Maysa a Rabii iti Pagtaengan a Hapones
Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Japan
INTERESADOKAYO aya a makasabet kadagiti nagduduma a tattao, makasuro kadagiti ug-ugalida, ken makakita no kasano ti panagbiagda? Ngarud, kumuyogkayo kadakami, ta naawiskami iti maysa a pangrabii iti maysa a pamilia a Hapones. Iti dalan padasek nga ilawlawag bassit ti maipapan iti namnamaenmi.
Ngem umuna, dagasentayo ti bassit a regalo. Daytat’ mainanama kadakami. Maysa a kahon iti wagashi (kendi a Hapones) wenno senbei (kraker a naaramid iti inapoy) ti maitutop. Nupay kasta, yantangay kalgaw, pilientayo ti napintas a basket ti prutas. Magun-odtay dayta idiay paglakuan ti prutas, a naikabilen iti basket, nabalkoten, ken addaanen ribon, a maipaay itoy a panggep.
Idi Simmangpetkamin
Ti intero a pamilia addada iti makinsango a ruangan a mangpasangbay kadakami. Ti ragsak dagiti ubbing ibagada kadakami a daytoy ket naisangsangayan nga okasion para iti pamilia. Adtoy! Nakadaldalimanek a naikabil dagiti tsinelas iti ruangan—maysa a gagangay nga ugali ti panangabrasa dagiti Hapones. Dagiti Hapones dida isuot ti sapatosda iti kalsada iti uneg ti balay. Saan laeng nga agpaay a mangtaginayon iti kinadalus ti balbalayda no di ket lapdanna met ti panangdadael ti sapatos iti nalaka a madadael a napuskol nga ikamen nga straw (tatami) a nausar iti kaaduan a pagtaengan a Hapones.
Gapuna ibatimi dagiti sapatosmi ditoy genkan (beranda), sakbay ti iseserrekmi iti balay. Kitaenyo! Balbaliktadenen ni lola dagiti sapatostayo ket isagsaganan ida iti ipapanawtayo. No ti sapatosyo kasapulanna ti bassit a pannakabiton wenno pannakapunas, gagangayen a maaramid met dayta, sakbay ti ipapanawyo.
“Umuna ti Dulce?”
Ti adda iti ngato isut’ gagangay a tignay ti kaaduan a ganggannaet no makitada ti tsa ken dagiti nasam-it a taraon a maipasango sakbay ti pangrabii. Dagidiay a kolor-kape a nalamuyot a kakanen a kakasla tsokolate ket naaramidda manipud iti nailuto iti asukar nga utong ket maawaganda yōkan. Dagitoy naimasda a kadua ti o-cha (berde a tsa).
Ngem sakbay a kanenyo ti yōkan ken inumen ti tsa, palamiisenyo ti bagiyo babaen iti naipalamiis, nalamuyot a twalia ti ima nga ituktukon ti nangsangaili kadakayo. Daytat’ maawagan o-shibori, iti literal Kaipapananna ti “pinespesan.” Iti kalam-ekna, maikkan dagiti bisita iti umas-asuk a napudot a twalia.
Dillawenyo ti napintas a hardin ken ti pupokan ti ikan iti ruar ti maidurduron a sarming a tawa. Dandani amin a pagtaengan a Hapones addaanda iti kita ti hardin, nabaknang man wenno napanglaw dagiti tattao. Adu a pagtaengan a Hapones ti mangbusbos manen iti kagudua iti busbosenda iti baro a pagtaengan iti minuyongan.
Ti pannakaurnos dagiti batbato, dagiti babassit a saleng, ken dadduma a mula a naurnos a mamagbalin iti hardin a kasla bassit a natural nga eksena ti bantay. Ti dissuor ken ti natalna a libtong a napno iti dadakkel, napnuan kolor a karpa nadisenioda a mangpainana kadakayo ken ad-adda a mangparagsak iti rabiiyo. Kamaudiananna, ti nangsangaili gagangay nga ipakitananto kadagiti bisita ti dadduma a paset ti hardin.
