Dagiti Panangallilaw iti Pasilio ti Siensia

SAAN a rumbeng a mapasamak dayta. Di mabalin a mapasamak kadagiti madaydayaw a pasilio iti siensia. Saan nga idiay lugar a pagtrabahuan dagiti di mabannog nga awan derrepna, awan panangidumdumana a manangitandudo iti kinapudno nga adda kadagiti laboratorioda. Saan nga idiay yan dagiti napasnek a managsirarak, a determinado a mangsapul iti kinapudno aniaman ti pangiturongan dayta, a sapulenda ti pannakaipalgak dagiti palimed iti nakaparsuaan. Saan a rumbeng a mapasamak iti nagkaykaysa a bagi dagiti lallaki ken babbai a makidangdangadang a sangsangkamaysa a mangpasayaat kadagiti dinadadael ti sakit a maipaay a pakabendisionan iti sangatauan.

Siasino ti agsuspetsa a dagiti napasnek a sientista a kas kadagitoy palsipikarenda dagiti impormasionda tapno paneknekan ti pammatida? Wenno pilienda ti mangpaneknek iti teoriada ket iwalinda ti saan a mangpaneknek iti dayta? Wenno irekordda dagiti eksperimento a dida pulos inaramid ket palsipikarenda dagiti impormasion a mangpabileg kadagiti konklusion a dida mapaneknekan? Wenno mangireportda kadagiti panagadal a dida pulos nga inaramid ket akmenda nga insuratda dagiti artikulo a nikanoman dida insurat wenno dida pay nakita? Siasino koma ti agsuspetsa kadagita a panangallilaw kadagiti pasilio iti siensia?

Saan a rumbeng a mapasamak dayta, ngem mapaspasamak.a Idi napan a tawen impadamag ti maysa a magasin iti siensia: “Dagiti kickbacks, panangallilaw ken dakes nga ugali nasaknapen kadagiti Americano a managsirarak iti medisina, sigun iti makapasakit a pammabalaw nga impablaak ti US Congressional committee iti daytoy a lawas. Kuna ti padamag a ti National Institute of Health ‘pinagpeggadna ti salun-at ti publiko’ babaen ti dina panangsiput kadagiti sientista a tultulonganna.”—New Scientist, Setiembre 15, 1990.

Kaaduan kadagiti kaso buklen iti panangallilaw a maawagan dakes a kababalin, ngem dagiti dadduma ket talaga a panangallilaw. Kastat’ makuna iti kaso ni Dr. Thereza Imanishi-Kari ken dagiti lima a kakaduana nga autor ti maysa a papeles a “nangsalaysay iti saan a direkta a panangisingit iti sabali a gene iti naanduren a selula iti utot. Kunaen dagiti autor a ti kadawyan a gene ti utot rinugiannan kalpasanna a tuladen ti naisingit a gene, isu a mangpataud iti naisangsangayan nga antibody.” (Science News, Mayo 11, 1991) Daytoy mabalin a maysa koma a napateg nga addang iti panagsirarak maipaay iti kinaandur iti sakit, malaksid iti kinapudno a nalawag a daytat’ di pulos napasamak.

Ti report naipablaak idi Abril 1986 iti Cell, maysa a sientipiko a pagiwarnak. Di nagbayag kalpasanna, ni Dr. Margot O’Toole, maysa a junior a managsirarak iti molecular biology iti laboratorio ni Imanishi-Kari, kinunana a ti papeles inaklonna dagiti banag a saan a paneknekan dagiti impormasion. Napan ken ni Dr. David A. Baltimore, maysa a napadayawan iti premio Nobel a kaduada nga autor iti papeles ti panagsirarak, nga addaan iti 17 a panid nga impormasion manipud kadagiti nota ni Imanishi-Kari. Dagitoy a pinanid impakitana a ti eksperimento saan a nagkurri, ngem imbaga ti publikasion a nagkurri dayta. Nupay kasta, ni Dr. Baltimore, awan panagduaduana iti impormasion ket imbilangna laeng ni O’Toole a kas “maysa a naupay a tao a nakalpas iti panagsirarakna.”—The New York Times, Marso 22, 1991.

Iti dayta met laeng a tawen dua nga unibersidad ti nangrepaso iti artikulo ti Cell. Ti maysa isu ti M.I.T. (Massachusetts Institute of Technology), a sadiay ti nakaaramidan ti trabaho; ti sabali isu ti Tufts University, a sadiay ti pakaus-usigan ti pannakaipaay ti maysa a napateg a saad nga agpaay ken ni Imanishi-Kari. Iti panangrepasoda nakasarakda kadagiti parparikut ngem awan ti serioso. Sadiay simmardengen ti kaso iti dua a tawen.

