Ti “Dragon Mountains”​—Napeggad Ngem Napintas

Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Sud Africa

TI MANAGPAGNA nakain-inayad a magmagna, ta daytat’ makabannog nga aldaw. Ngem di nagbayag nalipatannan ti bannogna. Babaen iti kumarkaro a pannakadlawna iti peggad, nadlawna nga adda ti kasta unay a panagbalbaliw iti langit, a sinaruno ti naiduma nga angot ti angin ken ti makapapatay a kinaulimek. Naurnongen dagiti ulep ket naglidemen. Kellaat, adda ti makapatuleng a gurruod iti langit!

Ti managpagna dagdagus a nagturong iti paglinongan. Ngem isut’ saan nga agtaray​—daytat’ mangpataud iti static electricity, isu a mangawis iti kimat a kas iti magneto. Umayen ti tudo; kalpasanna ti uraro, nga agdisso iti rupana. Kamaudiananna dimtengen iti linong, nakaangesen, ket miningminganna ti adda a mabuya.

Ti gurrood a gumluong ken manggunggon iti intero nga aglikmut a bambantay ket makapabuteng. Ket ti sipnget malawagan laeng babaen iti kimat a mangsilnag iti batogna a bakrang ti bantay. Iti uneg ti maysa nga oras kimmaro ti bagio. Ngem kas iti kapartak ti idadatengna, daytat’ simmardeng, ket ti agpagpagna napanen iti dalanna nga agturong iti kueba nga isu ti temporario a pagtaenganna.

Dagita nga eksena gagangayen iti maaw-awagan Dragon Mountains​—dagiti nalatak a kabambantayan iti Drakensberg iti Sud Africa. Maysa kadagiti kabambantayanna ti aktual a napanaganan Indumeni, nga iti Zulu kaipapananna “ti lugar iti gurruod.” Dagiti puraw nga agnanaed sadiay intedda daytoy a nagan iti dakkel a bantay gapu iti leyenda nga iti naminsan adda agnanaed a dragon sadiay. Kinapudnona, ti bantay ti naiyunnat a kas iti maysa a nasadut a dragon iti agarup 1,050 kilometros a lumasat iti Sud Africa. Nupay kasta, ti pasetna a mangporma iti gagangay a beddeng iti nagbaetan ti Natal ken Lesotho isu ti nakaskasdaaw unay a paset ti bantay. Daytat’ masansan a maawagan ti Switzerland iti Sud Africa. Daytoy a nagan ket maitutop, nangnangruna no ti tuktokna ket maabbungotan iti niebe.

Ti napipigsa a bagio iti kalgaw iti Dragon Mountains ti mangipaganetget iti pakasarsaritaanda a napintas ngem napeggad. Kaskasdi, saan laeng a ti kinarungsot ti naturalesa ti nakaipaay kadakuada iti daytoy a pakasarsaritaan.

Ti Tao​—Ti Kadadakkelan a Peggad

Ti estoria ti tao iti Drakensberg masansan nga ad-adda pay a naranggas ngem kadagiti bagio iti kalgaw a lumasat ditoy. Idi 1818 maysa a panawen iti nakaro a panagdadangadang dagiti tribo ti nangrugi kadagiti negro, ket ti napintas a Drakensberg ti nakapasamakan dagiti adu a nakaam-amak nga ar-aramid ti tao a maibusor iti padana a tao. Idi 1823 ti populasion iti Natal mabalin a bimmasiten agingga iti sumagmamano a ribo. Dagiti natda kadagiti nawarawara a tribo ti nagkamang kadagiti kabambantayan.

Sakbay ti isasangpet dagiti negro, nupay kasta, ti sabali a rasa ti nagnaeden iti salinong ti Drakensberg. No kasano kabayag ti panagnaeden ti makunkuna a Bushmen wenno Tao iti Bakir a solsolona iti lugar, ditay ammo; ket di met ammo no sadino ti naggapuanda.a Addaanda ti nakusnaw a dumuyaw a kolor kape, nagkuretret a kudil ken pandekda.

