Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Aborsion​—Dayta Aya ti Solusion?

“Idi impamatmat ti panagsukimat a masikogak,” malagip ni Judy, “dagus nga imbaga ti nobiok nga agpaaborsionak. Inikkannak pay ketdi iti kuarta agpaay iti dayta.” Agtawen idi ni Judy iti 17.a

IDI natakuatan ti 15-ti-tawenna a ni Marta nga isut’ masikog, nakisarita iti mamalbalakad ti maysa a klinika ti aborsion. “Inlawlawagna a naimbag dayta kaniak,” kuna ni Marta. “Kinunana a mabalin nga agpaaborsionak, wenno tulongannak a mangsapul iti mangampon nga ahensia wenno maternity home, no isu dayta ti kayatko.”

Nasurok a sangamilion nga agtutubo a babbai ti agsikog iti kada tawen idiay laeng Estados Unidos. Nairaman kadakuada ti sumagmamano nga agtutubo nga, agpapan pay iti Nakristianuan a pannakapadakkelda, simmukirda iti bilin ti Dios nga ‘adaywan ti pannakiabig,’ wenno panagdenna sakbay ti panagkasar. (1 Tesalonica 4:3) Agbunga daytoy nga imoralidad iti di kasapulan a nakaro a panagsagaba. Ngem nagbabawyanen ti adu kadagitoy nga agtutubo ti kurso ti kababalinda ken kayatdan nga ilinteg ti biagda. Ngem gapu ta napasanguanda iti nakaam-amak a masakbayan a maaddaan iti bastardo nga anak, pampanunoten ti dadduma no ti aborsion ti mabalin a kalakaan a solusion dagiti parikutda. Ngamin, iti kada tawen, ikeddeng ti gistay kagudua a milion a masikog a babbai idiay Estados Unidos ti agpaaborsion. Talaga kadi a daytoy ti kasayaatan a solusion ti di tinarigagayan a panagsikog?

No Apay nga Agpaaborsion ti Dadduma

Nalawag nga adda nabileg, agsisimparat pay ketdi nga emosion a pakadagdagan. Nalabit a ti maysa nga agtutubo a babai ket addaan iti natural a rikrikna a kinaina iti ubing a dumakdakkel iti aanakanna, ngem mabalin nga isut’ addaan met kadagiti nainkalintegan a panagamak ken pakadanagan.

Kas pagarigan, ti 18-ti-tawenna a ni Vicky “kayatna ti agkolehio, nalabit mangala pay ketdi iti master’s degree.” Iti panunotna, ti kaadda ti anak ti manglapped kadagiti planona. (Magasin a ’Teen, Marso 1992) Umarngi ti inkonklusion ni Marta: “No maysaka nga ina, agyanka idiay balay a kadua ti anakmo ket dika makapageskuelan. Diak nakasagana idi iti dayta.” Sigun iti maysa a panagadal, pagamkan ti 87 porsiento kadagiti tin-edyer a nagpaaborsion ti maaddaan iti anak a mamagbalbaliwto unay iti biagda iti wagas a saanda a nakasagana nga awaten.

Ti panagamak iti pinansial a pakarigatan ken ti pannakaseknan a mabalin a di kabaelan ti maysa nga aramiden dagiti responsabilidad ti agmaymaysa a naganak dagiti kadawyan a rason a pilien ti adu ti aborsion. Kastoy ti panangilawlawag ni Vicky: “Naggapuak iti pamilia a dagiti nagannakko ket nagdiborsio, ket bukbukod ni nanangko a nangpadakkel iti tallo nga annakna. Nakitak ti rigatna . . . Makitkitak idi ti bagik nga agbalin nga agmaymaysa a naganak a kas ken nanangko.”

Ti panangpilit ti dadduma, nangnangruna ti nobio, ti mangdurog iti maysa tapno ketlenna ti sikogna. Ti nobio ni Judy ket nangted kenkuana iti ultimatum: “No dika agpaaborsion, dikanton kayat a makita pay.” Para ken Nancy, ti panangpilit nga agpaaborsion ket naggapu ken nanangna agraman ti dadduma a kabagianna.