Kalpasanna ti Diputado a ni John D. Dingell, mamangulo iti House of Representatives Subcommittee on Oversight and Investigations, ti nangtaming iti kaso. Tultulongan ti gobierno dagiti sientipiko a panagsirarak ket, babaen iti NIH (National Institutes of Health), mangipaayda iti $8,000,000,000 iti tinawen kadagiti indibidual a sientista ken kadagiti institusionda a maipaay kadagiti proyekto iti panagsirarak. Ti subcommittee ni Dingell ket interesado iti kinaepektibo ti pannakagastos ti kuarta dagiti tao, ket imbestigarenna dagiti panangabuso.

Kasta unay ti panagliday ni Dr. Baltimore. Namabasol a babaen ti panangtaming ti subcommittee iti daytoy a kaso, “tarigagayanna nga ikkaten ti gagangay a pagalagadan ket sukatan nga interamente iti baro a pagalagadan iti panangipato iti siensia. Pinilida ti estilo a pannakabista iti korte. Ti mensahe ket aramidem ti panagsirarakmo iti siensia a pampanunotem a mabalin a sanguem ti pannakabista. No ti pannakabista ditoy itatta irepresentarna ti panangmatmat ti Kamara iti pamay-an ti siensia, ngarud ti siensia ti Americano kas pagaammotayon ket addaan iti parikut.”

Nakagun-od ni Dr. Baltimore ti tulong kadagiti mannakipagrikna a kakaduada babaen ti panangipatulodna iti maysa a surat kadagiti 400 a sientista a namakdaar a ti pannakibiang ti Kamara mabalin a “lapdanna ti siensia nga Americano.” Inawaganna ti panagimtuod a kas mangipasimudaag iti pamutbuteng iti sientipiko a komunikasion ken sientipiko a wayawaya. Adu manipud iti sientipiko a komunidad ti nakitinnulong ken ni Baltimore, maysa kadagiti kangrunaan a miembro, nga inawaganda dagiti pannakabista a maysa a “panangidarum kadagiti mangkukulam” (pannangidadanes tapno pakapuyen ti pannakabusor ti politika) ket ni Dingell maysa a “baro a McCarthy.”

“Dagiti tumultulong ken ni Dr. Baltimore ken ti panangikalinteganna iti artikulo simmungbatda babaen ti panangatake iti Kamara,” impadamag ti The New York Times, a Marso 26, 1991. “Binabalawda ni Mr. Dingell a bibianganna dagiti nota iti siensia, a deskribirenda ti grupona babaen kadagiti sasao a kas ti ‘polis ti siensia.’ Kinapudnona tunggal letra ken artikulo a naibaga sadiay ket awan duadua a panangallilaw, panangipapan laeng. ‘Nakaawatkami kadagiti nakaad-adu a surat manipud kadagiti sientista a mangiyeb-ebkas iti dakkel a pannakaseknanda iti ar-aramidenmi,’ kinuna ti maysa a kameng iti subcommittee ni Dingell. ‘Ngem ti kaaduan kadakuada, mabalin a kagudua wenno ad-adu pay, adda agkunkuna a dida ammo no ania dagiti kinapudno maipapan iti kaso. Kasla karkarna daytoy.’”

No mairaman dagiti rikna dagiti tao iti maysa a banag, mabalin nga awan mamaay dagiti kinapudno ket maiwalinen. Ti nakaad-adu a surat a tumultulong ken ni Dr. Baltimore ken ni Dr. Imanishi-Kari kasta unay ti panangbabalawda iti Kamara kadagiti makapasakit, makaparurod a sasao. Nagsurat ni Dr. Stephen J. Gould iti Harvard University: “Iti lawag dagiti nabiit pay a paspasamak idiay Washington, diak unay sigurado no di mariribukan itatta ni Galileo.” Ni Dr. Phillip A. Sharp iti M.I.T. pinaregtana dagiti sientista nga agsurat kadagiti diputadoda idiay Kamara nga agprotesta iti panagtignay daytoy a subcommittee. Imbagana a dayta “maulit-ulit a dina inawat ti panangipato dagiti kualipikado a sientista” nga awan ti panangallilaw a nairaman. Kasta met, akmenna a dayta rinugianna ti “pannakirupak kadagiti napudno a sientista” a mabalin “a mangdangran a naimbag iti kagimongantayo.” Kas banagna, no adda nairaman a pannakirupak, daytat’ saan a maibusor kadagiti napudno a sientista no di ket maibusor ken ni Dr. Margot O’Toole, a ti kinapudnona ti nangdangran a naimbag kenkuana.

