Nasdaawda iti Nakitada

IDI napan a kalgaw iti adu a paspaset ti Makindaya nga Europa agraman iti adayon a Kazakhstan ken Siberia, mapalpaliiw dagiti Saksi ni Jehova kadagiti pamay-an a dida pay nakitkita idi. Dagiti agnaed sadiay ken dagiti bisita kadagiti kumbension kadagidiay a luglugar naawisda, wen, nasdaawda iti nakitada.

Maulit-ulit a naibaga kadagiti delegado iti Zagreb: “Dikam ipagpagarup nga umaykayo!” Kaaduan a dadduma a turista kinanselarda dagiti planoda nga agbiahe—ngem saan a kinanselar dagiti Saksi ni Jehova. Impadamag ti The Times iti London ti maipapan iti kumbension: “Dayta, kinapudnona, ti umuna nga inorganisar dagiti Saksi ni Jehova iti maysa nga estado a gubgubatenna ti bagina met laeng.”

Nangnangruna a nasdaaw dagiti polis. Kinuna ti maysa idiay Zagreb: “Nasayaat nga ipakita iti pagiwarnak ti kaaduan no ania ti mapaspasamak ditoy nga estadium, ditoy a mismo, a sadiay makitatayo dagiti Serbiano, dagiti Kroasyano, dagiti Sloveniano, dagiti Montenegrins, ken dagiti dadduma nga agtutugaw nga agaabay a sitatalna.”

Idiay Budapest napagsaludsodan ti maysa a polis a mangidilig kadagiti nagtataripnong a Saksi iti dakkel nga estadium iti gagangay a bunggoy iti soccer. Nagisem, timmangad, ket kinunana: “Ti nagdumaanda ket kas iti nagbaetan ti langit ken daga.”

“Aniat’ kayatmo a sawen?”

“Bueno,” simmungbat, “basta kumitaka. Awan ti agsigarilio, awan ti rugit iti sadinoman, ket nadayaw dagiti tao. Aramidenda ti ibagam nga aramidenda.”

Idiay Kiev, ti kabisera ti Ukraine, 14,654 ti nagtitipon idiay Dynamo Stadium, a ti sumagmamano kadakuada ket makita iti akkub daytoy a magasin. Maysa a Saksi sadiay ti nagsaludsod iti maysa a kapitan ti polis no dagiti taona masapul nga agtrabahoda a naimbag bayat ti kumbension. “Saan, iti sumaganad a tiempo mangibaonkami laeng ti dua a polis.”

“Apay a dua?” inimtuodda kenkuana.

“No makaturog ti maysa,” simmungbat a buyogen ti panagangaw, “ti sabali ti mabalin a mangbantay kenkuana.”

Nagsiddaaw ti Publiko

Ti Pesti Hírlap, maysa a diario ti Budapest, impadamagna: “Nasurok a 40,000 ti nangbusbos itoy a ngudot’ lawas idiay Népstadion. Awan ti papel, awan ti mekmek ti tinapay, wenno rungrong ti sigarilio a naibati.” Kinuna ti Fehérvár Hírlap, sabali pay a diario ti siudad: “Dagidiay a naiparna a napan idiay Népstadion idi nagbaetan ti Hulio 26 ken 28 ket sigurado a nasdaawda a naimbag. . . . Makitada ti mammano a mapadasan a Nakristianuan a kababalin ken pamay-an ti panagbiag.”

Iti ngudot’ lawas linapunos ti napigsa a tudo ti Budapest; nasurok a lima a centimetros ti nagtinnag. Ngem dina pinasardeng dagiti Saksi. “Nakaskasdaaw! Makariribuk a panunoten!” nangngegan a kinuna ti maysa a polis. “Basta kankanayon ti isasangpetda . . . Awan ti makalapped kadakuada.” Iti Lunes pinauluan ti maysa a diario ti artikulona iti “Panagkararag iti Tudo” ket inadawna dagiti delegado: “Nabugguankami laeng iti tudo, dikam naiyanud!”

Idiay Lvov, a sadiay 17,531 ti nagtitipon idiay Central Ukraine Stadium, maysa nga opisial ti polis ti nangibaga iti maysa a Saksi: “Maipaay iti aniaman a sabali a pasamak iti publiko a nakaad-adu ti tumabuno a tattao, kasapulanmi ti ginasgasut a polis. Maipaay iti kumbensionyo addaankami iti sangapulo, ket pudno a saanda met a kasapulan.”

