaagum? (Galacia 5:19-23) Laglagipenyo, kondenaren ti Dios ti kinaagum. Ti maysa laeng a tignay ti kinaagum pagbalinennakayo a makarimon iti imatangna. Saludsodanyo ti bagiyo no dagiti managsugal ket maitutop a kalangen dagiti agtutubo a Kristiano. (1 Corinto 15:33) Laglagipenyo a “ti isuamin a lubong adda iti babaen ti dakes.” (1 Juan 5:19) Saan kadi a naglawag a ti panagsugal itandudona ti pangggep ni Satanas a Diablo? Isu nga apay a pagargarikayo a makiraman iti dayta?

Idi damo a naiyam-ammo ti sangapagilian a loteria ti Ireland, dagus a naawagan dayta a buis kadagiti nakuneng gapu ta mapukpukaw dagiti mannakipaset ti kuartada iti loteria ti estado a kasla agbaybayadda ti buis! Dayta ilawlawagna no ania ti panagsugal. Asinot’ mayat a maipagarup a maag ken matakawan kadagiti kasapulan a sanikua babaen ti pannakagargari iti arapaap a lubong ti managsugal? Naimbag ta, da Andrew ken ni Julian (isu a nadakamat iti rugi) nabigbigda idi agangay a ti panagsugal ket maysa nga ay-ayam dagiti nakuneng. Nalawag a makitada dagiti peggadna ket liniklikanda. “Uray pay kasta,” kinunada, “ad-adu ti nasaysayaat a bambanag nga aramiden iti biag ngem ti panangsayang iti kuartayo iti sugal.”

[Ladawan iti panid 20]

Ti panangisugal iti uray bassit laeng a kuarta mabalin a mangigamer iti maysa