Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Panagsikog ti Tin-edyer—Aniat’ Aramiden ti Ubing a Babai?

Ti panagsikog ti tin-edyer ken ti aborsion ket parparikut a sangalubongan ti kasaknapna. Ket nupay no kaaduan kadagiti managbasatayo isu dagiti Kristiano nga agtutubo a sisisirib a mangliklik iti pannakidenna sakbay ti kasar, ti Agriingkayo! basaen met dagiti minilion nga indibidual a naggapu iti nadumaduma a nalikudan. Ti sumaganad a salaysay ngarud ket nadisenio a tumulong iti aniaman nga agtutubo a mangsango iti parikut iti di naikasar a nagannak, ket maigiddato iti dayta ipaganetgetna ti nakalkaldaang a pagbanagan a resulta iti pannakidenna sakbay ti kasar.

“AGTAWENAK iti 15,” kinuna ni Ann. “Diak ammo ti aramidek—agpairegregak, ipatagibik ti ubing, wenno ania.” Ni Ann ket maysa laeng kadagiti nasurok a maysa a milion a tin-edyer a babbai idiay Estados Unidos a nagsikog iti dayta a tawen.

Nupay kadagiti sumagmamano a nakalkaldaang a kaso ti maysa nga ubing a babai ket agsikog gapu iti pannakarames, ti panagsikog dagiti tin-edyer ket gagangay a resulta iti situtulok a pannakipaset iti pannakidenna sakbay ti kasar.a Iti aniaman nga okasion, ti panagsikog ti sanguen ti maysa nga ubing a babai a di naikasar nga addaan kadagiti sumagmamano a narikut a pili: Masapul aya a makiasawa? Masapul aya nga ipatagibina ti ubing? Ti kadi aborsion ti sungbat? Ipapantayon a kasapulan ti dua tapno mabukel ti ubing, ket nainkalintegan a ti ama ti ubing masapul nga awitenna ti rebbengenna. (Kitaenyo ti kahon.) Ngem masansan, ti ubing a babai (nalabit babaen iti tulong dagiti dadakkelna) ti nabaybay-an a mangaramid kadagidiay a narikut a panagpili. Ket ti ikeddengna addaanto iti napaut nga epekto iti pisikal, emosional, ken naespirituan a pagimbaganna ken ti pagimbagan ti ubing nga aw-awitenna.

‘Masapul Aya a Makiasawaak?’

Adut’ makarikna a ti pannakiasawa iti ama ti ubing mabalin nga isut’ naan-anay a solusion. Ta, daytat’ mangispal iti ubing a babai ken ti pamiliana iti pannakaibabain iti publiko, ken daytat’ mangipaay iti pannakapadakkel ti ubing babaen kadagiti dua a nagannak. Ngem ti panagasawa saanna a risoten ti amin. Ti maysa ket, ti laeng nadiosan a panagbabawi ti makapalinteg iti biddut iti imatang ti Dios.b (Isaias 1:16, 18) Kasta met, ti panagapura iti pannakiasawa mabalin a pakaruenna laeng ti parikut ti ubing a babai. Yantangay ti ubing a lalaki ken ti ubing a babai addada pay laeng iti “kinalasbang iti kinaagtutubo,” dagitoy saan pay a nataengan ti emosionda a mamagbalin a naballigi ti panagasawa. (1 Corinto 7:36) Mabalin a ti ubing a lalaki ket saan a maysa a pudno a Kristiano ket iti kasta di maitutop nga agbalin nga asawa.—1 Corinto 7:39.

Napaliiw pay ni Dr. Arthur Elster: “Ti nakasapsapa a panagbalin a nagannak masansan a pasardengenna dagitoy nga amma manipud iti eskuelaan, ket iti kasta ikabilna ida iti kasta unay a disbentaha iti pagsapulan.” Ti sumaruno a pakarigatan iti ekonomia mabalin a dadaelenna ti panagasawa. Kinapudnona, dadduma a panagadal ipakitana ti kaadu ti diborsio a manipud 50 porsiento agingga iti 75 porsiento kadagiti panagasawa nga immun-una ti panagsikog gapu iti panagdenna sakbay ti kasar!

Ti panagasawa ket maysa a serioso nga addang ket saan koma a pagdarasudosan. (Hebreo 13:4) Kalpasan ti panangusigna iti banag, amin dagiti maseknan mabalin nga umanamongda a ti panagasawa mabalin a saan a nainsiriban, a ti ubing a babai nasaysayaatto ti kasasaadna no padakkelenna ti ubing iti pagtaengan babaen iti tulong ti pamiliana ngem iti napnot’ parikut a panagasawa.

