No Mailimed ti Kanser

MAYSA nga aldaw idi Mayo 1987, pinidutko ti Hunio 8 a bilang iti Agriingkayo! ket rinugiak a binasa ti benneg a “Manipud Managbasatayo.” Dagdagus, nadlawko ti maysa a paset manipud iti Japan a mabasa:

“Kayatmi ti agyaman kadakayo kadagiti artikulo nga impablaakyo maipapan iti kanser. (Oktubre 8 ken Oktubre 22, 1986) Idi napan a tawen ti anakmi a babai, a pulos a di nagsaksakit iti maysa nga aldaw iti uneg ti 16 a tawen, ti kellaat a naresita nga addaan iti tesis ket naospital iti innem a bulan. Kalpasanna, gaput’ awanan ti tubercle bacilli, isut’ napalubosanen manipud iti ospital.”

‘Nakaskasdaaw!’ kinunak. ‘Adda maysa nga ubing a babai nga addaan iti isu met laeng a kapadasan.’ intuloyko ti nagbasa:

“Ngem iti sumaganad a bulan naammuanmi nga isut’ addaan iti kanser iti thyroid ket ti kanser nagsaknapen iti barana. Dagdagus a naopera tapno ikkaten ti thyroidna ken dagiti nanglikmut a lymph glands, ket naikkat ti dadduma a paset ti barana. Isut’ umaw-awaten iti pannakaagas iti cobalt.”

Naoperaak iti kasta. Nagsuspetsaakon. ‘Mabalin kadi a daytoy sarsaritaenna ti maipapan kaniak?’ pinanunotko. ‘Ngem awan ti kanserko, saan kadi?’ Agutgutoken ti pusok bayat ti panangmatmatko iti benneg ti pagbasaan:

“Naballigi ti operasionna, ket isut’ agbibiag iti normal a panagbiag. Ngem kas nagannak, kankanayon nga agdandanagkami no aniat’ aramidenmi tapno tulongan ti anakmi. Babaen iti artikuloyo napanamnamaankami ket nakagun-odkami iti talna ti isip. Dagiti artikulo nangipaayda iti naimbag a panangiturong no kasano a maparegtami ti anakmi iti masanguanan.—H. K., Japan.”

Ket, dagitoy dagiti initial ni Tatang! Gapuna siak daytoy ubing a babai? Dagdagus a napanak ken nanangko. “Nabigbigmo a sika dayta, saan kadi?” kinunana sa nagisem. Ikagkagumaanna a basaen ti rupak. Dayta ti damdamo unay a pannakaammok nga addaanak iti kanser.

Apay a Di Napakaammuan nga Immun-una

Idiay Japan saan nga ugali ti mangibaga iti pasiente no naresita nga addaan iti kanser. Dagiti dodoktor inturongda dagiti nagannakko a makitinnulong iti dayta a pagalagadan. Kinapudnona, ni Nanang kayatna idi nga ipakaammo kaniak, ngem di immanamong ni Tatang. Nagdanag maipapan iti mabalin a pannakaupayko ket nagkedked. Gapuna agpangpangaduada no ipakaammoda kaniak ti sakit wenno saan.

Kalpasanna maysa a serie dagiti artikulo maipapan iti tema iti kanser ti nagparang iti Oktubre 8 ken 22, 1986, a bilang ti Agriingkayo! Kalpasan ti panangbasada kadakuada, inkeddeng dagiti dadakkelko nga iti maitutop a tiempo, masapul nga ibagadanto ti maipapan iti kanserko. Umuna, nupay kasta, nagsurat ni tatangko iti maysa a surat a panangapresiar kadagiti artikulo iti Watch Tower Society idiay Japan. Idi naipablaak ti suratna iti Agriingkayo!, marikna dagiti dadakkelko a ti tulong ni Jehova, ti Dios iti Biblia, ti adda iti likudan daytoy a kasasaad. Daytat’ maysa a naasi a pamay-an iti panangipakaammo kaniak iti kanserko, yantangay ti pannakasdaaw iti pannakakitak iti surat ni tatangko ti nangringbaw kadagiti amin a dadduma a riknak iti dayta a kanito.