Dagiti pamay-an ti Tao ti Bakir ket nakaskasdaaw kadagiti puraw a tattao. Ti Tao iti Bakir nalaingda iti panaganop ngem aganopda laeng a maipaay iti taraon, pulos a saan a maipaay a pagay-ayaman laeng. Addaanda iti nasayaat a pannakaammo kadagiti mulmula ket naannadda a saan a mangsinga iti kinatimbeng ti naturalesa. Dadduma ti nalalaing a dumadaniw, dadduma ti pintor. Dagiti kueba iti bantay isu ti pagtaenganda, ket arkosanda dagiti diding kadagiti nalataken a paintings ti Tao iti Bakir. Dagiti bisita iti Drakensberg tagtagiragsakenda pay laeng ti dadduma kadagitoy napipintas nga arte a bato. No kasano ti pananglaok ti Tao iti Bakir ti nalagda a pinturada ket maysa pay laeng a misterio.

Idi damo a nagnaed ti immuna a puraw a tao iti lugar idi 1837, ti panagrupak dagiti paginteresan ket saan a maliklikan. Ti Tao iti Bakir saan nga agtaraken kadagiti baka. Kinapudnona, matmatanda dagiti amin nga an-animal nga adda sadiay tapno usaren dagiti amin a tattao. Ngem bigbigenda dagiti kalintegan iti teritoria a paganopan. Ti panaganop dagiti ganggannaet iti lugarda ngarud ket maysa a panangideklara iti gubat. Ti puraw a tao aganop a pagay-ayamanna laeng, a papatayenna ti anopan ti Tao iti Bakir a maipaay iti taraon. Bimmalesda babaen ti panangtakawda iti baka ti puraw a tao. Ti puraw a tao agtignay babaen ti pananganopna ken panangdadaelna iti Tao ti Bakir. Ti bassit a tao rauten met dagiti nangisit a tribo. Kas banagna, napukawen ti Tao iti Bakir iti daytoy a lugar.

Ti Dragon Mountains saandan nga awisen dagiti mangnganop, ta ti panaganop maipariten idiay Drakensberg. Dagiti bambantay, nupay kasta, awisenna pay laeng ti sabali a kita ti adbenturero​—ti mangsapsapul iti naturalesa.

Dagiti Tattao ken An-animal​—Panangmatmat ken Panagimdeng

Nupay no ti Drakensberg ket maysa a napeggad a lugar a maipaay iti di nakasagana a bisita, babaen iti umiso a panagannad mabalin a tagiragsaken ti maysa dagiti eksena iti makapasiddaaw a kinapintas! Ti Africa ket nalatak gapu iti nadumaduma a mulmula, ket daytoy a lugar ti sibabaknang a naipaayan iti dayta. Nangnangruna kalpasan iti napigsa a tudtudo, ti managayat iti sabong maragsakanto a makakita kadagiti balang a sabsabong a kas iti bottlebrush, red-hot pokers, ken ti ground orchids, tapno inaganan laeng ti sumagmamano. Ti kinanadumaduma dagiti atap nga an-animal ket makaawis. Dikay makita ida amin, ngem mangngegyo ti adu no alertokayo kadagiti naisalsalumina nga awagda. Mabalin a makigtotkayo babaen iti ikkis iti black-backed jackal wenno iti taol iti baboon, ket babaen iti panagsanay mabalin a mailasinyo ti timek dagiti adu a tumatayab. Ginasgasut a matmata ti agbuyanto kadakayo, nupay no dikay makita ida.

Adu a kita ti antelope ti agnaed ditoy. Mairaman kadakuada ti bassit a dapuen a duiker a gagangay nga aktibo iti rabii; ti dakdakkel a busbuck; ken ti natan-ok nga eland, ti kadadakkelan kadagiti amin. Ti napintas nga oribi, nga addaan iti lumabaga a kolor ken puraw a gulis, ket mammano, ngem masarakanyo dayta idiay Giant’s Castle Nature Reserve. No dadduma, bayat a kumitakayo iti pagsalogan, agparang a kasla agkutkuti ti ruot, ngem kalpasanna mabigbigyo a dayta ket nakasaysayaat ti pananglimona nga antelope nga agar-arab!

