Cricket Wenno Baseball—Aniat’ Nagdumaanda?

Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Australia

IDI ramrambakan ni Reina Victoria ti Inglatera ti maikalimapulo a tawen ti panagturayna idi 1897, kontrolado ti Britania ti kakapat a paset ti mapagnaedan a daga. Itan, ti nabileg idi nga Emperio ti Britania ket maysa laengen a pakalaglagipan. Ket kaskasdi, makapasiddaaw, makita ken marikna pay laeng ti impluensiana iti adu a paset ti lubong itatta. Maysa kadagita a tawid isu ti makapainteres nga ay-ayam a cricket ti Inglatera.

Popular dayta iti kaaduan a dagdaga a sigud a sakop ti Britania, kas iti Asia, idiay Makinlaud nga Indies, ken idiay Africa—ngem saan nga idiay Estados Unidos, a sadiay ti baseball ti maipangpangruna. Kaskasdi, naipadamag nga adda agarup sangagasut nga organisasion ti cricket iti dayta dati a sakop ti Britania. Kadagidiay di pay pulos nakabuya iti cricket, ilawlawagtayo dayta. Maysa dayta nga ay-ayam a maaramid iti nalawa a maratimbukel a pagay-ayaman, nga amin dagiti managay-ayam puraw ti suotda, a sadiay padasen dagiti bowlers a puntaan ti darimangan (wicket) nga idepdepensa ti batsman. Ngem ad-adu pay ti maisalaysay maipapan iti dayta.

Umarngi Aya ti Cricket iti Baseball?

Wen iti sumagmamano a pamay-an ken saan iti dadduma. Kadagiti kaaduan nga agrayo iti baseball, ti cricket ket kasla awan ganganaygayna ken nabuntog nga ay-ayam, ‘kas iti baseball a sadiay dagiti managay-yam ket napakalma iti Valium’ kuna ti maysa a komediante iti E.U. Nupay kasta, kannawidanen ti dadduma a termino ti cricket. Iti kasumbangirna, dakkel ti naggiddiatan ti panggep dagiti ay-ayam ken dagiti pagalagadan ti panagay-ayam. Kaskasdi, ti panangtarus iti ikagkagumaan a magtengan ti tunggal agbinnusor a bunggoy iti pagay-ayaman iti cricket mabalin a paginteresennakayo no diyo maaw-awatan ti nasao nga ay-ayam.

Kas iti baseball, addaan ti cricket iti dua nga agbinnusor a bunggoy. Tunggal bunggoy buklen ti 11 a managay-ayam, nga adda maysa a reserba a makunkuna a maika-12 a managay-ayam. Maigiddiat daytoy iti bunggoy ti baseball a buklen ti siam a managay-yam. Ti termino a “batsman,” imbes a “batter,” isu ti mausar para iti managay-ayam a mangmalo iti bola, ket naiduma ti tabas ti malo ti cricket iti malo ti baseball. (Kitaenyo ti ilustrasion, panid 23.) Kasta met, ti mangibato iti bola ket maawagan iti bowler, saan a pitcher. Ti termino nga “scoring runs” ket maus-usar iti agpada nga ay-ayam, nupay nagduma ti panagiskor. Maus-usar met iti agpada nga ay-ayam ti termino nga “innings.” Nupay kasta, di nakaskasdaaw no agasping dagitoy a termino; kunaen ti Encyclopedia International kadatayo a ti baseball ket nagtaud idi tartaraudi ti maika-19 a siglo manipud iti ay-ayam a cricket ti Inglatera, a naikadua iti sabali pay nga ay-ayam a makunkuna a rounders.

Nupay kasta, malaksid iti nagpapadaan a nadakamat iti ngato, adut’ nagdudumaan ti ay-ayam a cricket ken baseball. Bassit laeng ti nagpapadaan ti suot ken posision dagiti managay-ayam, ti disenio ken urnos ti maratimbukel a pagay-ayaman ti cricket no maidilig iti diamond a tay-ak ti baseball, ti panangiyurnos kadagiti managay-ayam, ken ti kapartak ti ay-ayam. Kaskasdi, nupay adda dagiti pagdudumaan, ti makaawat iti maysa kadagita nga ay-ayam kadawyan a di marigatan a mangtarus ken mangtagiragsak iti sabali iti kanito a mailawlawag dagiti pagalagadan ti ay-ayam.

Ammuentayo ti Ay-ayam

Ti kasayaatan a pagay-ayaman iti cricket isu ti maratimbukel wenno tay-ak nga agarup 140 metros ti kaakabana ken 150 metros ti kaatiddogna. Iti adani ti tengnga ti tay-ak isu ti pitch, a 20 metros ti kaatiddogna ken 3 metros ti kaakabana. Iti primero klase a salip, ti pitch ket naap-apan ti root, naparaspasan, ken napatag a naimbag. Kadagiti dadduma a salip naaramid dayta iti semento wenno timmangken a pitak a naap-apan iti ikamen. Iti tunggal murdong ti pitch isu dagiti darimangan, tallo a naituggel a tukod nga agtayag iti 71 centimetros ken addaan nagbabaetan nga agdagup iti 23 centimetros ti kaakabana. Isu a saan a lumsot ti bola iti nagbabaetan dagiti tukod. Naituon ti dua a babassit a ragas ti kayo (bails) iti murdong, a pagsisilpuenda dagiti naituggel a tukod.