Saanko a marikna ti buteng, ta sipapasnek a mamatiak iti sursuro ti Biblia maipapan iti kasasaad dagiti natay. Kunaenna a dagitoy “dida ammo ti aniaman.” (Eclesiastes 9:5) Agtalekak met iti kari ti Biblia nga “amin dagidiay adda kadagiti pakalaglagipan a tanem” agsublidanto iti panagungar.—Juan 5:28, 29.

Iti kasumbangirna, ti nangpaliday kaniak isut’ kapanunotan a: ‘No matayak, maldaanganto unay dagiti dadakkelko bayat nga ur-urayenda ti panagungarko.’ Makitayo, bugbugtongak nga anakda. ‘Pudno a taginayonento ni Jehova dagiti dadakkelko bayat dagiti tawtawen iti kinalidayda,’ inrasonko ket linipatkon daytoy a makapaliday a kapanunotan.

Naospitalak

Idi Abril 1985, dua laeng a tawen sakbay ti panangpidutko iti Agriingkayo! nga addaan iti surat ni Tatangko, nagpalistaak iti high school. Ti edadko ket 15 laeng. Kalpasan ti pannakaipaay ti pisikal a tsek-apko, nakaawatak ti pakaammo idi Mayo a mangbalbalakad kaniak: “Bronchiectasis—Kasapulanna ti naan-anay a pannakasukimat.”

Nupay awan ti marikriknak, ti nagpateg a sao nainkalinteganda. Diak pulos nagsaksakit iti nakaro, ket tunggal maysa pagarupenda a nasalun-atak nga ubing a babai. Nupay kasta, napanak iti lokal nga ospital maipaay iti naan-anay a pannakasukimat. Sadiay naresitaak nga addaan iti tesis ket dagdagus a naospitalak.

Saan a nasayaat ti biag iti kuarto dagiti agtesis. Iti uneg ti innem a bulan awan manipud iti ruar ti ospital ti mapalubosan malaksid dagiti dadakkelko. Dagiti sursurat manipud kadagiti Kristiano a gagayyem ken dagiti tape recording dagiti Nakristianuan a gimgimong ti nangpabileg kaniak ken nangtulong kaniak a manglaban iti panagliday. Mainayon iti dayta, ti panagbasa kadagiti publikasion ti Watch Tower Society linapdannak met a mangipamaysa iti panangpampanunotko iti bagik. Ngem kangrunaan ngem amin, ti personal a relasionko iti Dios ti nangtulong kaniak a mangtaginayon iti positibo a panangmatmat.

Ti Pangngeddengko nga Agserbi iti Dios

Makitayo, rinugian dagiti dadakkelko ti nagadal iti Biblia idi uppat a bulanko pay laeng, ket pinadakkeldak nga umawat kadagiti sursuro ti Biblia a kas kinapudno. Idi tumataenganakon, naimbag laengen ta sinanaydak dagiti dadakkelko, ta impategko ti relasionko ken Jehova ket sinukayko ti pammatik kenkuana a bukodko. Indedikarko ti bagik ken Jehova ket insimbolok ti dedikasionko babaen iti bautismo iti danum idi Disiembre 4, 1982, idi agedadak iti 13.

Bueno, kalpasan ti innem a bulan idiay ospital, naparuarakon idi Oktubre 1985. Iti damdamo unay iti biagko, nabigbigko no kasano a nagsam-it ti angin no siwayawaya a makapasiar ti maysa iti aglawlaw. Tapno ipakitak ti panangapresiarko, inkeddengko ti agserbi kas temporario nga amin-tiempo a ministro wenno auxiliary pioneer. Gapuna iti Nobiembre ken Disiembre, nabusbosko ti 60 nga oras iti boluntario a Nakristianuan a panagserbi. Idi Disiembre, nupay kasta, naammuak a masapul a maospitalak manen tapno maopera iti thyroid. Ti laeng panangpampanunot iti pannakaospital ti mamagsangit kaniak.