Kalpasanna, iti panangipalgakna no kasano ti pannakaawisna iti kumbension, napaliiw ti opisial: “Nalaingkayo a mangisuro iti naimbag kadagiti dadduma, saritaenyo ti maipapan iti Dios, ket dikay agaramid iti kinaranggas. Salsalaysayenmi no apay nga idaddadanesdakayo idi, ket nagkonklusionkami a dikam nagimdeng kadakayo ken dikam naammuan ti aniaman maipapan kadakayo.”

Kalpasan ti ibibisitana iti kumbension idiay Usolye-Sibirskoye, Siberia, maysa a reporter iti diario a Soviet a Leninskiy Put’ ti nagsurat: “Nakaskasdaaw a makita ti kinadayaw, agraman ti abilidad a mangilasin ken agtignay a maipaay iti kasapulan dagiti dadduma, nga impakita dagiti adipen ni Jehova iti maysa ken maysa. Diakto pulos malipatan dagiti sasao a naibaga idiay kumbension: ‘Dika agtakaw! Dika agulbod! Dika uminum ti [aglablabes]! Aggagetka! Tulongam ti kaarrubam!’ Ta, dagitoy dagiti prinsipio a masapul nga ikagumaan nga aramiden ti kaaduan a tattao. Ngem masansan a malipatantayo ida.

“Makaawis met ti nainkabsatan a kababalin a naipakita kadagiti dadduma, ti kinatulok a tumulong. Maysa a babai ti nangitukon iti maysa a diario kadakami tapno saankami nga agtugaw iti natapuk a bangko. Idi nangrugin nga agtudo, ti agtutubo a babai a kaabayko iti tugaw inyawatna ti payongna a nakaisem, ket ti asideg laeng a lalaki literal a ginuyodna ti maysa a narusepen nga agtutubo a lalaki iti linong ti payongna. . . .

“Ti kasasaad a mismo idiay kumbension pinagbalinna ti maysa a tao a nasaysayaat, nga ad-adda a naimbag ti kababalinna, nadaydayaw. Imposible ti saan nga umisem iti kinamanangngaasi nga impakita dagiti gangannaet. . . . Pinanawanmi ti estadium a makarikna a nadalusan, a mariknami a nakasagidkami iti maysa a napintas a banag.”

Maipaay iti kumbension idiay Kiev, nasurok a 2,000 ti naggapu idiay Moscow ken adda 4,500 manipud Caucasus. Naikabil ti maysa a lamisaan a pagimtuodan idiay eropuerto, ket naiparang dagiti literatura ti Biblia. Adut’ nagimtuod, ket sidadayaw a nasungbatan dagiti saludsodda. Maysa a rabii immadani ti maysa a lalaki ket kinunana: “Nabayagen a palpaliiwenkayo. Masmasdaawak iti kinamanangngaasiyo iti pannakisarsaritayo kadagiti tao maipapan iti Pagarian. Pangngaasiyo ta palubosannak a mangipaay kadakayo kadagitoy a sabong kas sagut maipaay iti nagsayaatan a trabahoyo.”

Bayat ti bautismo idiay kumbension idiay Usolye-Sibirskoye, maysa a periodista ti naawis idi nakitana ti adu a Russo a mangbisbisong ken mangkabkablaaw iti kabbaro a nabautisaran a tao manipud kadagiti Buryat. Nupay no ti Siberia kaaduanna ket awanan ti panangidumduma iti nasion, mammano ti pudpudno a panaggagayyem dagiti Russo ken dagita a tattao. “Kasano a napagballigianyo dagitoy a lapped iti nasion?” inimtuod ti periodista.

“Babaen ti panangiyaplikar iti prinsipio ti Biblia a ‘masapul nga ayatem ti kaarrubam a kas iti bagim,’” naibaga kenkuana.