Nabileg pay met nga impluensia ti nalatak a panangmatmat a ti aborsion ket di agpayso a mainaig ti panangpapatay iti maladaga. Kuna ni Vicky: “Diak ipalubos ti bagik a mangpanunot iti dayta kas maysa nga ubing. . . . Nabasak nga iti unos ti maikalima a lawas ti panagsikog, ti sikog ket basbassit ngem iti kuko ti kikitmo. Patiek unay daydi a kapanunotan. Kinunak iti bagik a no ti kadakkelna ket kas iti maysa laeng a kuko ti kikit, talaga a saan pay laeng nga ubing dayta. Inkagumaak a pinagbalin a saan nga agpayso dayta iti panunotko tapno maituloyko ti agpaaborsion.”

Akuen pay met ti dadduma nga, uray kaskasano, natalged ti aborsion kadagiti nasion a narang-ay ti teknolohiada​—maipagarup a nataltalged ngem ti panaganak ti agsikog nga agtutubo. Kalpasan ti panangusig iti amin a mainaig a banag, ngarud, kasla nasayaat ti aborsion. Nupay kasta, ipakita dagiti kinapudno nga adu kadagiti nagpaaborsion ti nagbabawi kalpasanna. Kuna ti maysa a babai: “Nagpaaborsionak idi agtawenak iti 20. Ita, agtawenakon iti 34, ket nagrigat a lipaten ti inaramidko. Kayatko idi ti anakko, ngem di kayat ti nobiok. Agsagsagabaak pay laeng iti nasaem a panangsidir ti rikriknak; ti saem ket adda kenka iti unos ti panagbiagmo.”

Dagiti Piglat iti Emosion

Imbes a nalaka a solusion, ti aborsion ti mangpadegdeg pay ketdi iti pakarigatan ti maysa. Uray kaskasano, maikaniwas dayta iti makin-uneg a sentido ti naimbag ken dakes​—ti konsiensia nga intukit ti Dios iti sangatauan. (Roma 2:15) Kanayonanna pay, ipakalikagum ti aborsion iti agtutubo a babai a lapdanna ti bagina a makarikna iti nadungngo a panangngaasi iti bassiusit a biag a tumantanor iti aanakanna. (Idiligyo iti 1 Juan 3:17.) Anian a makadadael iti nasayaat a kababalin!

Kuna ni Marta: “Agingga la idi sumagmamano a lawas ti napalabas [kalpasan ti aborsion] a nariknak a nakabasolak ken medio mabainak payen iti inaramidko.” Kimmaro pay ketdi ti kasasaad idi dimteng ti Pebrero​—ti bulan a maipasngay koman ti ubing. Malagip ni Eliasa: “Sangapulo ket lima a tawenen ti napalabas idi nagpaaborsionak. Kalpasan dayta, nagsagabaak iti nakaro a panagleddaang ket kasapulan a mamin-adu a daras nga agpaagasak iti maysa a klinika. Kayatko pay idin ti agpakamatay.”

Pudno, saan nga amin nga agtutubo a babbai ti maaddaan iti kastoy a reaksion. Adu ti sipapasnek a mamati a ti sikog ket saan a natauan a biag. Ngem ania ti kuna ti Namarsua​—“ti gubuayan ti biag”​—iti daytoy a banag? (Salmo 36:9) Pagminaren ti Biblia a ken Jehova a Dios, ti di naipasngay nga ubing a dumakdakkel iti aanakan ket saan a basta sikog a tisyu. Pinaltiinganna ni Ari David a nangisurat: “Dagiti matam nakitada daydi bagik a di pay nabukel, ket ita librom naisuratda amin.” (Salmo 139:16) Isu a matmatan ti Namarsua uray ti sikog kas maysan a naiduma a persona, maysa a sibibiag a tao. Gapu itoy a rason, kinunana nga adda sungsungbatan ti maysa a tao no dangranna ti di pay naipasngay nga ubing. (Exodo 21:22, 23) Wen, iti imatang ti Dios, ti panangpapatay iti di pay naipasngay nga ubing ket panangpapatay iti natauan a biag. Isu a ti maysa a babai a kayatnat’ mangay-ayo iti Dios dina ibilang ti aborsion kas maawat a pagpilian​—agpapan pay kadagiti pakapilitanna.b