Naimarka dagiti puraw nga uged a maawagan iti creases, a maiballangan iti pitch a 1.2 metro ti kaadayuna iti sango ken abay ti tunggal darimangan. Dagitoy nga uged markaanda dagiti natalged a lugar para kadagiti batsmen bayat ti pannakaibato ti bola. Nasken a saan a baddekan ti bowler daytoy nga uged no ibatona ti bola; ta no baddekenna maawagan dayta iti no-ball ket iskor dayta ti kalaban.

Babaen ti panangipallatok iti sinsilio, ikeddeng dagiti agbinnusor a pangulo no ania a bunggoy ti umuna a mangmalo. Ti nangabak mabalin a ti bunggoyna ti umuna a mangmalo wenno paunaenna ti kasalipna no pagarupenna a dakdakkel ti bentaha ti bunggoyna gapu iti paniempo, kasasaad ti pitch, wenno dadduma pay a bambanag.

Dua a batsmen ti mapan kadagiti creases—maysa iti tunggal murdong ti pitch. Isuotda nga agpadpada ti kabal iti gurong ken bagi ken ti pangmalo a guantes, ket iti nabiit pay a tawtawen mangus-usar iti kabal iti ulo ti kaaduan a propesional a batsmen. Amin a managay-ayam nga awan iti pagmaluan naur-urnosda iti aglawlaw ti tay-ak iti nadumaduma a kaadayu manipud iti batsman nga umaw-awat iti naibato a bola. Ti nakabalan a manangidepensa iti darimangan (catcher, iti baseball) ket agtakder iti likudan ti darimangan ti batsman, a mangsipsiput a mangsippaaw iti aniaman a bola a di mapuntaan ti batsman ken siputanna met no isut’ adda iti ruar ti crease-na.—Kitaenyo ti kahon, panid 24.

Dua a bowlers ti ituding ti pangulo nga agay-ayam iti kapaut nga ikeddengna. Tunggal maysa mangibato iti innem nga agsasaruno a bola (walo idiay Australia ken Sud Africa) manipud iti agsinnumbangir a murdong ti pitch. Maawagan dagitoy nga innem a bola iti “overs.” Gagangay nga adda sumagmamano a bowlers iti tunggal bunggoy, ket ikeddeng ti pangulo no kaano a pagsisinnukaten dagiti bowlers manipud iti napardas ken napardas bassit agingga iti nabunbuntog, wenno agtaytayek a panangibato. Saan a rebbeng nga ipalapal ti bola kas iti baseball, no di ket ti bowler, nga itag-ayna ti takiagna, masapul nga iyunnatna ti imana a dina pilpilkuen ti sikona agingga a maibatona ti bola.—Kitaenyo ti panid 2.

Ti bola ti cricket, gagangay a nalabaga ken nabalkot iti lalat, ket agdagsen iti agarup 156 gramo ken basbassit, natangtangken, ken nadagdagsen ngem iti baseball. Ti panangitayyek ti bowler iti bola, a maaramid a kasta gapu iti nagdedekket a pannnakasaipna, apektaranna ti pannakaipalladaw ti bola ket ikeddengna ti direksionna kalpasan a tumaltag, ta maisupadi iti baseball, gagangay a tumaltag ti bola iti maminsan sakbay a makagteng iti batsman. Sagpaminsan laeng a makaibato ti bowler iti di tumaltag a bola, wenno full pitch, isu a mapuntaan ti maysa a batsman sakbay nga agdisso. Masansan a narigat a kaay-ayam ti nalaing nga spin bowler ngem ti napardas a bowler. Mapatayyekna ti bola babaen ti panangpusiposna iti bola, mabalin nga iti kanigid wenno iti kanawan, apaman a makalapsut iti imana. Mangpataud daytoy iti dua a kita ti tayyek, a maawagan iti “off breaks,” ken “leg breaks.”

Ti Dakkel a Trabaho ti Batsman

Tunggal batsman adda dua nga akemna: salaknibanna ti darimanganna ken liklikanna ti pannakaikkatna wenno pannakaikeddengna nga out iti dadduma a pamay-an; ken mangikur-it iti runs iti scoreboard a sisisiglat. (Kitaenyo ti kahon, panid 24.) Ti batsman a nalabes ti kinaannadna, a ti panangsalaknib laeng iti darimanganna ti ipampamaysana a saan ket nga iti panagiskor, nupay kasta, ket masansan a mababalaw nga agdepdepensa laeng imbes a mangaramid iti iskor ta isu ti gapu iti makapasikor a cricket.