Ti Isyu Maipapan iti Dara

Bilinen ti Sao ti Dios dagiti Kristiano nga “umadayuda . . . iti dara,” ket kas dedikado nga adipen ni Jehova, tarigagayak nga aramiden ti isuamin a makaay-ayo kenkuana. (Aramid 15:29) Yantangay maoperaak, nakisaritaak iti doktorko ket inlawlawagko no apay a diak awaten ti panangyalison ti dara. Rinaemna ti takderko ket imbagana kaniak a diak agdanag iti dayta.

Nupay kasta, iti aldaw sakbay ti pannakaopera, naiserrekak iti maysa a kuarto ti ospital a sadiay adda sangadosena a dodoktor nga agur-uray kaniak. Dagitoy a siruhano, a diak pay nasabsabet idi, addadanto iti operasionko. Naggutok ti napigsa ti pusok iti pannakaipasangok kadagiti nakaad-adu a propesional.

“Kayatmi a salaysayen ti operasion inton bigat kenka,” inrugi ti doktor a mangay-aywan. “Lukatanminto ti baram agraman ti thyroidmo. Ita, no maipapan iti imbagam maipapan iti panangyalison iti dara, siguradoka kadi a kayatmo nga aramidenmi ti kas iti imbagam uray pay no adda di mapakpakadaan nga emerhensia a tumaud?”

“Wen, siguradoak,” simmungbatak bayat a nagdengngeg a naimbag dagiti dodoktor. “Pangngaasiyo ta aramidenyo kas iti kinalikagumak.”

Kalpasanna dadduma ti nagimtuoden kadagiti saludsod, kas iti: “Apay a dika awaten ti dara?” “Pudno kadi a kasta ti mariknam?” Aminda siraraem a nagimdengda bayat a simmungbatak kadagiti saludsodda. Nagin-inoten a nagpukaw ti panagamakko idi damo, ket inlawlawagko no kasano nga inawatko ti panangmatmat ti Dios iti dara. Inlawlawagko met a ti panangapresiarko iti linteg ti Dios, saan a gapu iti aniaman a panangpilit dagiti dadakkelko, ti nangtignay kaniak a mangdawat iti awan darana nga operasion. Siaasi a rinaem dagiti dodoktor ti kababalinko ket pinaregtadak a saan nga agdanag, ta agsaganada a naimbag maipaay iti operasion.

Ti Operasion ken ti Panangagas Babaen iti Cobalt

Ti operasion ramanenna ti pananglukatda iti tengngedko ken ti panangikkatda iti thyroid, ti lymph glands, ken ti paset ti barak. Nasarakan dagiti dodoktor a ti damo a renisetada a tesis ket pudno a tumubtubo a kanser a nagsaknapen iti thyroid. Nupay kasta, di pulos naibagbaga kaniak a ti operasion pinatalgedanna nga adda kanserko.

Yantangay, bayat ti operasion, nasagid dagiti doktor ti bokadorak, pinakdaaranda dagiti dadakkelko a mabalin a maoperaak manen tapno makapagsaoak. Gapuna dagiti doktor agraman dagiti dadakkelko kasta unay ti rag-oda idi nakapuotakon ket inimtuodko: “Dikay nagusar ti dara?”

Naimbag la ketdi ta sipapasnek ti panangikagumaan dagiti doktor, ti operasion naballigi, ket nataginayonko ti nadalus a Nakristianuan a konsiensia. Dagiti doktor, nupay kasta, imbagada kadagiti dadakkelko: ‘Nalabit mabalin nga agbiag laeng iti uppat a tawen. Mabalin pay ketdi a matay iti uneg ti makatawen. Kamaudiananna marigatanton nga aganges, ket marigatanto iti kasta unay inton matay. Manipud itattan kumuttongen nupay kasano kaadu ti kanenna. Pangngaasiyo ta sisasaganakayo a mangsaranget kadagita a pagbanaganna.’ Siempre, awan ti ammok maipapan iti daytoy a panangipadto. Ngem nakigtot dagiti dadakkelko, ket kasta unay ti panaglidayda.

