Agimtuod dagiti Agtutubo . . .

Kasano a Malipatak ti Panagdiborsio dagiti Dadakkelko?

“Malaglagipko pay idi pinanawannakami ni dad. Dikam pulos ammo no ania ti mapaspasamak. Ni Mom ti mapan agtrabaho ket pampanawannakami nga agbukbukod a kankanayon. No maminsan agtugawkami laeng iti asideg ti tawa a madandanagan no pinanawannakami metten. . . .”​—Maysa a balasitang manipud iti nagdiborsio a pamilia.

AGPARANG a ti diborsio ket kasla isun ti panungpalan ti lubong, maysa a didigra a makapataud iti nawadwad a panagladingit nga agpaut iti agnanayon. Nupay kasta, no ti pamiliayo ket agngangabit iti diborsio, dikay lumdaang. Makapagibturkayto.

Di kaipapanan daytoy a dagiti bambanag ket kasdanto met laeng iti dati. Ti diborsio, nakalkaldaang a kunaen, ket masansan isu ti kamaudianan. Nupay kasta, ti pannakaibabain, ti panagrikna ti panagpungtot ken pannakaliput, ken dagiti panagbuteng a dagiti dadakkelyo ket saandakayon nga ay-ayaten​—dagitoy makadadael a rikna ti mabalin a mapaginana ket ti biagyo maisubli met laeng iti umiso a dalan. Kas kunaen ti Biblia, adda “panawen ti panangagas.”​—Eclesiastes 3:3.

Dagiti Makaagas nga Epekto iti Tiempo

Ngem, ti panangagas, ket mabayag. Total, ti literal a sugat, kas iti natukkol a tulang, abutenna dagiti adu a lawas wenno uray pay bulan tapno umimbag a naan-anay. Dikay met aya namnamaen ti kasta no maipapan iti pannakasugat ti rikna? Ngem, kasano kawadwad ti tiempo, nga abutenna sakbay a mangrugi manen a normal ti adda a panagrikriknayo?

Da managsirarak a Wallerstein ken Kelly, a nangadal kadagiti ubbing manipud kadagiti diborsiado a pamilia, nakitada nga iti uneg laeng iti dua a tawen kalpasan ti diborsio “dagiti nasaknap a panagbutbuteng, ti leddaang, ti kellaat iti kasla di panamati . . . ket nagkupasen wenno nagpukawen a naan-anay.” Dagiti dadduma nga eksperto a ti kadadaksan iti maysa a diborsio ket lumabasen iti uneg laeng iti tallo a tawen. Daytoy ti kasla maysa a kinaagnanayonen, ngem adu ti masapul pay a mapasamak sakbay a mapatibker ti panagbiagyo.

Umuna, ti inaldaw-aldaw nga ar-aramid ti sangakabbalayanyo​—a dinadael ti diborsio​—ti masapul a maorganisar manen. Mabalin nga umabut dayta iti adu a bulan, kas pangarigan, sakbay a dagiti pannangan ken panaglaba ti maaywanan a sisasayaat a kas iti dati, nangnangruna no ni nanangyo ket masapul nga agtrabaho tapno mabayadan dagiti ut-utang. Aglabas met ti tiempo sakbay a dagiti dadakkelyo makasublida iti panagrikriknada. Ket iti daytanto laengen a makaiteddanto kamaudiananna ti kasapulan a panangsuportar kadakayo.

Bayat a mapasubli ti panagbiagyo iti sigud a kasasaadna, mangruginto nga agsubli manen ti normal a riknayo. Ti ilalabas ti tiempo ket maysa kadagiti kasayaatan a medisina a pangagas kadagiti sugat ti diborsio. Kaskasdi, adu pay ti mabalin a maaramidanyo malaksid ti panagpalabas ti tiempo.

Lisianyo ti Panagbibiag iti Napalabas

Maysa a 12-años nga agnagan Joseph ti nagkuna: “Sakbay ti diborsio, daytat’ nakaar-ariwawa a balay. Mapankami kadagiti ay-ayam ti bola, sangsangkamaysakami nga agaramid kadagiti modelo, agbuybuya iti TV. Itan daytat’ nakaul-ulimeken, makapasikor, awan maar-aramidam, awanen dagiti ay-ayam ti bola a papanan.” Ti sigurado a pamay-an a panangpaunday iti ut-ot ti diborsio isu ti panagbibiag iti napalabas. Namakdaar ni Salomon: “Dika kunaen: ‘Ania ti gapuna a dagiti immuna nga aldaw naim-imbagda ngem kadagitoy?’ ta sika dika tuntonen a sisisirib ti maipapan itoy.” (Eclesiastes 7:10) Ti panagbibiag kadagiti laglagip no kasano ti dati a panagbiag ket awan maaramidanna no di ti ad-adda a panangpaleddaang kadakayo.

