Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Apay Nasken a Saetak ti Agadal Idiay Eskuelaan?

‘Kaaduan a maadalmi idiay eskuelaan ket teoria met laeng. Kinapudnona awan met ti praktikal a pategda.’

‘Saanak nga interesado iti leksion. Ad-adda nga interesadoak iti dadduma a banag, kas ti ay-ayam ken ti rumuar a kadua dagiti gagayyemko.’

‘Ammok a sumrekakto iti amin-tiempo a ministerio, isu nga apay pay laeng a saetak ti agbasa?’

KASTAT’ masansan nga ibaga dagiti agtutubo no pagsasaritaanda ti eskuelaan ken leksion. Nalabit nga umanamongkayo kadakuada.

Kinaagpaysuanna, no pagpilien ida, panagadal wenno panaglinglingay, mabalin a ti naud-udi ti pilien ti kaaduan nga agtutubo. Dadduma kaykayatda pay a saanda koman agadal. Saanda nga ipaspasnek ti agadal; saanda a mabigbig no kasano nga apektarannanto dayta ti biagda. Iti kasumbangirna, nalabit a tarigagayanyo ti agballigi idiay eskuelaan ngem bassit laeng ti reggetyo nga agadal. ‘Saanak met a managadal a tao,’ kunayo. Aniaman ti riknayo, paginteresanyo, wenno abilidadyo, mabalinyo ti agballigi idiay eskuelaan. Ngem nasken a magutugotkayo a mangaramid iti dayta. Ket ti panangutob kadagiti gunggona a masagrapyonto no anepanyo ti agadal mabalin a pareggetennakayo.

Panagwatwat ti Utek

Kaaduan kadagiti masursuroyo idiay eskuelaan mabalin a kasla awan pakainaiganna iti biagyo iti agdama. Malaksid no kalatyo ti agbalin a sientista, mabalin a diyonto unay mausar dagiti pormula iti pisika nga insuro kadakayo ti mannursuroyo. Maysa pay, inton nataengankayon diyo ngata metten kasapulan nga inaldaw dagiti pagannurotan iti verbo (verbs) wenno kuentaen dagiti anggulo ti isosceles triangle. ‘Isu nga apay pay laeng nga adalen amin dagita?’ iyimtuodyo.

Ngamin, ti eskuelaan ikkannakayo iti gundaway a manggun-od iti nasayaat a pangkaaduan a pannakaammo maipapan iti adu a nagduduma a suheto, kas ti historia, literatura, siensia, geograpia, ken matematika. Daytoy a nalawa a pamunganayan a pannakaammo pabaknangenna ti pannakaawatyo iti lubong nga adda iti aglawlawyo ken ipasdekna ti pundasion a panginayonan iti ad-adu pay nga espesipiko nga impormasion. “Ti pannakaammo nalaka iti addaan pannakaawat,” kuna ti Proverbio 14:6.

Iti librona a Savoir étudier (Panangammo No Kasano ti Agadal), ilawlawag pay ni Robert Bosquet a ti kabaelan ti isip nga agsursuro ket “nasken nga agin-inut a matakkuatan ken maipakat.” Innayonna: “Kadawyan a ti banuar iti ay-ayam ket maragpatna laeng ti kasayaatan a maaramidanna kalpasan ti napaut a panagsanay a bayat dayta maduktalanna no kasano nga usarenna a naan-anay ti abilidadna. . . . Kasta met ti panangammo no kasano ti agadal: panangipakat iti naan-anay a kabaelanyo, pananggun-od iti kasayaatan a resulta, a bassit laeng ti mabusbos a tiempo ken pigsa.”

Ti leksion ngarud ket mabalin a maawagan a panagwatwat ti utek. “Ti utek ket . . . maysa a nasaknap nga agsisinggalut a network,” kuna ti libro a How to Study, “ket no agbalin nga ad-adda a narikut ken agsisinggalut ad-adda nga epektibo ti panagandarna.” Dagiti naituding nga aramidenyo idiay eskuelaan matulongannakayo a mangpasayaat iti abilidadyo nga agpanunot a naimbag, agrason, mangikabesa, mangusig iti problema, ken makagteng kadagiti lohikal a konklusion.

