Dagiti Hardin a Hapones—Napabassit a Buya ti Nakaparsuaan
Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Japan
NO TUMAN-AWKAYO iti tawa, makitayo ti baybay, a napataraigidan iti puraw a kadaratan ken natayengteng ti kinaberdeda a parua. No sitatakderkayo iti balkonaheyo, makitayo ti naranga a bantay nga addaan pay iti agburburayok a dissoor. Ngem no matmatanyo ida a naimbag, amindat’ masarakan iti mismo nga arubayanyo. Pulos a dinto pumayso nga arapaap para kadagiti kadawyan laeng a tao? Saan, no addaankay iti hardin a Hapones. Pumudno ti kasla dinto pumayso nga arapaap babaen iti panangtulad iti buya ti nakaparsuaan.
Tapno kasla agpaypayso ti kinarangana, mausar dagiti bato, danum, mula, ken darat no maminsan. Siempre, kasapulan met ti panangiladawan, ngem no umisot’ panagbabagay dagiti mausar, mabalin nga aktual a maparnuay dagiti nasayaat a kapanunotan. Ti maysa a libtong ti mangirepresentar iti taaw wenno danaw, ken dagiti pagtalaytayan a bato, maiyarigda nga isla. Mapagbalin a bambantay dagiti dadakkel a bato, ket ti danum nga agay-ayus iti nagbabaetan dagiti bato, kas dissoor.
Dagiti Kayo a Mausar iti Hardin a Hapones
Yantangay berde ti kangrunaan a makita iti nakaparsuaan nga aglawlaw ti Japan, ad-adut’ kayo ngem sabong iti maysa a hardin. Saan a basta maimula dagiti kayo sa mabaybay-an nga agrangpaya. Makarkula ti baetda, ken matengngel ti idadakkelda. Kinapudnona, adda kangrunaan a pakausaran dagiti kayo. Mangparnuayda iti natalingenngen nga atmospera nga isut’ nakaigiddiatan dagiti hardin a Hapones.
Mausar met dagiti de-kolor a kita ti kayo ngem sumagmamano laeng. Lalo a papintasenda ti buya ti hardin iti nagduduma a panniempona. Ti maris ti plum, cherry, ken magnolia ipalnaadda ti nasapa a primavera. No Abril ken Mayo, dagiti busel ti natayengteng nga azalea ti mangparagsak iti natalinaay nga atmospera. Masansan a makortarda iti nagtimbukel, kas bola, dadakkel ken babassit. Iti otonio, narangrang ti kinalabaga dagiti bulong ti maple idiay Japan. Ngem berde latta ti kangrunaan a makita iti hardin a Hapones.
Dagiti nataer a rekrek ti kawayan ti mangbiag iti Oriente nga atmospera. Natukantukad ken nagtitimbukel ti pannakakortar dagiti cypress, ken kantingen, a maibagay iti makaay-ayo nga aglawlaw ti hardin. Pagay-ayat unay ti adu ti holly ti Japan (inu-tsuge), gapu ta adut’ pakausaranna. Mabalin a makortaran ti holly a kas wedding cake, maysa a pag-ong, wenno maysa a kannaway a maymaysat’ sakana a nakatakder. Ngem iti amin a kayo a maimula idiay hardin, dagiti parua ti kangrunaan a mausar.
Panangsukog ken Panangaywan Kadagiti Kayo
Kadagiti nadumaduma a parua idiay Japan, masansan a ti black ken ti red ti kanayon a masukog. Kadagiti parua, ti black ti maawagan a “lalaki” ket ti red ti “babai” gapu iti bukodda a kinatibker ken makaay-ayo a kita. Iti daytoy a dua, ti kinapintek ti black a parua ti mamagbalin iti dayta a nalaka a padakkelen ken sukogen. Alaentay kas pangarigan dagiti parua ket kitaentayo no kasano a dagiti kayo iti hardin a Hapones ket masukog ken maaywanan.
Irugin ti hardinero ti trabahona kadagiti babassit pay laeng a parua. Iti panangusigna iti panagdakkelda, siaannad nga iturongna ti panagdakkelda iti nadumaduma nga estilo. Mabalin a pasikig ti pangituronganna iti panagdakkelna a no maikabil daytan iti makinruar a ruangan, kaslanto mangabrasa nga arko ti buyana. Wenno mabalin a paglippayenna dagiti sanga. Mabalin met a nalinteg lattan ti panagdakkelna. Kasano a maparnuay ti hardinero ti matarigagayan a sukog ken sukatna?
