Makaay-ayo nga Ubbog ti Salun-at

Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Czechoslovakia

GINASUT a tawtawen a napalabas, ti makunkuna a Nasantuan a Romano nga Emperador a ni Carlo IV ken dagiti kakaduana aglaladutda a nagawid kalpasan ti di naballigi a panaganopda. Kellaat a naranaanda ti maysa a kalakian nga ugsa iti sangoda. Daytat’ kinamkamat dagiti agtataol nga aso, ket dagiti mangnganop, a nalipatanda ti bannogda, sisisiglat a simmarunoda. Kamaudiananna inturong ida ti ugsa iti igid ti rangkis ket awan amak a timpuak iti tanap.

Simmalog dagiti mangnganop ken dagiti asoda iti nataltalged a pagnaan, ket idi a nakadissaagdan iti rangkis, nagpukawen daydi ugsa. Nupay kasta, adda sabali a nasarakan dagiti mangnganop—sumilsilap a danum ti napudot nga ubbog (hot spring). Serioso a kinuna ni Carlo IV nga isut’ mangaramid sadiay iti maysa nga ubbog a maipanagan kenkuana. Ket, sigun iti sarsarita, kasta ti pannakabangon ti Karlovy Vary idiay makinlaud a Bohemia, Czechoslovakia.

Napudot nga Ubbog

Sadinot’ gubuayan dagidiay a napudot nga ubbog? Sigun iti nabiit pay a geolohikal a panagsirarak, dadduma a danum ti tudo nga agtinnag iti salog ti bantay ti sumagepsep iti daga ken agayus kadagiti di mabilang a rengngat iti bato a granito. Bayat nga umuneg ti panagsagepgep ti danum, runawenna dagiti mineral kadagiti batbato.

Kamaudiananna, iti kauneg nga agarup maysa a kilometro ket kagudua, ti nabaknang itan iti mineral, addaan karbon a danum ket papudoten dagiti nabara a batbato. Ti puersa manipud iti alingasaw ken carbon dioxide nga agtaud iti naun-uneg a paset iti daga pilitenna ti mineral a danum a pumsuak. Iti rabaw, pormaenna dagiti nalatak a napudot nga ubbog.

Adda 12 nga ubbog amin, a ti temperaturada agtaray manipud iti 41 agingga iti 72 degrees Celsius. Di agpapada ti kaadu ti mineral a linaon ti tunggal ubbog. Gapuna, nagduduma ti makaagas a kualidad dagitoy. Mapattapatta nga agarup 18,000 kilogramo a mineral compounds ti ipussuak dagiti danum iti tunggal aldaw.

Makaagas dagiti Ubbog

Pagaribungbungan dagiti tao dagiti ubbog iti namnama a maagasanda ti amin a kita ti sakit, kas iti ulcer, sakit iti apro, allergy iti taraon, diabetes, sobra a panaglukmeg, ken gout. Naikuna a dagiti ubbog naagasanda dagiti pasiente a nabiit pay a naoperaan iti bituka wenno iti bagis wenno nagsaba kadagiti saksakit a kas iti makaakar a hepatitis.

Narikut dagiti pamay-an iti panangagas, ngem ti pakaibatayanda isut’ panaginum iti danum. Nasken ti uminum iti danum ti ubbog iti mamitlo kada aldaw iti agarup kagudua oras sakbay iti pannangan. Ti panangagas mabalin nga iramanna met ti panagdigos iti mineral, carbonic ken oxygen a panagdigos, panangmasahe kadagiti ima ken saka, panangilumlom ti bagi iti pitak, ken dadduma pay a pamay-an. Mabalin met a paset iti panangagas ti umno a taraon ken arsiso.

Idiay Czechoslovakia dagiti doktor ken organisasion dagiti negosiante pilienda dagiti pasiente a mapan kadagiti ubbog para iti pannakaagasda. Nagadu a tattao ti mayat a mapan ta agkurang iti espasio. Iti nabiit pay adu a balay iti ubbog ti natarimaan, ket naibangon dagiti kabbaro. Nupay kasta, agkurang pay laeng ti pagdagusan dagiti mapan sadiay. Gapuna, nainsiriban nga ipaiyurnos dagiti bumisita ti pagdagusanda a nasaksakbay.