Maysa nga Internasional a Panagkakabsat

Ti makapabileg-puso nangnangruna idiay tallo nga internasional a kumbension isu ti naayat a panagsasarita dagiti delegado manipud iti aglawlaw iti lubong. Ti Budapest addaan kadagiti bisita manipud 35 a pagilian, a kaaduan kadakuada ti manipud Poland ken Alemania, ngem adu met dagiti pannakabagi a naggapu kadagiti dadduma a lugar, agraman ti agarup 500 a manipud Union Soviet. Ti Prague addaan kadagiti delegado manipud 39 a pagilian, agraman ti nasurok a 26,000 manipud Alemania, dandani 13,000 manipud Poland, nasurok a 900 manipud Italia, 819 manipud Netherlands, 746 manipud Sweden, ken 743 manipud Japan. Ti Zagreb addaan kadagiti bisita manipud 15 a pagilian, nupay adda pammutbuteng iti guerra sibil.

Iti tunggal internasional a kumbension, tallo nga entablado ti naibangon iti tay-ak a sumango iti nadumaduma a paset ti estadium. Manipud kadagitoy nga entablado naiparang nga aggigiddan ti intero a programa kadagiti tallo a pagsasao. Idiay Budapest dagiti pagsasao ket Hungaryo, Polako, ken Aleman; idiay Prague dagitoy ket Czech/Slovako, Polako, ken Aleman; ket idiay Zagreb dagitoy ket Kroasyano/Serbiano, Sloveniano, ken Italiano. Bayat ti makaisuro a drama iti Biblia, isu a naadaw manipud kadagiti kapadasan ni Ezra ken dagiti kakaduana idi ugma, dagiti delegado nga agsasao kadagiti nadumaduma a pagsasao mabalinda a buyaen dagiti panangiparang manipud iti aniaman kadagiti tallo-pagsasao a paspaset a pinilida a pagtugawan.

Kaaduan kadagiti kangrunaan a palawag iti kumbension ti naipalawag iti Ingles a naggigiddan babaen kadagiti nadumaduma a miembro iti Manarawidwid a Bagi dagiti Saksi ni Jehova. Tunggal maysa kadagitoy nagpalawagda manipud iti maysa kadagiti tallo nga entablado. Dagitoy a palawag, siempre, ket naipatarus nga agpaay a pakagunggonaan dagiti tallo a kangrunaan a grupo ti pagsasao, ket idiay Budapest ken Prague, dagitoy ti naipatarus iti adu a dadduma pay a pagsasao.

Dagiti nadumaduma a managipatarus kadagitoy a lugar iti pagsasao nagtakderda a mismo iti tay-ak iti sango ti grupo ti pagsasaoda. Dagiti loudspeaker a naipamaysa iti dayta a partikular a lugar ti pagsasao ti mamagbalin a posible iti pannakangngeg iti pagsasao ti maysa a saan a maisturbo ti patarus a maiparparang iti sabali a pagsasao iti sabali a lugar. Idiay Budapest, kas pangarigan, dagiti palawag dagiti miembro ti Manarawidwid a Bagi ket naipatarus iti Olandes, Pinlandes, Pranses, Griego, Italiano, Hapones, Norwego, Español, ken Sueko, a mainayon kadagiti kangrunaan a pagsasao a Hungaryo, Polako, ken Aleman.

Iti tunggal maysa kadagiti internasional a kumbension, ti makatignay a maudi a palawag ket impaay dagiti tallo a miembro iti Manarawidwid a Bagi. Ti karitda isut’ pannakalpas no mabalbalin nga aggigiddan. Kalpasanna, dagiti timek ti nagadu a nasionalidad nagkakaduada a nagkanta, ket kamaudiananna nagkaykaysada a nangipaay iti napasnek a kararag iti panagyaman ken Jehova a Dios a maipaay iti panangbendisionna kadagitoy a nakaskasdaaw a panagtataripnong a sibaballigi.

Idi naisaon ti maudi nga “Amen!,” awan ti mayat a pumanaw. Agarubos ti lua kadagiti rinibo a ruprupa. Iti ballasiw ti nagdakkelan nga estadium, dagiti panio, bandana, ken payong maiwagaywayda a pammakada a panangapresiar kadagiti ingungoten a gagayyemda a nangtaginayon iti kinatarnawda iti Dios iti sidong ti atiddog a tawtawen ti pannakaiparit ken pannakaibalud. Idiay Prague adu a gagayyem ti nagtalinaed iti nasurok a maysa nga oras, nga agkankanta ken mangtagtagiragsak iti panagkakadua.

