Adda Dagiti Biktima ti Diborsio

NO PATIENYO ti isuamin nga insurat dagiti “eksperto” maipapan iti diborsio bayat ti napalabas a sumagmamano a dekada, mabalin a kunaenyo nga iti moderno a diborsio, awan ti makabasol ket awan ti madangran.

Adu a nagannak ti maallukoy iti diborsio babaen iti sumagmamano a makaawis a sasao, kas iti: Naim-imbag ti diborsio para kadagiti ubbing ngem ti maysa a di naragsak a panagasawa; basta agurayak agingga a dagiti ubbing ‘nataengandan,’ tapno maliklikanda ti aniaman a pakarigatan; dagiti ubbing malipatandanton ti pakaldaangan kalpasan laeng ti dua a tawen.

Dadduma suportaranda dagitoy a mapangnamnamaan a kapanunotan. Kas pangarigan, da autor a Susan Gettleman ken Janet Markowitz dida patien “ti sarsarita maipapan iti nadangran nga ubing.” Kunaenda a ti diborsio saan a masapul a mangkelaat kadagiti ubbing no dagiti nagannak ‘tamingenda dayta a buyogen ti kinanataengan.’ Rasonanda pay a ti diborsio ti nagannak mabalin a tulonganna dagiti ubbing nga agballigi iti panagdiborsiodanto iti umay nga al-aldaw! Kunaenda: “Ti pudpudno a panggep iti reporma isut’ panangipasdek iti panagasawa ken ti di kinapudno iti debosion iti biag ti pamilia a mismo.”—The Courage to Divorce.

Ngem pudno kadi dagita a panagkuna? Iti maysa a lubong nga agpangpangato ti kaadut’ diborsio, aniada dagiti pudno a gatad iti dibordio kadagiti annak? Pudno kadi nga awan ti madangran?

Nakaam-amak a Pannakadangran

Idi 1971, da managsirarak ti E.U. a Judith Wallerstein ken Joan Berlin Kelly rinugianda ti nakapatpateg a panagadal iti mabayag nga epekto iti diborsio kadagiti pamilia. Pinilida dagiti 60 a pamilia a dandanin agdiborsio. Aminda, dagitoy a pamilia addaanda iti 131 nga annak nga agedad iti baet ti 2 ken 18 años. Iti pakasdaawan dagiti managsirarak, nasarakanda a pulos a di dumteng ti diborsio a kas pakabang-aran dagiti ubbing. Pudno daytoy uray pay no dagiti nagannak di naragsak ti panagasawada. Imbes ketdi, ti diborsio ibatina dagiti ubbing a mariribukan unay.

Mabiit laeng kadi dagiti epektona? Nakalkaldaang ta, saan. Kalpasan ti lima a tawen, 37 porsiento kadagiti ubbing ti kalalainganna agingga iti nakaro a malidliday. Kaaduan kadakuada inanamaenda pay laeng nga agsinnublinto dagiti dadakkelda—uray pay no nagasawada manen! Kalpasan ti 10 wenno uray pay 15 a tawen, dandani kagudua kadagiti annak iti panagadal “simrekdan iti kinanataengan a madandanagan, nakapuy ti maaramidanda, manangtagibassit iti bagida, ken no dadduma napungtot a lallaki ken babbai.”

Dagita a pagbanagan kontraenda ti gagangay a kinasirib. Kas isurat ni Wallerstein: “Dagiti nasarakantayo naan-anay a maikontra iti inanamaentayo. Daytoy ket di maawat a damag kadagiti adu a tattao, ket nakaawatkami kadagiti adu a sursurat manipud kadagiti therapist, nagannak, ken abogado nga agkunkuna a di pagduaduaan a biddutkami.”

Saan nga agul-ulbod dagiti ubbing, nupay kasta; dadduma a panagadal paneknekanda ti kunaen da Wallerstein ken Kelly. Ti Journal of Social Issues kunana a kaaduan a propesional, kas kadagiti sientista iti kababalin, “patienda a ti panagsina dagiti nagannak ken ti pannakarakrak iti panagasawa addaan iti nakaro a negatibo nga epekto agpadpada kadagiti ubbing ken dagiti bumarito/bumalasitang.” Kuna pay ti pagiwarnak a dagita a pammati “kaaduanna, mapatalgedan,” nga isitarda dagiti nasarakan a kas kadagitoy: Dagiti annak ti diborsio nangatngato ti kinadelingkuenteda ken ti maibusor ti kagimongan a kababalinda ngem dagiti annak dagiti nagkaykaysa a pamilia; ti kaadu dagiti maaw-awat nga annak ti diborsio kadagiti sikiatriko nga ospital mabalin a mamindua a nangatngato ngem dagiti annak dagiti nagkaykaysa a pampamilia; nalabit ti diborsio ti kangrunaan a gapu iti panagliday iti kinaubing.

Dagiti Ngay Natataenganen nga Annak?

Dagiti nataengan nga ubbing tamingenda ti diborsio a nasaysayaat ngem dagiti ub-ubing nga annak. No dagiti natataengan masaksianda ti panagsina dagiti dadakkelda, mabalin nga agsagabada iti nakaro a pannakaupay a mangpadakes iti panangmatmatda iti panagasawa ken kadagiti dadduma nga institusion, kas iti eskuelaan. Kunaen ti dadduma a dagiti amin a relasion di mapagtalkan, a naikeddengen a madadael iti umay nga al-aldaw gapu iti panangliput ken di kinamatalek.

