Panagrimat ti Adu a Kolor
MAYSAAK nga Europeo nga adda iti umuna nga isasarungkarko iti California. Iti umuna nga agsapa iti Indian Wells, rimmuarak iti naraniag a silnag ti init iti disierto. Aglaplapusanan dagiti sabsabong iti paraangan. Bayat ti panagtakderko sadiay, kellaat a nangngegko ti napigsa a timek nga umaw-aweng a pagarupek a dayta ti maysa a dakkel nga insekto a bumanesbes a lumabas kaniak.
Iti sumagmamano a kanito adda manen ti timek ken ti panaglidem. Impagarupko a mabalin a dayta ti nakadakdakkel nga alimbubuyog iti California a mangpakpakdaar kaniak nga umadayu iti dalanna. Inayabak ti dagusko, “Ania daydiay immaweng a limmabas kaniak?” “Ay, dayta ket maysa laeng a tumatayab a hummingbird. Adda ginasgasut kadakuada ditoy.”
Hummingbird laeng! Dayta ti namagpanunot kaniak—adda maysa a parsua a nangngegakon ngem diak pay nakita. Siaannad a nagsiputak ket kellaat a nakitak ti maysa a bassit, agpaypayakpak a banag nga adda iti sango ti maysa a sabong. Daytoy a bassit a tumatayab, nga agpaypayakpak iti tangatang, ti agsublisubli a mangsusop babaen iti atiddog a sippitna iti napateg a nektar a dayta ti gubuayan iti nasken a bilegna.
Nagtakderak sadiay a masmasdaaw bayat ti panagrimat dagiti adu a kolor ken ti panagsanudna a tumayab! Diak matngelan ti ragsakko. Agsipud ta naggapuak iti makin-amianan a paset iti Europa, pulos a diak pay nakitkita dayta a napintas a tumatayab. Kaslaak agbuybuya iti maysa a milagro a mapaspasamak. Ti nasileng a dutdotna mangipaayda kadagiti agbaliwbaliw a kolor a narigat a mailasin—nalabaga, eskarlata, ken nadumaduma a berde a kasla nakasilsileng. Ti kasta unay a kinapintas dayta ti nangtignay kaniak iti panangawagko iti asawak tapno umayna kitaen ti kasta a naisangsangayan a parsua.
Diakon maibturan. Napanko innala ti kamerak ket rinugiak ti nangsapul kadagiti anggulo ken lawag tapno maretratok ti nasayaat a panagtignay. Iti suli ti paraangan adda maysa nga artipisial a pagpakanan a kasla porma iti nalabaga, kasla-itsura iti kampana a sabong. Iti uneg adda iti inaramid-tao a nektar—maysa a naamnaw laeng a solusion iti asukar. Agsipud ta saan unay a nalawag iti dayta a suli, dinawatko iti asawak nga iggamanna ti pagpakanan iti sangadeppa laeng iti init. Bayat ti panagtakderna a saan nga agkutkuti, kamaudiananna ti tumatayab immayen a bumanesbes nga agturong kenkuana ket rinugiannan ti sumrek ken rummuar, tapno agbussog iti mangpapigsa a likido. Bayat ti pannakagun-odna iti panagtalek iti daytoy a kabbaro a nagsaadan, sinukimatna pay ti lapayag ti asawak—mabalin nga adda nektar sadiay!
Agpadpadakami a nasdaaw ken pudno a naragsakan a makakita ken makangngeg iti hummingbird iti damdamo unay bayat iti panagbiagmi.
Pinanunotko, ‘Anian a leksion! Sadinoman ti ayantayo iti lubong, ditay koma pulos tagtagibassiten ti bukodtayo a lokal a milagro.’ Ket ti gayyemko kinunana, “Hummingbird laeng dayta”!
Hummingbird Kontra Helicopter
Bayat ti panangpaliiwko kadagiti pamay-an ti panagtayabna, diak malipatan a ti nadisenio ti tao a kaasitgan iti hummingbird isu ti helicopter. Ngem kaskasdi, anian a nakakapkapuy a panangtulad dayta no idilig!