Mabalin nga imulana ti bassit a parua iti maysa a disso ken surayanna iti kawayan. Ikkanna iti sara wenno palapala ken tukod a kawayan iti tunggal sikigan ti kayo sananto galutan iti di malungsot a nangisit nga ukis ti palma. “Dagiti galot,” ilawlawag ti maikapat-a-kaputotan a hardinero, “ket masansan a masukatan tapno saan a mangibati iti naalas a marka kadagiti sanga.” Agpaut dagiti tukod iti makatawen wenno dua agingga a naporman ti baro a sukogna.
Sumaruno metten ti kangrunaan a panangsukog iti kaykayo—ti panangkortar. “Panunoten ti hardinero no kasano a mapagbalinna a natural dagiti bulong ken sanga a saan pay a nakortar ken dagidiay nakortaren tapno saan unay a madlaw a dagitat’ nagagara a nasukog,” kuna ti libro a Japanese Gardens for Today. Kayatna a makita dagiti kapintasan a paset ti kayo babaen ti panangarbasna iti aniaman a subbual. Kayatna kadi nga agrangpaya ti kayo iti maysa laeng a direksion? Ngarud putdenna dagiti patakder ti panagtuboda a sanga. Kas resultana, dagiti sanga a pasikig ti agrangpaya a mangbalbaliw iti sukog ti kayo.
Ngem adu pay ti kasapulan. Kada primavera, mauggotan ti kayo. Daytoy ti mangibati iti ag-25 milimetro a ruting iti murdong ti tunggal sanga tapno matengngel ti panagrangpayada. Kasta met a no Setiembre, maatudan ti murdong dagiti agmaysat’ tawenda a parua. Agbanag daytoy a kasla payak ti kita dagiti parua idiay Japan.
Mabalin nga agbiag iti ginasut a tawen dagiti parua no maaywananda a naimbag. Tapno narukbos ken napaut ti biagda, masapul a siertuen ti hardinero a nalangtoda a kanayon. Ti naisangsangayan a pamay-anna isut’ panangbedbedna iti maysa a paset ti puon babaen iti arutang. No dumtengen ti kalam-ekna, agsapul dagiti igges ken insekto iti naimeng a pagapunanda ket ngarud rummuarda tapno agapun ken agitlog iti [naibedbed] nga arutang. No ngalay ti kalam-ekna, sakbay a dumteng ti primavera nga isuntot’ panagruruar dagiti igges ken insekto, maikkat ti naibedbed nga arutang sa mapuoran a mangiraman kadagiti igges ken insekto. No mabedbedan met ti intero a puon ti dadduma a kayo, kas dagiti palma, masalaknibanda manipud ti niebe ken pannakailado. Malaksid nga ikkanna ti pagimeng dagiti kayo, ti naikalupkop nga arutang ti mangparaniag iti buya ti napnuan yelo nga aglawlaw.
Ti intero a trabaho ket maysa nga arte a saan a nalaka a makabisado wenno matulad. Kinapudnona, nagduduma a kaputotan dagiti hardinero ti kasapulan a mangaywan iti dadduma kadagitoy a napaut-biagda a kayo.
Dagiti Hardin ti Pamilia
No idilig kadagiti napinpintas a hardin kadagiti publiko a lugar, simple laeng ken basbassit dagiti hardin ti pamilia a Hapones. [Ngem] awan patinggana ti gundaway a mangibagay wenno mangurnos iti mulmula sigun iti kayat ken buya a tarigagayan.
Babaen iti dadakkel a bato ken babassit a kayo, makaparnuay ti dadduma a pamilia iti bukodda a buya ti kabakiran nga addaan pay ketdi iti agburburayok a dissoor wenno nalinak ken agsikko-sikko a libtong. Nupay bassit laeng ti paraangan ti balay a mabalin a pagaramidan iti hardin, mabalin latta a mausar dagiti pamay-an a maalagad iti nalawa a lugar. Ket babaen ti tulong dagiti kayo a sisisigo a nakortaran, kitaenyo! pimmayson ti arapaapyo.
Sadinoman a paset ti lubong ti pagnanaedanyo, dagiti maalagad a pamay-an iti panangparnuay kadagiti napintas a hardin a Hapones ti mangyeg naranga a buya ti nakaparsuaan iti mismo a hardinyo.
[Ladawan iti panid 26]
Mangpapintas dagiti kayo a cherry no primavera
[Ladawan iti panid 26]
Makortaran dagiti kayo iti nadumaduma a sukog