“No agtultuloy nga awan ti problema iti siensia, daytat’ agparang a naan-anay a nainkalintegan ken pudno a naibatay kadagiti eksperimento. Ngem no adda rumsua a parikut, dagiti tao a nairaman basta salingdanda laeng ti kinapudno, ket rumsuan dagiti panangikalintegan ti sientipiko nga ummong.” (The New York Times, March 26, 1991) Ket no maaramid ti kasta, rumsua met dagiti dadduma iti ruar iti siensia a mangpabassit iti panangallilaw ken manglinteg iti biddut nga inaramid ti nangipalgak iti dayta.

Daytat’ nasken iti daytoy a kaso. Adu kadagiti adda iti sientipiko a komunidad, a di pay pulos nangusig kadagiti kinapudno, ti nakidasig ken ni Dr. Baltimore ken ni Dr. Imanishi-Kari ket binusorda ni Dr. O’Toole. Kasta met, pinardayada ti ahensia ti gobierno a manglinteg koma iti biddut a naaramid. Daytat’ mangipalagip iti proverbio ti Biblia a kunana: “Ti sumungbat a di pay dumngeg nga umuna, kinamaag ken pakaibabainanna.”—Proverbio 18:13.

Kalpasan laeng iti nawatiwat nga imbestigasion ti subcommittee ni Dingell, ti Secret Service, ken ti Office of Scientific Integrity idiay NIH a napaneknekan a pudno dagiti pammabasol ni O’Toole kamaudiananna. Impadamag ti New Scientist, a Marso 30, 1991: “Nagkonklusion dagiti imbestigador idiay National Institutes of Health a ti autor a kadua ti mabigbigbig a nakaawat iti premio a Nobel a ni David Baltimore pinarbona ti isuamin a nakadagupan iti impormasion manipud 1986 agingga iti 1988 tapno paneknekan ti papeles a naipablaak iti pagiwarnak a Cell idi 1986. Ni Baltimore, a nangkontra sakbayna iti imbestigasion ti Kamara a kas mamagpeggad iti sientipiko a wayawaya, ti nangdawaten iti Cell a mangibabawi iti papeles.” Isut’ nagpakawan ken Dr. O’Toole iti dina panangsukimat a naan-anay kadagiti panagduaduana.

Impalgak ti imbestigasion a pinaglalaok ni Dr. Imanishi-Kari dagiti impormasion ket ti eksperimento a naipadamag pulos a di naaramid, ket idi a naipalgaken ti kinapudno, inkagumaanna nga ikalintegan dayta. “Apaman a rinugian ni O’Toole ken dagiti imbestigador iti agimtuod maipapan iti papeles,” kinuna ti New Scientist, “rinugian ni [Imanishi-Kari] ti sistematiko a panangparbo kadagiti impormasion tapno paneknekan dayta, sigun iti report ti NIH. Dadduma kadagitoy a palsipikado nga impormasion naipablaakda iti Cell idi 1988 kas panangkorehir iti dati a papeles.” Idi Abril 6, 1991, nagkomento ti New Scientist: “Masapul met a bigbigen dagiti sientista nga epektibo laeng ti panagtignay ti maysa no daytat’ naibatay iti panagtalek ti publiko. Ti panangibaga a manangriribuk dagiti mangipalgak iti pudno bassit laeng ti maitulongna.” Adu a lawlawas kalpasan a naawat ti pammaneknek, nupay kasta, ibagbaga pay laeng ni Dr. Imanishi-Kari a daytat’ maysa a “panangidarum kadagiti mangkukulam.”

Maysa nga editorial iti The New York Times, a Marso 26, 1991, ti nangsupiat iti dayta iti sidong ti paulo a “Maysa a Watergate iti Siensia?” Kinunana: “Ti nangnangruna a mapabasol isut’ kinakurang ti natured a sistema ti sientipiko a komunidad a mangimbestigar iti panangallilaw. Gaput’ napasanguanda iti panangilimed ni Dr. Baltimore iti kinapudno, maysa kadagiti kalalatakan a sientista iti nasion, panggep ti sumagmamano a grupo a mangim-imbestigar a salakniban ti dakes a publisidad imbes a sukimaten ti kinapudno.” Kaskasdi, dayta met laeng a komunidad ti agkuna a masapul a sukimatenna ti bagina met laeng imbes a sukimaten dagiti taga ruar.