Nanipud pay iti dayta nga aldaw lima a tawenen ti napalabas, natignayak iti kinapintas ken disenio iti hummingbird. Ket naammuak ti ad-adu pay maipapan itoy a babassit a disenio ken bileg. Kas pangarigan, sigun iti libro a Hummingbirds: Their Life and Behavior, addada “ngangngani 338 a kita ken 116 a klase iti pamilia iti Trochilidae, ti kababassitan a tumatayab iti lubong.” Kinapudnona, dadduma ti nakabasbassit ta agdagsenda iti nakurkurang ngem ti sentimos iti Briton wenno ti sentimos iti E.U. ket agarup kas iti kadakkel iti alimbubuyog. Ti kadadakkelan ket agarup duapulo a centimetro ti kaatiddogna.
No agsublitayo iti panangidilig iti helicopter—nagsukimatak iti Sikorsky Aircraft tapno maammuak no mano a daras ti panagrikos dagiti rotor bladesna iti tunggal minuto bayat ti panagtayab ti helicopter. Ti sungbat ket adda iti nagbaetan iti 200 ken 300 a panagrikos iti tunggal minuto. Ket ti hummingbird? Bayat ti panagpayakpakna, dadduma kadakuada ti mabalin nga agpayakpak iti 78 a daras iti tunggal segundo, wenno 4,680 a panagpayakpak iti tunggal minuto!
Adu Unay a Suruen
Dadduma kadagiti nagnaganna a naited iti dadduma a pagsasao ket makaipalgakda. Ti Portuguese awaganda dayta iti beija flor, a kaipapananna “mangagek ti sabong.” Ti Español awaganda dayta iti chupaflor, a kaipapananna “manangsusop iti sabong.” Ti Italiano ket colibrì, ket daytat’ maawagan met iti uccello mosca, ti “managtayab a tumatayab,” gapu ta nakabasbassit.
Nakakitakayo kadin iti hummingbird iti ayanyo iti lubong? Malaksid no agnanaedkayo iti Makinlaud a Hemispero, dikayto maaddaan iti kasta a pribilehio. Ti saklawenna ket manipud iti Alaska agingga iti kaaduan iti Estados Unidos, iti ballasiw iti Mexico ken ti Caribbean, ken iti uneg ti Sud America. Ngem nakakitakayo man wenno saan, mapanunotyo ti ragsakko iti pannakakitak ken pannakangngegko iti damdamo unay iti hummingbird.
Iti amin a paspaset iti daga addada dagiti nakaskasdaaw a parparsua a makapasiddaaw ti disenioda ken kinapintasda. Uray pay dagidiay a mabalin nga ibilangtayo a naalas kaskasdi a mangipakitada iti nakaskasdaaw a disenio. Kaskasdi, ti panangammo kadakuada amin ken ti pannakaawat kadakuada ket maysa a nagdakkelan a trabaho iti nakaab-ababa a panagbiag. Ti laeng panangammo iti isuamin nga adda a masapul nga ammuen maipapan kadagiti hummingbirds ket alaennan iti adu a tawtawen a panagadal ken panagpaliiw. Ngem kaskasdi, dadduma ti agkuna a ti biag nga agnanayon ket mabalin a makapaaburido—uray pay no nakaad-adu ti masapul a suruen!
Naipalagip kaniak dagiti berso idi ugma, a dati a naisurat iti Hebreo: “O Jehova, anian a nagadu dagiti ar-aramidmo! Nainsiriban ti panangaramidmo kadakuada amin. Ti daga napno kadagiti pagsanikuaam.” (Salmo 104:24) Ngarud awan duadua nga idi pinaliiw ti salmista dagita a parparsua a kas “dagiti tumatayab iti langit,” isut’ natignay a nangikuna: “O Jehova nga Apomi, anian a nagtan-ok ta naganmo iti amin a daga!”—Salmo 8:8, 9.
[Ladawan iti panid 16]
No idilig iti kinapintas ken disenio iti hummingbird, ti maysa a helicopter ket maysa a nakapuy a panangtulad
[Credit Line]
Ladawan ti G. C. Kelley
[Ladawan iti panid 17]
Ti laeng tumatayab ti makatayab nga agpasunod
[Credit Line]
Ladawan ti G. C. Kelly
[Ladawan iti panid 17]
Dadduma ti agdagsen iti nakurkurang pay ngem maysa a sentimos
[Credit Line]
D. Biggins/U.S. Fish & Wildlife Service
[Ladawan iti panid 18]
Dadduma a hummingbirds ti agpayakpak iti 78 a daras iti tunggal segundo, ket ti helicopter agrikos ti rotorna iti 4 wenno 5 laeng a daras iti maysa a segundo
[Credit Line]
Ladawan ti G. C. Kelly
[Picture Credit Line iti panid 15]
Ladawan ti G. C. Kelly