Ti kuarto a yanmi naisangsangayan. Daytat’ o-kyakuma, wenno kuarto ti bisita. Makitayo dayta naipangatot’ bassit a lugar? Daytat’ maawagan tokonoma. Idi napalabas a tawtawen, masarakan ti maysa ti armas ti samurai [mannakigubat a Hapones] ken ti altar ti pamilia a Budista sadiay. Itan daytat’ lugar a pagarkosan a sadiay ti lugar a pakaipabuyaan dagiti ipatpateg a vasehas, lukot ti pagbasaan, ken dadduma pay a tawid ti pamilia.
Yantangay dakayo ti madaydayaw a bisita, awan duadua a maipatugawkayo iti asideg ti tokonoma. Dillawenyo ti nagsayaatan ti pannakakitikitna a poste iti sikigan ti tokonoma. Ti poste ket maawagan tokobashira. Daytat’ naaramid iti ebony wenno kayo a sandal, isu a naliha ken nabarnisan iti pamay-an a mangipakita iti gagangay a binggasna ken pintasna. Ti maysa laeng a poste mabalin nga aggatad iti rinibo a doliar wenno ad-adu pay!
Nakasaganan ti Pangrabii
Ti mangsangaili kadatayo kaibagbagana pay laeng a din agbayag nakasagananton ti pangrabii. Ngem pampanunotenna no kayatyo ti agdigos nga umuna. Saan, dina pampanunoten a masapul nga agdigoskayo, ngem masarakan ti Hapones a makarepresko ti napudot a digos sakbay ti pangrabii. Gagangay a maawis a sumrek nga umuna ti bisita. Dikay aya kayat ti agdigos sakbay ti pangrabii? Saan a bale, ngem kitaenyo laeng ti o-furo, wenno banio.
Uray addada pay laeng dagiti banio a publiko, kaaduan a pagtaengan a Hapones addaandan iti bukod nga o-furo. Daytat’ nauneg a baniera a naaramid iti kayo, tile, wenno plastik ket naaramid a sungrodan iti kayo wenno propane, isu a mangpapudot iti danum iti agarup uppat-a-pulo a degrees Celcius.
Naiduma ti digos a Hapones iti digos iti Laud ta ti tao ugasanna ti bagina iti sabon ken balnawanna daytoy sakbay ti itatapugna iti baniera tapno aguper iti napudot a danum. Iti kastoy a pamay-an ti intero a pamilia usarenna ti isu met laeng a danum a pagdigos, a papudoten laeng dayta sakbay iti tunggal panangusar. Ti baniera nakaun-uneg ta no agtugaw ti maysa a tao iti dayta, ti napudot a danum agpangato agingga iti tengngedna. Daytat’ makapainana ket kasapulan a maaramid sakbay ti pannaturog iti nalamiis a rabii ti kalam-ekna.
Bangkete a Pannangan
Agayaben ti nangsangaili kadakami ket ibaganan a tiempon ti pannanganmi, wenno kunaek koma bangkete. Kitaenyo ti taraon a naidasar iti lamisaan! Napnuan kolor ken nakapimpintas ti pannakaurnosna. Idiay Japan ti taraon ket maysa nga arte, a sadiay ti pannakaawis ti mata kas iti kapateg ti banglo ken raman. Dayta a nabanglo a napnuan kolor a pedaso nga adda iti nangisit a tray ket pagay-ayat dagiti Hapones, ti sushi. Tunggal pedaso naannad ti pannakapormana a tinukel nga inapoy nga addaan bassit nga asukar ken suka ken naparabawan iti nalabaga wenno puraw a naata a tuna wenno dadduma pay a taraon iti baybay.