Ti nakaskasdaaw a balligi kadagitoy a kumbension saan a dimteng nga awan ti panangikagumaan. Literal a ginasut a ribo nga oras ti binusbos dagiti Saksi ni Jehova saan laeng nga iti panagsagana a tumabuno no di ket iti panangaywan pay kadagiti ginasgasut a detalye a nasken a maaramid tapno agballigi dagitoy a kumbension.

Panangisagana kadagiti Pasilidades

Ti nagdakkelan nga Strahov Stadium idiay Prague, isu a di naus-usar maipaay iti dakkel a panagtitipon iti adun a tawtawen, ket kasapulanna unay ti pannakatarimaan. Addada laeng 55,000 a mabalin nga usaren a tugtugaw, dandani saan nga umdas a pagtugawan iti mainanama a bilang maipaay iti kadadakkelan a kumbension iti kalgaw idiay Makindaya nga Europa. Gapuna sinapulda ti maysa a nadadaelen a makina a pagkatam, tinarimaanda, ket inusarda a nagaramid iti nasurok a 18 kilometros a bangko a pagtugawan ti kanayonan pay a 30,000 wenno ad-adu pay a tattao.

Ti panagaramid ken panangisimpa kadagiti bangko, siempre, ket paset laeng iti trabaho. Kasapulan met ti panangpinta, panangdalus, panangdalus ti ruot, ken ti kaaduan a panangtarimaan. Kamaudiananna, naarkosanen ti estadium kadagiti 8,300 a masetera a pagikkan kadagiti 33,200 a sabsabong ken 1,357 a kayo a coniferous. No dadduma sangaribo a trabahador ti adda sadiay a tumulong. No pagtitiponen nasurok a 66,000 nga oras ti binusbos dagiti boluntario manipud kadagiti 260 a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova.

Naaramid met ti umasping a trabaho a mangisagana kadagiti estadium idiay Budapest, Zagreb, ken dadduma pay a siudad. Agarup 4,000 a boluntario ti nangbusbos iti nasurok a 40,000 nga oras nga agtartrabaho idiay pagkumbensionan idiay Lvov. Ti trabahoda naipaay a pagbayad iti abang iti pasilidades. Amin dagiti bangko iti estadium ket natarimaan ken napintaan, ket amin dagiti kasilyas nadalusan ken natarimaan. Kasta met, naibangon ti tallopulo-ket-tallo-metros a ladrilio a pasdek a naglaon iti kanayonan a kasilyas. Umasping iti dayta, idiay Khimik Stadium idiay Usolye-Sibirskoye, naibangon dagiti 52 a kanayonan a kasilyas a mausar bayat ti kumbension.

Kinuna ti hepe nga inheniero idiay estadium iti Lvov: “Iti intero a panagbiagko, diak pay nakakitkita ti kasta a nakaskasdaaw a tattao. Agtartrabahokayo a kas maysa a dakkel a pamilia. Diak maawatan dayta, ngem makaay-ayo ti makipagtrabaho kadakayo.” Nangisagana ti administrasion iti estadium iti report a sadiay nagyamanda kadagiti Saksi “iti kinapasnekda iti panagtrabahoda ken iti nagsayaatan a kababalin ken ti panangipategda iti rebbengenda.” Nagserra ti report: “Sapay koma ta naballigi ti kumbensionyo idiay Lvov.”

Idiay Kiev ti daplat ti kuarto a pakaipasdekan ti kapeteria kasapulanna ti pannakatarimaan. Iti uneg ti dua nga aldaw nalpas ti trabaho. Dua a trabahador ti estadium ti immay nangkita iti “milagro,” a ti maysa kunkunana iti sabali: “Dua nga aldaw laeng nga inleppasda ti trabaho nga alaenna ti kagudua a tawen nga ileppas dagiti taotayo.” Ti presidente iti klab a maipaay kadagiti ay-ayam a maaramid iti danum imbagana iti manangaywan iti kumbension: “Binalbaliwanyo a naimbag ti estadium ta dikamin mailasin dayta.”