Aborsion—Ti Panangmatmat ti Biblia

Kinuna ti maysa nga agtutubo a babai: ‘Kayatko nga ad-adu ti maaramidak iti biagko, ket ti kaadda ti ubing saan a maibagay.’ Ngarud ti aborsion ti pili ti dandani kagudua a milion nga ubbing a babbai idiay laeng Estados Unidos. Ngem umiso kadi dayta wenno uray pay ti laeng panangiregreg iti biag ti ubing gapu laeng ta saan a ‘maibagay’ iti personal a plano ti maysa?

Paliiwenyo ti kunaen ti Biblia idiay Exodo 21:22, 23 maipapan iti biag ti di pay naipasngay nga ubing: “Ket no dagiti tattao agringgorda ket makabilda ti maysa a babai a masikog ket iti kasta maalisan ngem awan pagdaksanna, di bumurong a mamultanto kas mayalubog iti ipatay ti asawa ti babai . . . Ngem no adda pagdaksanna [iti ina wenno iti di pay naipasngay], itdemto ngarud ti biag iti biag.” Wen, ti panangpapatay iti di pay naipasngay mamatmatan a kas panangpapatay!

Pudno, dadduma a doktor kunaenda a ti di pay naipasngay nga ubing ket maysa laeng a sikog, wenno tisyu ti sikog—saan a maysa a persona. Ngem naiduma ti kunaen ti Dios. Matmatanna uray pay ti bin-i a kas naiduma a persona, maysa a sibibiag a tao! (Salmo 139:16) Mabalin kadi nga iregreg ti maysa ti di pay naipasngay a biag ket agtalinaed nga anamongan ti Dios, a “mangipaay iti biag kadagiti amin a tattao”?—Aramid 17:25.

Ti libro a Growing Into Love mangipaay iti sabali a panagrason a maibusor iti aborsion: “Nupay dagiti pagbanagan iti panagnginaw ket mapagbalin a simple babaen iti aborsion, ti kapadasan a mangipatingga iti panagsikog ket gagangay a makaupay ken makariribuk. . . . Maysa a tin-edyer . . . mabalin a patienna a ti sikog ket kasta laeng—maysa a sikog . . . Ngem awan dagiti legal a panangilawlawag tapno malipatanna, iti kapanunotanna a mismo, a ti sikog nga innginawna ket mabalin koma a nagbiag.”

Maysa nga agtutubo a managan Linda ti nakasarak a pudno daytoy. Gapu iti panagamakna a ti panangipasngayna iti anakna mabalin a mangibabain iti pamiliana, isut’ nagpairegreg. Kalpasan ti operasion, nupay kasta, malagipna: “Nagpigergerakon iti kasta unay ta diak matengngelen dayta. Ket rinugiakon ti nagsangit, ket kellaat riniribuknak ti inaramidko. Kinettelko ti biag ti di pay naipasngay nga anakko, sabali a parsua!” Aniat’ pagarup ni Linda itan iti aborsion? “Daytat’ kadaksan a biddutko iti intero a panagbiagko.”

‘Diak Maited Kenkuana ti Kasayaatan’

Dadduma a di naikasar nga ina pilienda ti mangipatagibi iti anakda. Masansan a mariknada ti kas ken ni Heather, maysa nga ubing a babai nga inadaw ti magasin a Seventeen, isu a nagkuna: “Adun ti rigatko a mangtamtaming iti bagik, siranto ketdin no adda bassit nga ubing. Pudno a pagay-ayatko dagiti ubbing, ken pagay-ayatko dagiti annak, ngem ammok a diak maited iti daytoy nga ubing ti kasayaatan.”

Pudno a ti panangipatagibi iti ubing ket nasaysayaat ngem ti panangipatingga iti biagna babaen iti aborsion. Ket aminentayo, ti namnama iti panangpadakkel iti maysa nga ubing a mismo ket mabalin a makaringbaw iti maysa nga agtutubo ken ti awan kapadasanna nga ubing a babai. Kas imbaga ti maysa a di naikasar nga ina iti Agriingkayo!: “Awatem ti nagdakkelan a rebbengen a makapaliday ken nakarigrigat ket dayta sapulenna ti adu a sakripisio.” Laglagipenyo, nupay kasta, a ti Dios iparebbengna iti naganak ti ‘panangipaay kadagiti annakna.’ (1 Timoteo 5:8) Kadagiti kaaduan a kasasaad, nasaysayaat ti panangpadakkel ti ubing a babai iti anakna a mismo.