Emosional ken Naespirituan a Panagdakkel

Ti panawen ti kaaddayo idiay eskuelaan ket tiempo met ti emosional ken naespirituan a panagdakkel. Patpatanorenyo dagiti ugali ken kababalin a mangsukog iti kinataoyo inton nataengankayon. Agbalinkayto aya a nagaget, naanep, disiplinado, ken makabael—maysa a tarigagayan nga alaen ti mangimpleo? Ti panangsukayyo itan kadagiti nasayaat nga ugali iti panagtrabaho ken panagadal ket gunggonaannakayo iti unos ti panagbiagyo. (Idiligyo ti Proverbio 22:6.) Mainayon pay, ti eskuelaan dakkel ti maitulongna iti kasasaad ti panagbiagyo ken iti namnamayo a mangged iti masanguanan. Adu a negosio ti mangsukimat iti rekord ti akademiko a gapuanan ti maysa a mangipamatmat iti kabaelan ti aplikante nga agtrabaho iti masanguanan.

Dagiti ugaliyo iti panagadal apektaranna met ti naespirituan nga irarang-ayyo. Insuro ni Jesus a ti maysa nasken nga agdayaw iti Dios iti “amin a panunot.” (Marcos 12:30) Ipamatmat daytoy a dagiti adipen ti Dios, ubbing ken nataengan, nasken nga usarenda a sigaganetget ti panunotda a manggun-od iti pannakaammo nga idiaya ni Jehova kadakuada ken mangawat no kasano nga ipakat dayta iti biagda.—Juan 17:3; 1 Timoteo 4:7. “Makitak dayta kadagiti dadduma a kapatadak,” kuna ni Sylvie, maysa a balasang a taga Francia. “Dagiti ugalida iti panagadal idiay eskuelaan ket nagtultuloy iti personal a panagadalda kadagiti naespirituan a banag. Dagidiay saan a nakasursuro a mangipateg iti panagadal idiay eskuelaan ket saanda met nga interesado iti personal a panagadal iti Biblia.” Kunaen ti Proverbio 10:4: “Pumanglaw ti agtrabaho a naliway ti imana; ngem ti ima ti nasalukag mamabaknang.” Pudno daytoy ken Sylvie iti naespirituan a pamay-an. Dagiti nasayaat nga ugalina iti panagadal ti nangpalaka kenkuana a mangpauneg iti pannakaawatna iti Biblia. Daytoy ti nangisagana kenkuana maipaay iti karerana kas maysa nga amin-tiempo nga ebanghelisador.—Idiligyo ti Salmo 1:2,3.

Adalenyo No Kasano ti Agadal

Ngem no ngay saankay a naganaygay nga agadal? Laglagipenyo a ti kangrunaan a naggiddiatan ti nalaing ken natabbed nga estudiante ket masansan nga isut’ kinaanep—saan a saririt. “Bassit laeng ti natural nga abilidadko a saan a kas kadagiti dadduma nga estudiante,” inamin ni Sylvie. “Tapno agballigiak idiay eskuelaan, masapul nga igaedko ti agadal tapno makaalaak iti nasayaat a marka.” Nupay saan a nalaka para kenkuana ti agbasa, pinagreggetan ni Sylvie nga inaramid dayta; saan laeng a nasursurona no kasano ti agadal no di ket no kasano met a tagiragsaken dayta. “Gapu ta naipaugalikon,” kunana, “saan a dakkel a trabaho ti panagadal wenno panagsirarak iti maysa a suheto. Nasursurok nga aramiden dayta iti natural a pamay-an.”

Iti librona a How to Study, kinuna ni Harry Maddox: “Saan nga umdas ti abilidad laeng. Adu dagiti nalaing unay nga estudiante a matmatnag . . . gapu ta iyaleng-alengda ti agadal, wenno gapu ta dida pulos nasursuro no kasano ti agadal a siepektibo.” Innayonna: “Dagiti nasayaat a pamay-an ti panagadal ket maikari a sursuruen saan laeng a maipaay kadagiti mismo a panggepyo nga agadal, no di ket gapu ta dagiti ugaliyo nga agtrabaho ket agtalinaed kadakayo iti unos ti panagbiagyo.”