Gaput’ kastoy a di panagtimbeng, dadduma a tin-edyer agturongda iti nakaro a kinapilio no agdiborsio dagiti dadakkelda. Daddumat’ agturong iti droga, daddumat’ matnag iti seksual a kinalulok, daddumat’ agtalaw iti pagtaengan. Daddumat’ kasla makapagballigi iti damo iti diborsio, nga aglasatto laeng iti naitantan a panagtignay. Nalabit di naiparparna a, kas kunaen ti magasin a The Washingtonian, ti panagpangato dagiti diborsio nakipada iti panagpangato dagiti saksakit iti pannangan kadagiti tin-edyer ken uray pay ti panagbekkel.

Gapuna dagiti nagannak a mangur-uray iti tiempoda, nga aguray agingga nga ‘umison ti edad’ dagiti annakda sakbay ti panangirugida iti diborsio, mabalin nga agurayda iti mabayag. Agparang nga awan ti mahikal nga ‘umiso nga edad’ a sadiay lasaten dagiti annak a dida madangran.a Insingasing pay ti sosiologo a ni Norval D. Glenn iti magasin a Psychology Today a dagiti ubbing mabalin nga agsagabada manipud kadagiti negatibo nga epekto iti diborsio nga “agtultuloy a di makiskissayan iti intero a panagbiag.” Isut’ nagserra: “Ti maysa masapul a panunotenna dagiti makariro a pagarup a ti umad-adu a bilang dagiti annak ti diborsio agturongto iti nabannayat ngem kankanayon a pannakareggaay iti isuamin a pagimbagan iti populasion.”

Ngem dagitoy a nasarakan, panagadal, ken estadistika, nupay nakalkaldaang, dina kayat a sawen a tunggal anak ti diborsio naikeddengen nga agturong iti nariribuk a biag. Dagitoy, nupay kasta, idemostrada a ti diborsio mangiparang iti pudno a peggad kadagiti annak. Ti saludsod ket: Kasano a masalakniban dagiti annak manipud kadagiti epekto iti diborsio?

Aniat’ Namnama Maipaay kadagiti Annak?

Awan ti nasaysayaat a salaknib ngem ti pananglapped. Kas kunaen ni Dr. Diane Medved iti librona a The Case Against Divorce: “Masapul a sardengantayo ti mangipalubos iti inaagum a pakaseknan nga isut’ kakaisuna a pangibatayan iti kinaumiso iti diborsio.” Awan duadua a ti mangpampanunot iti bagina laeng, ti siak nga umuna a kababalin a nagsaknapen iti moderno a kagimongan pinakapuynan ti adu a panagasawa. Kasano a maparmek dagiti agasawa daytoy nga impluensia ket pagbalinen a napapaut ti panagasawada?

Kunaen ti Biblia a ti Autorna isut’ Nangdisenio iti panagasawa. Kas pammatalged iti daytoy a panagkuna, ti balakad ti Biblia maipapan iti panagasawa pudno nga epektibo. Tinulongannan dagiti minilion a lallaki ken babbai a mangpasayaat ti kalidad iti biag ti pamiliada. Insalakanen ti Biblia dagiti adu a panagasawa manipud iti panangalun-on ti diborsio. Mabalin nga epektibo met agpaay kadakayo.b

Nakalkaldaang, nupay kasta, saan a kankanayon a maliklikan wenno malapdan ti diborsio. Pudno a mapasamak dayta iti moderno a lubong. Dadduma a nagannak masursuroda dagiti pagalagadan ti Dios maipaay iti panagasawa kalpasan a nagdiborsiodan. Kaskasdi dadduma ti sisusungdo nga agbiag babaen kadagidiay a pagalagadan, isu a liputanto laeng ti maysa a naagum, imoral nga asawa. Bigbigen a mismo ti Biblia a dadduma a nakaro a kasasaad ti mangipalubos iti diborsio. (Mateo 19:9) Ngem insuro ni Jesus, nga imposible ti mangaramid iti aniaman a nainsiriban a pangngeddeng no saan a ‘kuentaen [nga umuna] ti gatadna.’—Lucas 14:28.

No naibanagen ti diborsio, sigurado a saan a daytoy ti tiempo iti pannakaupay gapu iti biddut wenno panagbabawi. Daytoy ti tiempo a panangpalag-an iti epektona agpaay kadagiti ubbing. Maaramidan dayta! Ni Dr. Florence Bienenfeld, maysa a mararaem a manangbalakad iti diborsio ken mangibabaet, ipanamnamana kadagiti nagdiborsio a nagannak: “Ti diborsio saan koma nga agbalin a maysa a trahedia a Griego a sadiay matay ti tunggal maysa. Tunggal maysa mabalin nga agbiag, ket inton tiempona mabang-aranto, maimbagan ket nasayaatton.”—Helping Your Child Succeed After Divorce.

Ngem kasano? Aniat’ maaramidan dagiti nagannak, kakabagian, ken gagayyem a tumulong kadagiti annak ti diborsio?

[Dagiti Footnote]