Ti sabali pay a taraon a naisagana ket naituno a tai, wenno nalabaga nga snapper, a naarte ti pannakaurnosna iti plato a kasla kagudua ti bulan ti itsurana, agraman ulo ken ipus ti ikan. Ti sopas ket nakapudpudot a sabaw a naaramid iti gulaman nga addaan iti kuadrado ti gerretna a nalukneng a tofu. Ket, siempre, adda adu nga inapoy para iti tunggal maysa. Ti presko berde a salada adda met iti lamisaan, ken dagiti prutas a naisagana iti estilo a Hapones ti mangkompleto kadagiti putahe. Anian a sagana!
Nadayaw a Panagsasarita
Kalpasan ti pannangan adda ti berde a tsa, a kakuyog ti panagsasarita. Ngem ania ti pagsasaritaanyo? Bueno, dagiti Hapones interesadoda unay kadakayo ken ti pagilianyo. Kayatda met a maammuan no ania ti pagarupyo kadakuada ken ti pagilianda, ti taraon, ken ti pangkaaduan a taraon a Hapones. Maragsakanda no agintereskayo kadagiti bambanag a Hapones ken agsuro iti sumagmamano a sasao iti pagsasaoda.
Itan mabalin a kunaen ti nangsangaili, “O-kuchi ni awanakute gomen nasai,” kayatna a sawen, “Agpasensiakayon no dikay unay nagustuan ti taraon.” Sigsiguraduenna laeng no nagustuanyo ti taraon. Gapuna, ibagam kenkuana: “Oishikatta desu!” (Naimas!) Dadduma a bisita mabalin a mangipaayda iti komplimento, “Gochiso samadeshita,” kayatna a sawen literal, “Pagyamanan ti partakyo nga aggunay [iti baet ti kusina ken kumidor] a mangserbi kadakami.”
Masarakanyonto a kadagiti taga Laud kasla saan a nalawag ti panangisalaysay dagiti Hapones iti bagbagida ken agkedkedda nga agsao nga espisipiko maipapan kadagiti dadduma a tema. Kas pangarigan, no damagenyo iti asawa a babai no kasano ti pannakasabetna iti asawana, mabalin a sumungbat babaen iti basta panangipaay iti mababain a katawa. Wenno mabalin a dinayawyo ti maysa a napintas a vasehas ket dinamagyo ti gatadna. Ti sungbat mabalin a, “Chotto takakatta desu.” (Nangina bassit.) Saan a nalawag? Nalabit. Ngem daytat’ nadayaw a panagsasarita a Hapones. Gapuna masapul a suruentay ti saan a nakalablabes a pamiliar wenno nausiuso iti ibagatayo wenno imtuodentayo.
Makaay-ayo a Rabii
Din agbayag panawenen ti ipapanawmi iti managparabur a nangsangaili kadakami. Bayat ti panagsapatosmi idiay beranda, ti nangsangaili ken ti nanangna nagruknoyda, a dimket ti uloda iti datar. Ipapilitda met a mangiyawidkami iti nabati a taraon iti dakkel, naraniag-kolorna a furoshiki, wenno panio. Iramanda, met, ti bassit a regalo para iti tunggal maysa kadakami.
Bayat ti iruruar ti intero a pamilia maipaay ti maudi a sayonara, nalabit pampanunotenyo ti pampanunotek, ‘Anian a nagsayaatan a rabii!’ Panunotenyo ti tiempo ken trabaho a nangisagana iti taraon. Kas bisita, naiparikna kadakami a pudno a maabrasakami, kinapudnona, naisangsangayan. Anian a kinamanagpanunotda! Ti pannakapnekda awan duadua nagtaud iti pannakaammo a pinaragsakdakami unay.
Dikay kadi maragsakan a kimmuyog kadakami iti ibibisita? Mabalin a mariknayo a nasaysayaaten ti pannakaammoyo kadagiti Hapones itan. Bueno, umaykayo manen iti di mabayag ket suruenyo ti ad-adu pay maipapan itoy naisangsangayan a pagilian ken dagiti managpadagos a tattaona.