Gubat—Ti Pannakakigtot ken ti Pannakariribuk
“ADDAKAMI iti maysa a patrolia a nakataltalna. Ti opisialmi, maysa a naemma ken naanus a lalaki, saan a propesional a soldado, ti mangidadaulo kadakami nga agsubli iti puestomi. Maysa a guardia ti nangkarit kadakami. Sakbay ti isusungbat ti opisialmi, maysa a nerbioso a soldado iti likudan ti puestomi ti pimmutok, isu a nangtiro iti opisialmi iti rupa. Natay ti nakakaasi a lalaki, a nalmes iti darana met laeng.” Para ken Edward B——, maysa a soldado a Briton, dayta ti nanggupgop iti pannakariribuk iti Gubat Sangalubongan II.
Dadduma ti mangilimed iti pudpudno a kasasaad iti gubat. Ti Gubat Sangalubongan I, kas pangarigan, ket inladawan dagiti dadduma a propagandista a kas “paset ti Armagedon—ti kamaudianan a pannakidangadang iti Naimbag ken Dakes . . . ken paset ti edad media a panagrupak, nga adda bassit laokna nga ay-ayam a cricket.” (The Faces of Power) Awan kadagitoy ti umiso a deskripsion. Nasaysayaat ti panangdeskribir dagiti koresponsal iti pagiwarnak ken ni autor nga Ernest Hemingway idi insuratna a dayta “ti kadadakkelan, manangpapatay iti kasta unay, di umiso a panangpapatay a napasamak pay laeng ditoy daga.”—agingga iti Gubat Sangalubongan II.
Ti kasta a panangpapatay tinandaanna dagiti amin a gubgubat iti daytoy a siglo ken sakbayna. “Tunggal gubat iti historia,” insurat ni Malcolm Browne, “aniaman ti nakagapu wenno ti panangikalintegan iti dayta, ket narugit, mamarigat ken makaipababa kadagiti amin a naseknan.” Idiay Vietnam, nakitana a mismo ti adut’ pammaneknekna a panangpapatay ken rigat iti gubat, ngem mariknana pay laeng nga “awan ti baro a kapadasan ti tao a naiparang kadagiti nakaad-adu a pagam-amkan a napataud idiay Viet Nam.”—The New Face of War.
Dagiti umasping a pagam-amkan pudno a napadasan bayat iti Gubat Sangalubongan II. Nadadael ti Alemania ken Japan ket nagupgop a minilion dagiti natay a soldado ken sibilian. Napukaw ti Estados Unidos ti agarup 400,000, ti Britania 450,000, ket ti Francia nasurok a kagudua a milion. Ti Union Soviet napukawna ti napattapatta a 20 milion. Kinuna ti libro a World War II iti panangilistana iti deskribirenna a kas “daytoy a bilang dagiti natnatay: “Dagiti isuamin a natay iti gubat, agraman dagiti sibilian, addada 50 milion.”
Dagiti natay a sibilian ket paset iti deskribiren ni Gerald Priestland iti librona a Priestland—Right and Wrong a kas “naan-anay a gubat: gubat dagiti lallaki, babbai ken ubbing, sadinoman ti yanda wenno aniaman ti ar-aramidenda, aniaman ti edadda wenno kinaawan gawayda.” Naipakita dayta, kinunana, idi “dagiti aliado pinuoran[da] ti Hamburg ken Dresden, ket dagiti Aleman dinadael[da] ti Liverpool ken ti Coventry.”
Nakaap-aprang ti pannakapukaw dagiti pinullo a milion iti gubat. Ngem dagiti ngay nakalasat iti “narugit, nakalkaldaang ken makaipababa” a rigat iti gubat? Kasano a naapektaranda? Ken kasano a masarangetda dagiti epektona? Dagiti sumaganad nga artikulo usigendanto dagitoy a salsaludsod.