Agpannuray ti nasigo a batsman iti panagtitimpuyog ti mata, ima, ken saka, kinasiglat, ken kinapartak a tumaray iti nagbabaetan dagiti darimangan. Tunggal agtaray a sitatalged nga umalla-allatiw kadagiti darimangan, a makisinnukat ti puesto iti kaduana, makaiskor iti maysa a run. No maiturongna ti bola iti beddeng sakbay a masippaw, isut’ maikkan iti uppat a runs a di kasapulan nga agtaray. No nakapigpigsa ti panangmalona ta malabsan payen ti bola ti beddeng, kas iti home run iti baseball, innem a runs ti mainayon iti iskorna.

Agtalinaed ti tunggal bunggoy iti crease agingga a mailaksid ti sangapulo kadakuada, ta ti maika-11 a batsman ket kanayon a maawagan a “not out,” yantangay nabati nga awan kaduana a mangmalo. Maayaban ti makilablaban a bunggoy tapno padasenda ti agaramid ti ad-adu pay nga iskor ngem kadagiti kalabanda. No dayta ket maysa nga inning a salip, ti kangatuan ti dagup nga iskor ti mangikeddeng no ania a bunggoy ti mangabak. Ngem kaaduan a primero klase a salip addaan dua nga innings iti tunggal bunggoy, iti kasta ti kangrunaan a cricket ket agpaut manipud tallo agingga iti lima nga aldaw (a mamagsiddaaw kadagiti agrayo ti baseball!), ket mabalin a makaiskor ti tunggal bunggoy iti ginasut a runs! Dadduma a nalatak a batsmen ti di pulos napaikkat iti sumagmamano nga aldaw, a makaiskorda iti nasurok nga 400 a runs. Maigiddiat unay iti baseball, a nupay sadiay siam nga innings ti ay-ayamen ti tunggal bunggoy, kadawyan nga agpaut ti ay-ayam manipud tallo agingga iti uppat nga oras. Ket uray kalpasan dayta, mabalin a mangabak ti bunggoy iti iskor a maysa kontra awan!

Adda dua a reperi, maysa iti agsinnumbangir a murdong ti pitch. Ti maysa sitatakder iti di unay adayu iti batsman, ket ti sabali iti likudan ti darimangan iti sibay ti bowler. Mamimpinsan ti pangngeddeng dagiti reperi. “Di nadayaw” a kababalin ti makisinnupiat iti reperi.

Ad-adda a Maawiskayo iti Panaglabas ti Tiempo

Makakayaw ti panangallukoy ti cricket iti kanito a mairamankayo iti ay-ayam. Ni Tom, isu nga immakar a kadua ti pamiliana manipud Europa idi agtawen pay laeng iti siam, nabiit a nakasursuro iti dayta idi nakasangpet idiay Australia. Dina pulos nangnangngegan ti maipapan iti dayta nga ay-ayam, ngem di nagbayag nagbalin a managrayo iti cricket. Kinuna ni Tom: “Idi nasursurok ti agay-ayam iti cricket ken nakabisadok dagiti pagalagadan, rimmayray ti panagrayok. Di nagbayag nasursurok a kasapulan ti batsman ti nasiput a mata, naalibtak a panaggaraw, ken agbalin a kalmado bayat a sumabat kenkuana ti bola iti kapartak nga agingga iti 150 kilometro kada oras.”

Siempre, adu pay ti nasaysayaat a punto maipapan iti cricket a di nasaklaw iti daytoy nga ababa nga artikulo. Ngem inanamaenmi a no makakitakayo iti maang-angay nga ay-ayam, mabalin a buyaenyo dayta a buyogen ti nasaysayaat a pannakaawat, nalabit makayawankay pay, bayat nga imutektekanyo ti natured a panaggargaraw ti batsman ken ti nasikap a kinasigo ti bowler.

[Kahon iti panid 24]

Kangrunaan a Pamay-an a Pakailaksidan ti Batsman

Bowled. No mapuntaan ti bowler ti darimangan ket matnag dagiti bails.

Caught. No ti bola a napuntaan ti batsman ket nasippaw sakbay nga agdisso

Stumped. No ti batsman adda iti ruar ti crease-na ket no ti manangidepensa ti darimangan makatnag iti bail nga iggemna ti bola.

Leg Before Wicket (lbw). No masalaw ti aniaman a paset ti bagi ti batsman malaksid ti imana, ti bola nga inkeddeng ti reperi a nangtiro koma iti darimangan.

Run Out. No ipalladaw ti fieldsman ti bola ket mapuntaanna ti darimangan a pagtarayan ti batsman sakbay a madanonna ti kinatalged ti crease-na.

Hit Wicket. No mapuntaan ti batsman ti darimangan babaen ti malona wenno aniaman a paset ti bagina bayat nga ay-ayamenna ti bola.

[Dagiti Ladawan iti panid 23]

Irarang-ay ti malo iti cricket iti ilalabas dagiti siglo

Makinsango ken sikigan a buya ti moderno a malo

Darimangan nga adda naituon a bails

[Ladawan iti panid 24]

Batsman nga umaw-awat iti bola manipud iti bowler. Paliiwenyo ti reperi (adayu a kannigid), manangidepensa iti darimangan (adayu a kannawan), ken ti maikadua a batsman, nga umab-abante iti pitch