Dagiti kamkameng ti estadium idiay Kiev nagsuratda iti panangapresiar: “Naimpusuan ti panagragsakmi iti organisasion ti kumbension dagiti Saksi ni Jehova. . . . Kas ti panagtitipon dagiti wawaig a mangporma iti agluplupias ti ayusna a waig, kasta ti panagayus dagiti Saksi ni Jehova manipud bassit agingga iti dakkel nga agayus a sangsangkamaysa a mapan iti piestada. Daytoy rumbeng a mapadayawan. Damdamo a makitatayo dayta. Agyamankami kadakayo ta adda naisuroyo kadakami babaen iti ulidanyo.”

Panangaywan kadagiti Delegado

Maysa kadagiti kadadakkelan a trabaho isu ti panangiyurnos kadagiti pagdagusan para kadagiti rinibo a bisita. Dagiti Saksi sadiay impaayda dagiti balbalayda kadagiti delegado. Iti kumbension idiay Prague, pinadagus dagiti Saksi a Czech dagiti 6,280 manipud Poland kadagiti balbalayda a mismo. Idiay Budapest, 2,203 a delegado ti nagnaed kadagiti pribado a pagtaengan. Ket dagiti 278 a Saksi idiay Kiev pinadagusda ti agarup 750 agingga iti 800 a bisita.

Mainayon iti dayta, adu nga eskuelaan ken gymnasium idiay Budapest ken Prague ti nagserbi a pagdagusan. Nasurok a 40 nga eskuelaan ti nausar idiay Budapest a pagdagusan dagiti 7,930 a tattao. Idiay Prague, 12,530 ti naturog kadagiti eskuelaan ken gymnasium. Rinibribo a kutson ti ginun-odda a mausar kadagitoy a pasilidades. Nasurok a 29,000 a timmabuno idiay kumbension ti Prague ti naggian kadagiti dormitorio dagiti estudiante ken dagiti pagdagusan dagiti agtutubo, ket rinibribo ti nagdagus kadagiti gagangay nga otel.

Iti dadduma a kumbension, naiyurnos a maturog dagiti delegado kadagiti tren a nangilugan kadakuada. Agarup dua ribo a Saksi manipud Zakarpatskaya Oblast ti nangusar kadagiti kotse ti tren kas ti pagturoganda idiay Kiev. Dagiti dadduma manipud Caucasus agingga iti Kiev ti nangaramid iti kasta met laeng. Kasta met, dagiti Saksi a Lithuanian a nagbiahe a napan iti kumbension idiay Tallinn, Estonia, naturogda kadagiti tren a naglugananda.

Uray pay kalpasan ti isasangpetda, naaywanan dagiti delegado iti adu a pamay-an babaen kadagiti managpanunot a nangpadagus kadakuada. Kas pangarigan, naiyurnos ti panagbiahe dagiti 40 a bus idiay Prague tapno paaduen ti maysa a linea a pagbibiahean laeng ti maysa a bus. Mainayon pay, babaen ti immunan a bayad, nabaelan dagiti delegado ti nagbiahe a libre kadagiti transportasion ti publiko a mapan iti kumbension iti agsapa ken iti panagawidda iti rabii babaen laeng ti panangipakitada kadagiti badgeda iti kumbension. Idiay Union Soviet, 11 a bus a mapan idiay kumbension iti Usolye-Sibirskoye manipud iti asideg nga Angarsk ti siaasi a kinuyog ti dua a kotse ti polis ti trapiko, maysa iti sango ken ti maysa iti likudan!

Dagiti Panangikagumaan a Tumabuno

Dagiti delegado nangnangruna kadagiti dadduma a kumbension a Soviet ti nagbiahe iti nawatiwat ken gimmasto a personal iti dakkel. Dadduma ti nangidulin iti intero a makatawen a sueldoda maipaay iti panagbiaheda. Maysa a delegasion ti naggapu iti puerto ti Vladivostok iti Baybay Pacifico, a nagbiaheda iti nasurok a 3,200 kilometros a napan idiay Usolye-Sibirskoye. Dose pay a delegado ti naggapu iti isla iti Sakhalin idiay Baybay Pacifico iti amianan iti Japan. Ti maysa ket 20-años nga agtutubo a kinuyog ti tallo pay a sabali nga agtutubo nga iyad-adalanna ti Biblia.

