Dagiti Gangannaet—Kasano a Matulonganyo Ida?

NAGPAMMARANG kas maysa a trabahador a Turko ti managiwarnak a ni Günter Wallraff ket nagtrabaho iti maysa a pagweldingan kadagiti alikamen a landok idiay Alemania. Idi impalgakna dagiti nasarakanna maipapan iti pannakatrato dagiti gangannaet, wenno sangsangaili a trabahador, nakigtot ken makarurod ti publiko. Pinaneknekanna ti agsasaruno a kaso iti nalawag a panangidumduma ken mangipababa a panangiduma a nairanta kadagiti gangannaet a trabahador. Iti maysa a pasamak, nasaksianna dagiti trabahador a Turko a nabilin nga agtrabaho iti napeggad a lugar nupay adda dagiti mangpaapura iti panaglisi a sirena ken agkilapkilap a nalabaga a silsilaw. Idi nagbuteng ti maysa a lalaki ket tarigagayannan ti pumanaw iti lugar, isut’ naballaagan a mapukawna iti trabahona.

Dagiti kapadasan ni Wallraff nalawag nga ibutaktakna ti kasasaad dagiti immakar. Bayat a maammuan dagiti mannakipagrikna nga umili dagiti parikut a sangsanguen dagiti gangannaet, adut’ mangpanunot no aniat’ maaramidda a tumulong iti immakar ken ti pamiliana.

Aklonendakami Sigun iti Kasasaadmi

Liklikanyo ti mangiduma. Ti panangidumduma naparpartak a mangpataud iti panagsuspetsa ken di panangikankano iti nagbaetan dagiti umili ken dagiti gangannaet. “[Ti kultura] dadaelenna ti panangmatmattayo iti wagas ti panangaramid dagiti dadduma a tao kadagiti bambanag, nangnangruna no ti ugalida naiduma . . . iti nakairuamantayo,” kuna ti mannurat a ni Ben Levitas iti librona a Tribal Life Today. Kunana a dagitoy a pagdudumaan “masansan nga agturong iti panangbabalawtayo iti panagtignay dagiti dadduma.” Ni Helen, maysa a Koreana nga immakar idiay Canada, malagipna pay laeng a naimbag ti aldaw idi a ti mannursurona ket sipupungtot a nangbugkaw kenkuana gaput’ dina panangaramid iti rebbengen a kinalikagumanna nga aramiden ti klase. “Dina nabigbig a diak naawatan ti imbagana,” kuna ni Helen, isu a nasaktan ti nakemna idi a tiempo.

Dagiti di pagkinnaawatan ken immunan a pagarup maipapan iti dadduma a nasionalidad masansan a maibatayda iti ulbod a sasao imbes nga iti kinapudno. Dagiti autor a da Mildred Sikkema ken Agnes Niyekawa-Howard iti libroda a Cross-Cultural Learning & Self-Growth, salaysayenda ti maysa a propesor nga Americano a nangsubok kadagiti baro a gangannaet nga estudiantena babaen ti panangisalaysayna iti maysa a parparato. Kalpasanna siputanna no kasano ti panagtignayda. No dida agkatawa, dagus a maibaon dagiti estudiante iti klase nga Ingles. “Saan a nabigbig [ti propesor],” kuna dagiti autor, “a ti pannakaawat iti parparato nga Americano sapulenna ti pannakairuam iti kultura nga Americano agraman ti pagsasaona . . . Ti ibilang dagiti tao iti maysa a kultura a nakakatkatawa mabalin a saan a makapakatawa kadagiti dadduma.” Ti kasta a nasayaat ti panggepna a panagtignay ipamatmatna ti kurang a pannakaawat dagiti umili kadagiti gangannaet.

No awatenyo ti gangannaet sigun iti kasasaadna, nga awan ti panangidumduma, apresiarennakayto gapu iti dayta. Dayta a tignay ket maitunos iti mangiwanwan a prinsipio nga inyebkas ni Jesus: “Ayatem . . . ti kaarrubam kas iti bagim.” (Lucas 10:27) Ni Yasushi Higashisawa, maysa nga abogado idiay Tokyo, Japan, nga adut’ maitultulongna kadagiti gangannaet, isingasingna a ti “nasinged a pannakilangen kadagiti tao iti sabali a kultura isut’ kasayaatan a remedio iti panangidumduma.” Daytoy a pannakilangen makatulong pay iti immakar iti adu a sabali a pamay-an.