Panangpasiar iti Ili

Addaan ti ili ti Karlovy Vary iti makaay-ayo, makapainana nga aglawlaw a nabayagen a tagtagiraksaken dagiti bumisita. Pudno a nakaay-ayat a matmatan dagiti puraw a parupa dagiti balay a naipasdek kadagiti turod nga adut’ kakaykayuan, a kasla kadagiti tukad ti cake a naiparang iti tiendaan.

Iti igid ti karayan, addada ubbing a lallaki a mangipalladaw iti napirsapirsay a tinapay kadagiti ikan iti Karayan Tepla. Kadawyan a makita kadagiti tiendaan dagiti tao nga aglilinea a gumatang iti agdindinamag nga spa wafers. Sumilsilap dagiti basehas a sarming a naiparang kadagiti paglakuan. Mailaklako iti aglawlaw ti lubong dagiti sarming a malukong nga ar-aramiden ti Moser idiay Karlovy Vary.

Bayat a lumasat dagiti bumisita idiay Karlovy Vary iti nagbabaetan ti kaykayo a chestnut, rhododendrons, ken dagiti puraw a lilac, mangngegda ti kanta dagiti billit manipud kadagiti kabakiran iti turturod. Sadiay ti masansan a pagpagnaan ti dumadaniw nga Aleman a ni Johann Wolfgang von Goethe a tugottugotna ti librona. Impakitana dagitoy a buya ken ni Ludwig van Beethoven, ti nalatak a komposer, a sadiay ti nangbukelanna iti maikawalo a sonatana.

Wen, nanipud idi maika-17 a siglo, nagnagnaan dagiti agkakalatak iti lubong ti musika dagiti daldalan iti ili. Malaksid ken ni Beethoven, bimmisita met sadiay da Carl Maria von Weber, Niccolò Paganini, Frédéric Chopin, Franz Liszt, ken ni Johannes Brahms. Sadiay met a nakayawan a nagdengngeg ti siam-años a ni Robert Schumann iti konsierto ni Ignaz Moscheles, maysa a kapadasan a dina pulos nalipatan.

Ni Emperador Francis Joseph I iti Austria ti nangibilin a maibangon ti Banio ti Emperador agpaay kenkuana ken ti pamiliana nasurok a sangagasut a tawenen ti napalabas. Tagtagiragsaken itatta dagiti pasiente ti tumapog kadagiti pagdigosan a gambang para iti pannakaagasda, bayat a balitok ti pagdigdigosan ti emperador.

Naan-anay a Salun-at Maipaay iti Amin

Dagiti bisio ti sibilisasion, agraman iti pannakarugit iti aglawlaw, panagleletlet dagiti tao, panangabuso iti alkohol, panagsigarilio, imoralidad, ken ti nakatugtugaw laeng a wagas ti panagbiag ti nangpataud iti adu a saksakit iti maika-20 a siglo. Adut’ agpannuray kadagiti makapasalun-at nga ubbog a kas kadagiti adda idiay Karlovy Vary tapno umimbagda. Nakalkaldaang, nupay kasta, ta dadduma a mapan agpaagas dida isardeng ti panagsigarilioda wenno dagiti nalulok a wagas ti panagbiagda uray no addada sadiay. Makariribuk dayta kadagiti padada a bisita.

Adda pay maysa a parikut. Ti rehion iti aglawlaw ti Karlovy Vary ket naparaburan iti natural a mineral a kinabaknang, a kas iti karbon ken kaolin. Dagiti industria, nupay kasta, a nabangon a manggun-od kadagitoy a mineral a kinabaknang rinugitanda ti makaay-ayo nga aglawlaw.

Nupay kasta, adut’ makasarak iti pannakabang-ar manipud kadagiti pisikal nga an-annayenda iti isasarungkarda idiay Karlovy Vary. Dagiti probision iti natural a panangagas ket maysa a bendision manipud iti Namarsua, ket nalabit nga itultuloyda a tulongan dagiti agnaed iti daga agingga nga umay ti aldaw a “ti agtaeng dinanto kunaen: ‘Masakitak.’”—Isaias 33:24.