Kalpasan ti operasionko idi Enero 1986, naospitalak maipaay kadagiti panangagas a cobalt idi Pebrero ken idi manen Nobiembre iti dayta met laeng a tawen. Ti doktor a sumrek iti kuarto a mangagas ket masalakniban iti naisangsangayan nga apron ken guantes. Mangala iti dua a kapsula manipud iti bassit a nagtimbukel a pagikkan ket itedna kaniak tapno alimonek. Nangipaunegak iti material a radioaktibo, nga agtignay iti unegko. Gapuna, mangipaayak iti radiasion ket iti kasta masapul a maikabilak iti pribado a kuarto iti maysa a lawas. Malaksid kadagiti nars a mangpakan kaniak, naipueraak kadagiti amin a pannakilangen iti ruar.

Kunaek, a nasdaawak kadagitoy amin a nakarikrikut a panangagas ken madanaganak iti kinaserioso ti panangagas. Kaskasdi, kas kaugalian idiay Japan, ti kinapudno nga adda kanserko ket nailimed a naimbag kaniak.

Yantangay ti kuarto ket nailumlum iti kagudua iti daga ken adda naibangon a lapped a manglapped iti radiasion, awan adu a makitak manipud iti tawa. Anian a makapabileg-puso idi dagiti Kristiano a gagayyem bimmisitada ket pimmayapayda kaniak! Nariknak ti ayatda, isu a nangtaginayon kaniak bayat ti panagsolsolok.

Panangibanagko iti Kalatko iti Biag

Bayat ti pannakaagasko iti cobalt, inimtuod ti nars no aniat’ nangtaginayon kaniak a naragsak. Imbagak kenkuana a ti panagadal iti Biblia nangipaay kaniak iti talna ti isip. (Salmo 41:3) Daytoy a pannakisarita ti nangtignay iti interesna, ket rinugianna ti nagadal iti Biblia.

Ti pannakisarita kadagiti dadduma maipapan iti Diosko kankanayon a nangparagsak kaniak. Gapuna nanipud pay idi kinaganus ti edadko, kalatkon ti agbalin nga amin-tiempo a ministro dagiti Saksi ni Jehova. Tapno magun-odak dayta a kalat, masapul a timbengek ti panageskuelak ken ti ministerio iti pannakidangadangko a maibusor iti kanser. Anian a ragsakko idi natudinganak iti amin-tiempo a ministerio kas maysa a regular payunir apaman a nalpasko ti panageskuelak idi Marso 1988!

Siempre, ti sakitko saan pay a naan-anay a naagasan. Nupay no itan mariknak a diak kimmapuy, masapul a maospitalak iti panapanawen tapno ma-tsek-ap. Ngem uray idiay ospital, nabaelak ti nakisarita kadagiti doktor, nars, ken dagiti padak a pasiente maipapan iti namnama nga ituktukon ti Dios a biag nga agnanayon iti baro a lubong.—Apocalipsis 21:3, 4.

Naminsan maysa nga agtartrabaho idiay ospital ti nangibaga kadagiti dadakkelko: “Babaen iti kasta a pannakaapektar ti barana, agang-angsab koman ken mabannog, narigat a makaanges ken basta agtugtugaw laengen dita nga awan ar-aramidenna. Ngem ni Rie agtartaray iti aglawlaw. Diak maawatan dayta. Ti kadi relihionyo ti mamagbalin kenkuana a nakaak-aktibo ken naragsak?”

Kinapudnona, adda sekretok a mangtagtaginayon kaniak tapno diak maupay. Daytat’ relasionko ken Jehova a Dios. Isut’ mangipaay iti pannakabalin kaniak tapno diak sumuko iti sakitko. (Filipos 4:13) Daytat’ makagapu, a nupay nagsakitak iti kanser, tinaginayonko ti talna ti isip ket diak naawanan ti namnama. Siempre, kayatko ti agbiag agingga iti baro a lubong nga aramiden ni Jehova a sadiay “awanton ti agtaeng nga agkuna: “‘Masakitak.’” (Isaias 33:24) Ngem aniaman ti mapasamak, uray pay no maipusayak, agtalekak a ni Jehova dinakto malipatan no salimetmetak ti panangay-ayok kenkuana.—Kas insalaysay ni Rie Kinoshita.

[Ladawan iti panid 23]

Nagserbiak kas amin-tiempo a ministro nanipud pay idi Marso 1988