Ti panagbibiag iti napalabas ket mabalin a bulsekennakayo met iti agdama. Kas pangarigan, aniat’ kasasaad ti pamiliayo sakbay ti diborsio? “Adda a kanayon ti adu a panaglalaban​—ti panagik-ikkis ken panangbirbirngas,” inamin ni Annette. Mabalin aya, ngarud, a tagtagiragsakenyo itan ti maysa a banag a dati agkurkurang iti pamiliayo​—ti kinatalna ken kinaulimek?

‘Mabalinko a Pagsinnublien Ida’

Ti libro nga Stress, Coping, and Development in Children ti nagkuna: “Ti nakaskasdaaw a dakkel a bilang dagiti natataengan nga annak ti addaan met rigat a mangbigbig iti kinapudno ti diborsio, ket ti kababalinda isarmingna dayta a pakarigatanda.” Dadduma ket kasla ar-arapaapenda ti panamagtipon manen kadagiti dadakkelda, a nalabit pagay-ayamenda pay ti pampanunotda dayta uray pay kalpasan ti panagasawa manen dagiti dadakkelda!

Nupay kasta, ti panangilibak iti diborsio ket awan aniaman a balbaliwanna. Ken amin dagiti lua, panagpakpakaasi, ken panangisiksikat iti lubong ti nalabit dinanto mapagsinnubli manen dagiti dadakkelyo. Gapuna apay a tutuokenyo ti bagiyo babaen ti panagbibiag kadagiti imposible a panginanamaan? “Ti inanama a maitantantan pagsakitenna ti puso,” kuna ti Biblia. (Proverbio 13:12) Saan la a dayta, daytat’ mangsinga met ti panagaramidyo kadagiti maikari a bambanag iti panagbiagyo. Kinuna ni Salomon nga adda “panawen ti panangibelleng.” (Eclesiastes 3:6) Gapuna akseptarenyo nga agpadpada ti kinapudno ken ti kinapermanente ti diborsio​—maysa a dakkel nga addang nga agturong iti pananglipatyo iti dayta.

Ti Pannakinumo kadagiti Dadakkelyo

Mabalin a maysa daytoy kadagiti karirigatan nga aramid iti biagyo. Mabalin a nainkalintegan a makapungtotkayo kadakuada iti panangriribukda iti biagyo. Kas sipapait a kunaen ti maysa nga agtutubo a lalaki: “Naimot dagiti dadakkelko. Talaga a didakam pinampanunot a pulos ken no kasano a ti inaramidda ket makaapektar kadakami. Basta napanda lattan ket inaramidda dagiti planoda.” Kuna ti sabali pay nga agtutubo: “Ni Dad ti nangiyeg iti dua a biag iti lubong ket saanna nga inkankano ida kas iti panangas-asikasona iti baro a kotsena.” Mabalin a pudno amin daytoy. Ngem mabalinyo aya ti lumasat iti biag nga agaw-awit iti babantot iti unget ken kinapait a di dangdangran ti bagiyo met laeng? Kinuna ti managsirarak iti diborsio a ni Judith Wallerstein: “Ti kasta a panangunget saan laeng a mangisina iti ubing manipud iti nagannak kenkuana no di ket masansan nga iturongna ti ubing . . . iti kinapilio . . . dagiti kababalin a nairanta a mangrirriribuk ken mangdusa iti naganak a pabpabasolenda a nangpataud iti diborsio.”

Ibalakad ti Biblia: “Isuamin a pait ken gura ken unget . . . maikkat koma kadakayo . . . Ket managayan-ayatkayo, agkikinnaasi, ken agpipinnakawankayo.” (Efeso 4:31, 32) Kasanot’ panangpakawanyo ti maysa a nakapasakit unay kadakayo? Padpadasenyo a matmatan dagiti dadakkelyo nga addaan kalat nga awan ti panangidaddaduma​—kas maysa nga agbiddut, imperpekto a tattao, a mabalin a makaaramid iti amin a kita ti pagkurkurangan. Wen, uray dagiti nagannak ‘agbasolda ket agkurangda iti dayag ti Dios.’ (Roma 3:23) Ti panangbigbig iti daytoy tulongannakayo a makaawat kadagiti dadakkelyo. Nupay nasakit pay laeng ti nakemna gaput’ panagdiborsio dagiti dadakkelna, kinuna ti maysa nga agtutubo a lalaki maipapan kadakuada: “Agpapan pay kadagiti isuamin, kankanayon a pampanunotek a nakasaysayaatda met a tattao. Ti kunak ket nakapuyda laeng a nangpili iti nakiasawaanda.”