Dagiti tattao masansan a tagiragsakenda nga aramiden dagiti bambanag a paglainganda—liklikanda dagiti bambanag a pagkapuyanda. Nalabit a karurodyo ti leksionyo, ngarud, gapu ta saanyo pay a napatanor dagiti kinasigo iti panagadal a mamagbalin iti panagadalyo a makaay-ayo. No kasta, apay a dikay igaed nga adalen no kasano ti agadal? Naipaay ti makatulong nga impormasion iti kapitulo 18 iti libro a Dagiti Saludsod nga Iyimtuod ti Agtutubo—Dagiti Sungbat nga Epektibo.a

Kumitakayo iti Masanguanan

Adu nga estudiante liwayanda dagiti leksionda gapu laeng ta kaykayatda nga aramiden ti sabali pay a banag—kas ti panaglinglingay. Ngem mamakdaar ti Proverbio 21:17: “Ti agayat iti panagay-ayam napanglawto a tao.” Adda lugar ti panaglinglingnay ken panagaliwaksay. (Eclesiastes 3:1, 4) Nupay kasta, bayat nga ages-eskuelakayo, ti panagadal ket nasken a maysa kadagiti banag nga ipangpangrunayo. Ti magun-odanyo a resulta ket agpannuray iti no kasano kareggetyo a mangaramid iti dayta. “Iti amin a trabaho adda gunggona,” kuna ti Proverbio 14:23.

Saan a kayat a sawen daytoy a kasapulan a kayatenyo amin a klase wenno trabaho a maawatyo idiay eskuelaan. Ngem mabalinyo a matmatan ti edukasion kas maysa a positibo a pamay-an a mangragpat iti kalat—pananggun-od iti pannakaammo ken kinasigo a makatulong kadakayo a maaddaan makagunggona a panagbiag. Pudno, nagduduma dagiti kalikagum iti edukasion ken kasasaad iti panagbiag kadagiti nadumaduma a pagilian. Uray pay kasta, adu nga agtutubo isardengdat’ agadal a dida man la nakagun-od iti uray pamunganayan laeng a kinasigo iti panagsuro; saanda a nakasagana wenno kualipikado maipaay iti kaaduan a kita ti panggedan. Ken apay? Gapu ta inyaleng-alengda ti nagadal.

Dikay paikulbo iti daytoy a silo! Kumitakayo iti masanguanan ken iplanoyo ti panangsuportaryo iti bagiyo kalpasan ti panaggraduaryo. Mabalin nga umayto ti aldaw a mangaywankayon iti pamilia. (1 Timoteo 5:8; idiligyo ti Proverbio 24:27.) Kas kadagiti adu nga agtutubo a Saksi ni Jehova, nalabit a kalatyo met ti agbalin nga amin-tiempo nga ebanghelisador. Kaskasdi a suportaranyonto pay laeng ti bagiyo ken uray ti agbalinto a pamiliayo. Gapuna panunotenyo ti masanguanan. Sakbay pay laeng ti panagturposyo, takkuatenyo no ania a kita a paset-tiempo a trabaho ti magun-odan iti lugaryo. Ti kinaanepyo nga agadal matulongannakayo a mangpatanor kadagiti paglaingan a kasapulan iti pananggun-od kadagita a panggedan.

Aniaman ti planoyo iti masanguanan, napateg a saetanyo ti agadal idiay eskuelaan. Saan, saan a kasapulan ti panagbalinyo a kalalaingan iti klaseyo. Ngem masursuroyo nga ipateg ti panagadal. Nasaysayaat pay, maparang-ayyo ti pannakaammo, kinasigo, ken ug-ugali a manggunggonanto kadakayo iti unos ti panagbiagyo.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 18]

Dagiti kinasigo iti panagsuro a mapatanoryo idiay eskuelaan gunggonaannakayto iti unos ti panagbiagyo