Ket di met maliplipatan ti dakkel, tumayab a lammergeier, a maawagan met ti nagiming a buitre. Daytat’ addaan iti ug-ugali a pannangan a kas ti buitre, ngem no agtayab kasla agila. Ti barukongna ket puraw, ti karabukob ken tengngedna ket kolor kahel, ken ti ulona ket puraw. Daytoy maisupadi iti nangisit a dutdot iti payak ken iti ipus. Adu a nangisit a natibker a dutdot ti mangporma iti “iming” iti aglawlaw ti sippit, ken ti maskara a nangisit a dutdot a nanglikmut iti mata ti mangnayon pay iti nakabutbuteng nga itsura ti tumatayab. Ngem daytoy ket managbabain a tumatayab nga agbibiag laeng iti lasag dagiti natayen nga animal.

Ti lammergeier adda ugalina a mangitinnag kadagiti tulang manipud iti nakangatngato a lugar tapno maburakda kadagiti batbato. Kalpasanna sumippayot nga agpababa tapno susopenna ti pata babaen iti dilana.b Ti nangisit nga agila ken ti buitre a Cape agnaedda met ditoy, ngem ti lammergeier, a ti nakaukrad a payakna ket ngangngani tallo metros, isu ti ari. Daksanggasat, dayta ket agpegpeggad a kita ket; sumagmamano laengen ti nabati. Maysa a pagsiputan ti naipaay idiay Giant’s Castle Nature Reserve a sadiay ti mabalin a pakapaliiwan iti dayta.

Nakaskasdaaw a Kabambantayan

Dagiti makakarit a tuktok iti Dragon Mountains​—dagiti kabambantayan a kas iti nagtayag a Sentinel, 3,165 metros; ti nalinis, napeggad a Monk’s Cowl, 3,234 metros, ken ti makaallilaw a Devil’s Tooth nga addaan iti 200 metros a pagsang-atan​—ti mangawis met iti managadbentura a managayat iti bantay. Ngem ti kasta a panaguli ket napeggad. Ti pannakabukel ti dagana a mismo nayonanna ti peggad. Daytoy nangisit a dagana ket nalaka a margaay.

Adu a pagnaan nga agturong iti rangkis, nupay kasta, ti naparsed ngem natalged ket saan a makasapul kadagiti naisangsangayan nga alikamen a sumang-at. Siempre, nasken ti panangtungpal kadagiti paglintegan iti bantay. Ti nabara a kawes, ti maysa a tolda, ken ti reserba a taraon ket naskenda. Ti rangkis mabalin a nakalamlamiis, nga addaan kadagiti napipigsa nga angin iti rabii. “Malagipko iti maysa a rabii,” kuna ti maysa a magnagpagna, “a ti angin pigpigisenna ti toldami ket nagkaro ti lamiisna a dikam makaturog. Iti sumaganad nga agsapa dagiti nakabote a danummi nagbalindan a hielo nupay adda iti uneg ti tolda. Inkarik a diakon isarang ti bagik iti daytoy a tuok. Ngem iti sumaganad a tawen nagsubliak! Iti daytoy a tiempo nasaysayaat ti panagsaganak a maipaay kadagiti elemento.”

Tinawen adu a ribo a managpagna, managkampo, ken dagiti managayat iti bantay iti amin a rasa ti mangpanaw iti pakarigatan ken ti polusion iti siudad ket umayda ditoy a maipaay iti presko nga angin iti bantay, ti ragsak iti itatapug iti addaan hielo a paglanguyan, ti makaawis a kinasam-it ti danum iti bantay, ken ti kinatan-ok ti nakatantan-ok a bambantay. Iti rabii makitada ti panangabbungot dagiti rumimat a bitbituen a nangpusek iti langit. Dadduma ngarud ti matignay a mangdayaw iti Nangaramid kadagitoy amin a pakaragsakan ket inanamaenda ti iyaay ti tiempo inton ti isuamin a daga mapagbalinton a paraiso.​—Lucas 23:43.

[Dagiti Footnote]

[Mapa/​Ladawan iti panid 24]

(Para iti aktual a pannakaurnosna, kitaem ti publikasion)

DRAKENSBERG

SOUTH AFRICA

LESOTHO

NATAL

Durban

INDIAN OCEAN

[Dagiti ladawan iti panid 24]

Ti Malachite sunbird nga adda iti sabong a bottlebrush idiay Drakensberg

[Dagiti ladawan iti panid 26]

Adayu a kannigid: Sebayeni Rock Art Gallery iti Drakensberg

Kannigid: Ti nakapimpintas nga eland

Baba: Paintings ti Tao iti Bakir manipud iti kueba ti Sebayeni