Ni Ann, a nadakamat iti pangrugian, ngarud nangaramid iti nainsiriban a pili—nupay saan nga isut’ kalakaan. “Inkeddengko a taraknen ti ubing,” kinunana. “Tinulongannak dagiti dadakkelko ket tultulongandak pay laeng.” Ipapantayon, narigat ti panagbalin nga agwaywayas nga ina. Ngem saan nga imposible, ket adu nga agtutubo nga inna ti nagbalin a responsable a nagannak. Pudno daytoy nangnangruna no ti di naikasar nga ina sikakararag nga ikeddengna a padakkelen ti anakna “iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.”c (Efeso 6:4) Dagiti mangtagibi a nagannak mabalin a makaipaayda a nasaysayaat iti material. Ngem makaipaaydanto kadi iti naespirituan a panangiturong a kasapulan ti ubing tapno dumakkel a mangayat iti pudno a Dios, ni Jehova?—Deuteronomio 6:4-8.

Laglagipenyo met, a nupay no ti agwaywayas a naganak mabalin a dina maited iti anakna ti kasayaatan iti material, mabalin a maitedna ti banag a napatpateg: ti ayat. “Nasaysayaat ti pangngaldaw a natnateng nga addaan ayat ngem ti napalukmeg a baka [“ti kasayaatan a karne,” Today’s English Version] ket gura ti kakuyogna.”—Proverbio 15:17.

Siempre, mabalin a malapdan ti adu a di kasapulan a panagsagaba no ti maysa liklikanna ti pannakiabig iti damdamo pay laeng.d Ngem no ti maysa a babai nagbiddut iti daytoy, dina koma kunaen a nalpasen ti biagna. Babaen ti panagtignayna a nainsiriban, mabalin a maliklikanna ti panangpakaro iti biddutna ket pasayaatenna ti kasasaadna. Kinapudnona, mabalin a makagun-od pay ti tulong ken panangsuportar ti Dios a mismo, isu a ‘mamakawan iti nawadwad’ kadagidiay nga agbabawi manipud iti dakes a dalan.—Isaias 55:7.

[Dagiti Footnote]

[Kahon iti panid 26]

Panagsikog ti Tin-edyer—Dagiti Pagbanaganna kadagiti Ubbing a Lallaki

Gaput’ panagbutengda—wenno maipaay ti inaagum a di panangikankano—dadduma nga ubbing a lallaki a nakaputot iti ruar ti panagasawa padpadasenda a tarayan ti rebbengenda nga interamente. Kinuna ti maysa nga ubing a lalaki a nagsikog ti gayyemna a babai: “Basta imbagak laeng kenkuana, ‘Agkitatanto laengen.’”

Naimbag laengen ta, ti kaaduan nga ubbing a lallaki ti kasla agtarigagay a maaddaan iti pannakairaman kadagiti annakda. No kasla saan a nasayaat ti panagasawa (kas ti masansan a mapasamak), kaaduanna ti mangitukon iti pinansial a tulong. Dadduma ti mangitukon pay iti pannakiraman iti inaldaw-aldaw a panangaywan iti maladaga. Ngem dagita a panangikagumaan ti masansan a mapaneknekan nga apagbiit laeng, a paayen ti limitado a kabaelan ti ubing a lalaki nga agsapul ken ti kasta unay a kinakurang ti panagan-anusna ken paglainganna tapno sabtenna ti pakasapulan ti bassit a maladaga.

Kasta met, dagiti nagannak ti ubing a babai no dadduma nakaro ti panangbusorda iti panangpalubos iti ubing a lalaki a maaddaan pay iti aniaman a pannakilangen iti anakda, nga agamakda a mabalin a dayta ket agbanag iti ad-adda pay a di umiso a kababalin iti sekso—maipaay iti di naintiempuan a panagasawa. Mabalin a dida ipalubos ti aniaman a pannakiramanna kadagiti pangngeddeng maipapan iti ubing, nalabit babaen ti panangpilitda kenkuana nga agbuya nga awan ti gawayna bayat ti pannakairegreg ti ubing wenno pannakaipatagibina, isu a mangipatingga iti aniaman a gundawayna a makiraman iti biag ti pinutotna nga ubing. Iti kasumbangirna, mabalin a mapalubosan ti ubing a lalaki a mangpataud iti kinasinged iti ubing—ket siraranggasto a madadael dayta a singgalut inton makiasawa ti ubing a babai ket ti sabali a lalaki ti sumublat iti akem nga ama.

Di ngarud pagduaduaan, dagiti di naikasar nga amma aglak-amda met iti gunggona ti di umiso a kababalinda. Kinuna ti maysa a 16-años a di naikasar nga ama: “Adda adu a rikrikna a dika mabalin a tamingen. Kasla agkarkararagka a sumubli iti kasasaadmo idi, ngem awan ti maaramidam.”—Magasin a “’Teen,” Nobiembre 1984.