Panagpatulong

Kinaykayat ni Judy, ti damo itay a nadakamat, a di ipaaborsion ti anakna. Kunana: “Naammuan ni manangko, ket manipud idin, isut’ nangsaranay, nangnangruna iti rikriknak. Kinunana pay nga itultuloynak a saranayen kalpasan a maipasngayko ti ubing. Dagidiay ti kayatko idi a mangngegan tapno maaramidko ti narikna ti kaunggan ti pusok nga umiso unay. Intuloyko dagiti planok ket impasngayko ti ubing.” Siam a tawenen ti napalabas. Iti panangmatmatna iti walo-ti-tawenna a baritona, kuna ni Judy: “Ti panagpaaborsionko ti kadakkelan koma a kamali iti biagko.”

Umasping ti kunaen ti maysa nga agtutubo a babai nga agnagan Natisa: “Lima a tawenen ti napalabas idi agtugtugawak iti maysa a klinika ti aborsion nga agur-uray iti batángko. Imbes a mapanak idi batángkon, nagpanunotak manen ket rimmuarak iti klinika. Ita, addaanakon iti uppat-tawenna a nasaririt a barito, ken asidegen a maipasngay ti maysa pay nga anak, ket naikasarak iti maysa a nadungngo nga amana.”

Asinoman a naipasango iti panagsikog a di naikasar ti di koma mangaramid iti darasudos a pangngeddeng. Nupay mabalin a kasla dakesen ti kasasaad, adda pay met laeng pangnamnamaan. Ngem talaga a kasapulanda ti saranay ken nataengan a pannakaiwanwan. Ti panangibukbokda iti pusoda kadagiti nagannakda ti nasayaat a pangrugian, nangnangruna no Kristianoda. (Proverbio 23:26) Pudno, nasakitto ti nakemda ken makaungetda iti damo. Ngem inton agangay, magutugotdanto a tumulong. Mabalin a mayurnosda, kas pagarigan, ti panangaywan sakbay ti panagpasngay. Matulonganda met dagiti kualipikado a mangusar iti aniaman a programa ti gobierno. Kangrunaan iti amin, maparegtada ti nagbasol nga umawat iti kasapulan a naespirituan a tulong manipud kadagiti panglakayen ti kongregasion.​—Santiago 5:14, 15.

Kinaykayat ti dadduma a di naikasar nga inna nga ipaampon ti annakda, a mariknada a dida maipaayan ti ubing iti kasayaatan a panangaywan. Nupay no talaga a nasaysayaat ti panangipaampon ngem ti panangkettel iti biag ti ubing, ipaannong ti Dios iti naganak ti ‘panangtaraon kadagidiay bukodna.’ (1 Timoteo 5:8) Mabalin a di maipaay ti agmaymaysa a naganak ti kasayaatan a material iti anakna, ngem maipaayanna iti kapatgan a banag​—ti ayat. (Proverbio 15:17) Isu nga iti sidong ti kasayaatan a kasasaad, nasaysayaat no ti di naikasar nga ina ti mangpadakkel iti anakna a mismo.

Ti ngay met annongen a mangpadakkel iti maladaga​—ken ti kellaat a panagbalbaliw iti estilo ti panagbiag a rumbeng a maaramidto? Mabalin nga amin daytoy ket kasla manglapunos. Kaskasdi, ipaay ti Biblia ti praktikal a balakad a makatulong iti tattao a mangsaranget kadagitoy a karit. Magunggonaan met dagiti agbabbabawi a di naikasar nga inna manipud iti naespirituan a tulong a sititibker a naibasar iti Sao ti Dios. Wen, buyogen ti naayat a saranay ken umno a panangiwanwan, dagitoy ti mangpasayaatto met laeng ti kasasaad.c Nalawag a ti aborsion saan nga isu ti solusion!

[Dagiti Footnote]

[Ladawan iti panid 26]

Dagiti babbai ket masansan a piliten dagiti nobioda nga agpaaborsion