Maysa a tsuper ti bus idiay Sayanogorsk, a planona ti agbautisar idiay Usolye, ti sigagagar a dimmawat iti nangiyempleo kenkuana iti sumagmamano nga aldaw a bakasion tapno tumabuno iti kumbension, ngem di palubosan ti amona. Gapuna napan ti lalaki idiay siudad iti Abakan ket nanggun-od iti maysa a kopia iti dokumento a Soviet idi napalabas a Marso 27 isu nga opisial a mangbigbigbig kadagiti Saksi ni Jehova kas maysa a relihiuso nga organisasion. Nupay nakitana ti dokumento, saan pay laeng a palubosan ti amona a pumanaw. Nasapa pay iti aldaw ti ipapanawna, kalpasan ti napasnek a panagkararag, nagpakpakaasi manen ti lalaki ket kamaudiananna naikkan ti pammalubos a mapan.

Bautismo ken dagiti Baro a Publikasion

Nakaay-ayat a paset ti bautismo kadagitoy amin a kumbension iti Makindaya nga Europa. Babaen iti simboliko a tignay a pannakaitaneb iti danum, 18,293 a tattao a timmabuno kadagitoy a kumbension ti nangipabigbig iti sanguanan dagiti saksi nga awan kondisionna nga idedikarda ti biagda nga agserbi ken ni Jehova a Dios. Maysa nga agtutubo a kandidato iti bautismo idiay Prague, a nabiit pay a nakaawat iti tukon a napintas a pagtrabahuan, kunana: “Mariknak nga agpiliak iti nagbaetan ti tallo a didios a buklen ti doliar ti E.U., ti mark ti Alemania, ken ti shilling ti Austria ket iti sabali a bangir ni Jehova. Ni Jehova ti pinilik ket diak inawat ti tukon.”

Ti bautismo idiay Tallinn naaramid iti maysa a danaw iti ruar iti asideg ti Baybay Baltic a sadiay makita iti likudan ti daan a sarikedked a nausar idi kas maysa a pagbaludan. Ditoy a naipupok dagiti adu a Saksi nga Estonian sakbay ti pannakaibaonda kadagiti kampo a pagtrabahuan idiay Russia idi nasapa pay a 1950’s. Anian a ragsak, nangnangruna para kadagiti lallakayen, a makakita iti 447 a kabbaro a manamati a nangisimbolo iti dedikasionda ken Jehova iti maysa a publiko a seremonia!

Ti sabali pay a makaparagsak a paset dagiti kumbension isu ti pannakairuar dagiti baro a publikasion. Dagiti gagayyem a Lithuanian idiay Tallinn literal a limmagtoda kadagiti tugawda ken nagsangitda idi naibaga a ti broshur nga “Adtoy! Pagbalinek dagiti Isuamin a Bambanag a Baro” ket magun-odanen iti pagsasaoda. Kasta met, ti tampok dagiti kumbension idiay Romania isut’ pannakairuar ti libro nga Apocalipsis—Ti Grande a Tampokna Asidegen!, ket para kadagiti Czechs ken dagiti Slovaks idiay Prague, isut’ pannakaawatda iti New World Translation of the Holy Scriptures iti pagsasaoda.

Kaskasdi, iti kaaduan kadagiti kumbension, ti nairuar a nangipaay iti aglaplapusanan a ragsak isu ti baro a libro a Ti Katan-okan a Tao a Nagbiag Pay Laeng. Sangapulo a milionen a kopia ti naiprenta iti 59 a pagsasao.

Panangusar a Siuumiso iti Wayawaya

Itatta, maawaten dagiti literatura ti Biblia a sumrek iti Makindaya nga Europa agraman ti Union Soviet. Dagiti trak a napnapno iti Ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! panawanda ti dakkel a pagimprentaan dagiti Saksi ni Jehova idiay Selters/Taunus, Alemania, ket ballasiwenda ti beddeng a sumrek kadagiti pagilian iti Makindaya nga Europa. Anian a nagpaiduma idi tiempo a dagiti Saksi, iti panagpeggad iti pannakaibalud, dagiti Saksi masapul a mangipuslitda iti literatura kadagitoy a pagilian!

Iti panangiyilustrarna iti nakaskasdaaw a panagbalbaliw, ti sumaganad a panagsasarita ket napasamak iti nagbaetan ti opisial ti adwana ken ti maysa a Saksi ni Jehova maipapan iti tiempo iti kumbension idiay Tallinn:

“Aniat’ adda iti dayta bassit a karton?”