Praktikal a Tulong

Adut’ tarigagayan ti gangannaet a maammuan maipapan iti baro a pagilianna—no kasano ti pananggun-od iti balay, panangsuro ti pagsasao, ti iseserrek dagiti ubbing iti eskuelaan, panangusar kadagiti serbisio nga ipapaay ti gobierno iti kagimongan, nangnangruna iti salun-at, edukasion, ken balay. Mabalin a maliklikanna ti adu a rigat babaen ti panangiramanyo kenkuana kadagiti ammoyo.

Kas pangarigan, matulonganyo aya ti gangannaet a mangsapul kadagiti ahensia wenno organisasion a tumulong kenkuana a makabagay iti pagsasao ken iti kultura? Wenno nalabit mabalinyo aya a kuyogen ti immakar a babai iti umuna a panaggatangna tapno matulonganyo a mangilasin kadagiti taraon ken alikamen a kasapulan iti balay? Ti ngay panangbalakad iti immakar a pamilia a mangsarsaranget iti masansan a nakarikrikut nga addang ti panamagbalin a legal iti yaakarda, pananggun-od iti pagtrabahuan, panangsurat kadagiti porma iti buis, ken dagiti umasping a bambanag?—Kitaenyo ti footnote iti kahon.

Maysa a Pagtaklinan

Kanayon a makatulong ti panangimtuod iti bagim: ‘No addaak iti sabali a pagilian, kasanot’ pannakatrato a kayatko?’ “Amin a bambanag a kayatyonto a dagiti tattao aramidenda koma kadakayo, kasta met ti aramidenyo kadakuada,” kinuna ni Jesus iti nalatak a Nabalitokan a Bilin. (Mateo 7:12) Ti kaadda ti maysa a gayyem a pagtaklinan bayat ti narikut a kapadasan iti panagbalbaliw ken pannakibagay ket maysa a tulong nga apresiaren dagiti adu a gangannaet. Ti kasta a kinamanagpadagus dagiti umili makagunggona kadakuada nga agpadpada. Kunaen pay ti sabali a prinsipio ti Biblia: “Naragragsak ti mangted ngem ti umawat.”—Aramid 20:35.

No maysakayo kadagiti Saksi ni Jehova, ti kasayaatan a sagut a maipaayyo iti gangannaet isu ti namnama a nagkaykaysa a panagkakabsat. Pudno a makasarakkayonto kadagiti makapabileg a naimaldit a pagbasaan a naisurat iti pagsasaona nga iraman kenkuana.

Siempre, ti rebbengen maipaay iti naballigi nga yaakar agpannuray a nangnangruna iti gangannaet. Ngem babaen ti bassit a nasaksakbay a panagpanunot, adut’ maaramidanyo tapno isut’ saan a maalomiim, ket iti kasta pagbalinen ti kapadasan nga yaakar a saan unay a makapadanag, makapnek pay ketdi.

[Blurb iti panid 11]

“Pagarupenmi a ti panangmatmat, panagrikna, ken panagpanunot dagiti tao iti sabali a kultura . . . ket kas kadakami. . . . Adu a di pagkinnaawatan ti patauden ti pagarup a ti panagtigtignaytayo ket sapasap.”—Cross-Cultural Learning & Self-Growth

[Blurb iti panid 12]

Kinuna ti maysa nga estudiante kalpasan ti panangbusbosna ti tiempo iti puro ti Guam: ‘Diak inkankanon dagiti baro wenno naiduma a wagas ti panangaramid kadagiti bambanag.’—Cross-Cultural Learning & Self-Growth

[Kahon iti panid 12]

Matulonganyo ti gangannaet a . . .

▶ makipagnaed babaen ti panagbalin a managpadagus

▶ makilangen kadagiti opisiales bayat ti panamagbalinna a legal ti kaaddanaa

▶ mangsurat iti porma ti buisb

▶ makiuman kadagiti organisasion a mangisuro iti kultura ken pagsasao ti pagilian

▶ manggun-od iti pagdagusan

▶ mangusar kadagiti ipapaay ti gobierno a serbisio iti salun-at ken iti kagimongan

▶ mangiserrek kadagiti ubbing iti eskuelaan

▶ gumatang kadagiti bambanag a kasapulanna iti umiso a presio

▶ mangsapul iti panggedan

[Dagiti Footnote]