Intuloy a kinuna ti editorial: “Ti damo nga imbestigasion iti reklamo ni Dr. O’Toole nalaokan iti kinasungdo dagiti nairaman a mangsalaknib iti pakasarsaritaan ti siensia. Dagiti imbestigasion idiay Tufts University ken M.I.T. dida nakasarak iti panangallilaw ken uray pay ti dakkel a biddut. Tinudingan ti National Institutes of Health ti maysa a grupo a mangimbestigar a nasinged ken ni Dr. Baltimore. Uray idi kalpasan ti pannakabalbaliw ti grupo tapno maep-ep ti panangbabalaw dagiti kritiko, pinataud dayta ti maysa a mangikaluya a report, nga awan ti nasarakanna a pammaneknek a dakes ti panagtignay idinto a naipadamag ti maysa nga eksperimento a pudno a di naaramid. Idi laeng nakibiangen ti Kamara a nangrugin ti N.I.H. a nangiparangarang iti kinatibker. Ti baro nga Opisina iti Sientipiko a [Kinatarnaw] pinataudna ti natured ken mangkondenar a report a nangibaga kamaudiananna iti dayta a pinarparbo. Iti pangrugian pay laeng, ni Dr. Baltimore, kaykayatna a paulimeken ti panagim-imtuod ngem ti panangsukimat iti kinapudno maipapan iti pammabasol. Nupay no saan nga isu a mismo ti napabasol iti panangallilaw, pinirmaanna ti dua a dokumento—ti dati a papeles ken ti simmaruno a panangkorehir—a naglaon iti impormasion nga itan mabigbigen a pinarbo ni Dr. Imanishi-Kari.”

Di maragsakan dagiti sientista no adda asinoman iti ruar iti sientipiko a komunidad a mangipato iti ar-aramidda. Sititibker a kunaenda nga isuda, saan a dagiti taga ruar ken saan met a dagiti ahensia ti gobierno, ti mangipato iti kasoda no adda pammabasol a panangallilaw. Ngem siasinoman iti sientipiko a komunidad a situtured a mangsupiat kadagiti nalatak a kamengna dakes ti sasaadenna, a kas ken ni Margot O’Toole.

Ti nagbanagan dagiti nangnangruna a nairaman itoy a kaso ti mangpaneknek iti daytoy. Nagbalin a presidente ti Rockfeller University ni Dr. Baltimore. Nagun-odan ni Dr. Imanishi-Kari ti natan-ok a saad a tinartarigagayanna idiay Tufts University. Napukaw ni Dr. O’Toole ti trabahona idiay laboratorio ti Tufts, napukawna ti balayna, di makagun-od iti trabaho iti siensia iti adu a tawtawen, ket masapul nga agtrabaho iti kompania ti kabsatna nga agiyak-akar kas para-sungbat iti awag iti telepono.

Naipadamag a kinuna ni Dr. Baltimore iti mamangulo ti subcommit_tee a ni Dingell a dagiti supiat a kas ti banag maipapan ken Imanishi-Kari ket paset iti “pamay-an iti panangdalus [ti siensia] iti bagina met laeng nga agtultuloy a mapasamak.” Iti kastoy a kaso ti “panangdalus” buklen ti pannakaikkat ti napudno a sientista a ni Dr. Margot O’Toole uray pay iti panagtrabaho iti tay-ak ti siensia. Nupay kasta, nagasat ta daytoy a “panangdalus” iti kasona ket saan a permanente. Uppat a tawen kalpasanna, idi 1990, kalpasan ti pannakaitan-okna, nakagun-od iti trabaho iti siensia idi isut’ inawat ti Genetics Institute, maysa a kompania nga imbangon ti sumagmamano a tumultulong kenkuana, ni Mark Ptashne iti Harvard.

Umanamong ti kaaduan a tao a dagita a panangallilaw saan koma a mapasamak kadagiti pasilio iti siensia, kaskasdi ti magasin ti siensia a mismo ti nangipadamag a dagita a panangallilaw “nasaknapda kadagiti Americano a managsirarak iti medisina.”

[Footnote]

[Blurb iti panid 13]

“Dagiti kickbacks, panangallilaw ken dakes nga ugali nasaknapen kadagiti Americano a managsirarak iti medisina”

[Blurb iti panid 13]

$8,000,000,000 a kuarta dagiti managbayad ti buis ti mapan kadagiti sientista ken kadagiti institusionda iti tinawen maipaay iti proyekto a panagsirarak

[Blurb iti panid 14]

Maysa a subcommittee iti Kamara ti interesado iti pamay-an ti pannakagastos ti kuarta dagiti tao

[Blurb iti panid 15]

Immasenso ti saad dagiti nagsurat, ti nangipalgak iti kinapudno napukawna ti trabahona