Ti kalmado a panagpampanunot maipapan kadagiti dadakkelyo tulongannakayo met a makakita iti pannakapaay ti panagasawada, saan a kas maysa a personal nga insulto wenno kas mangilaksid kadakayo, no di ket kas maysa a parikut iti nagbaetanda.

Saritaenyo dagiti Rikriknayo

“Diak pulos nakisarsaritaan no kasanot’ riknak maipapan iti diborsio dagiti dadakkelko,” kinuna ti maysa nga agtutubo a lalaki idi nagsaludsodan ti Agriingkayo! Nupay idi damo kasla awan rikriknana, ti agtutubo ket nagbalin nga emosional unay​—a makasangit pay​—idi saritaenna ti diborsio dagiti dadakkelna. Dagiti rikrikna a nabayagen a naipempen sadiay ket nairuarda manen. Iti pannakakellaatna iti daytoy, impudnona: “Pudno a nakatulong kaniak ti pannakisarita.”

Mabalin a makitayo met a makatulong ti panagipudnoyo iti maysa, imbes nga iputputongyo ti bagbagiyo. Bay-anyo a maammuan dagiti dadakkelyo no kasanot’ panagrikriknayo, ania dagiti pagbutbutngan ken pagdandanaganyo. (Idiligyo iti Proverbio 23:26.) Ipakita dagiti panagsirarak a dagiti ubbing a sibaballigi a nakaungar manipud iti diborsio ket addaan “ti kapasidad a makibagay iti lubong iti aglawlawda, kadagiti agsioman kadakuada, kadagiti mangisursuro, gagayyem, nagannak dagiti gagayyem, ken dagiti lolo ken lolada.” Dagiti natataengan a Kristiano ket makatulong met. Ni Keith, kas pangarigan, bassit wenno awan pay ketdi ti panangsuportar a nagun-odanna manipud pamiliana, a napagsina babaen iti diborsio. Kaskasdi kinunana, “Ti kongregasion Kristiano ti nagbalin a pamiliak.”

Kangrunaan iti isuamin, makakitakay iti panagimdeng iti nailangitan nga Amayo, ti “Managdengngeg iti kararag.” (Salmo 65:2) “Ibukbokyo ti pusoyo iti sanguananna.” (Salmo 62:8) Maysa nga agtutubo nga agnagan Paul malaglagipna pay no aniat’ nakatulong kenkuana a nanglipat iti diborsio dagiti dadakkelna: “Kanayon nga agkarkararagak ket kanayon a marikriknak a ni Jehova ket pudpudno a persona.”

Panangitultuloy iti Panagbiagyo

Ipapanyon, kalpasan iti diborsio, mabalin a saanen a pareho dagiti bambanag. Saan a kaipapanan daytoy, nupay kasta, a ti biagyo ket saanen nga agbalin a nabunga ken naragsak. Ipatigmaan ti Biblia, “Dikay agpampamayan iti aramidyo.” (Roma 12:11) Wen, imbes a palubosanyo ti bagiyo a di makagaraw gapu iti ladingit, ut-ot, wenno pungtot, itultuloyyo ketdi ti panagbiagyo! Maigamerkayo kadagiti ar-aramid ti eskuelaanyo. Maaddaankayo iti pasa tiempo. “Aduankayo laeng iti aramid iti Apo.”​—1 Corinto 15:58.

Ti pananglipat iti diborsio ket saan a nalaka. Sapulen dayta ti panagregget, determinasion, ken ti panaglabas ti tiempo. Ngem idi agangay, ti panagsina ti panagasawa dagiti dadakkelyo ket saanton a kangrunaan a banag iti panagbiagyo.

[Ladawan iti panid 22]

Ti panagbibiag iti laglagip no kasano ti dati a panagbiag ket mabalin nga ad-adda laeng a mangpaleddaang kadakayo