“Dagiti magasin.”

“Ania dagita a magasin? Dagitoy kadi ket magasin ti Dios?”

“Wen, dagitoy ket magasin ti Dios.”

“Dagiti magasin ni Jehova a Dios?”

“Wen!”

“Jaa’a, nasayaat dayta. Sige mapankan.”

Kalpasan ti kumbension idiay Budapest, ni Arpad Goncz, presidente iti Hungary, inawisna a bumisita ti maysa a Saksi a kaduana idi iti selda bayat ti tiempo ti panangidadanes dagiti komunista. Binusbos ni Mr. Goncz ti maysa nga oras a kaduana ket kalpasanna dinawatna ti panangidanon ti kaduana idi iti selda iti naimbag a kablaawna kadagiti Saksi ni Jehova. Dagiti managayat iti nadiosan a wayawaya iti sadinoman pudno nga agyamanda a dagiti agdama nga opisiales, kas ken ni Mr. Goncz, ipalubosdan ti wayawaya iti panagdayaw idiay Makindaya nga Europa.

Iti panangipakita a ti ili ni Jehova us-usarenda a siuumiso ti wayawayada, dineskribir ti The New York Times itoy a Setiembre ti maysa a buya idiay St. Petersburg (dati a Leningrad), nga inlawlawagna: “Ti nabannayat a nota iti ‘Summertime’ ni Gershwin agayus a lumasat iti Karayan Neva . . . Tumpaw dagiti nota a manglikaw kadagiti agbilbilag, ubbing a mangkamkamat kadagiti aso, dagiti managlako iti mapa iti St. Petersburg ken dagiti Saksi ni Jehova nga agbirbiruk kadagiti kumberte.”

Wen, dagiti Saksi sireregta nga us-usarenda ti wayawayada a mangikasaba iti naimbag a damag! Kayatyo kadi a maammuan ti ad-adu pay maipapan iti mensaheda? Inlawlawag ti diario a Soviet a Vostochno-Sibirskaya Pravda: “Dagiti detaliado nga impormasion maipapan iti ar-aramidda mabalin a magun-odan kadagiti luglugar a pagaadalan dagiti Saksi ni Jehova iti Biblia iti aniaman a siudad.” Sadinoman ti pagnanaedanyo iti lubong, dikay agkedked nga agsaludsod.

[Tsart iti panid 13]

DAGITI KUMBENSION IDIAY MAKINDAYA NGA EUROPA KEN TI UNION SOVIET

Czechoslovakia (Prague) 74,587 2,337

Hungary (Budapest) 40,601 1,134

Poland (12 a siudad) 131,554 4,250

Romania (8 a siudad) 34,808 2,260

Union Soviet (7 a siudad) 74,252 7,820

Yugoslavia (Zagreb) 14,684 492

Nakadagupan 30 a kumbension: 370,486 18,293

[Dagiti Ladawan iti panid 8, 9]

Kannawan: Agipatpatarus agpaay kadagiti nadumaduma a grupo ti pagsasao idiay Prague

Baba: Ti Strahov Stadium idiay Prague a napno iti nasurok a 74,000 a delegado

[Dagiti Ladawan iti panid 10]

Ngato: Kumbension idiay Tallinn, Estonia

Kumbension idiay Budapest, a sadiay, agtudo man wenno aginit, tinagiragsak dagiti 40,000 a delegado ti programa

[Dagiti Ladawan iti panid 15]

Ngato: Dadduma kadagiti kasilyas a naibangon nga usaren idiay kumbension ti Usolye-Sibirskoye, Siberia

Panangpinta iti estadium ken panagaramid kadagiti kanayonan a bangko a pagtugawan idiay Prague

[Dagiti Ladawan iti panid 16]

Ti drama iti Biblia ken bautismo idiay Zagreb

[Dagiti Ladawan iti panid 17]

Makinngato: Dedikasion iti umuna a Kingdom Hall nga imbangon dagiti Saksi idiay Hungary idi 1991

Tengnga: Nasurok a 20,000 ti naturog kadagiti eskuelaan ken gymnasium idiay Budapest ken Prague

Baba: Panangiwaras kadagiti libro a “Ti Katan-okan a Tao a Nagbiag Pay Laeng” idiay Usolye-Sibirskoye, Siberia