Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Kasano a Makibagayak Ita ta Nakipagtaengen da Apong Kadakami?

NAGSAYAAT idi ti pannakilangenyo kadagiti apongyo. Makaparagsak ken naisangsangayan ti tiempo a binusbosyo a kadua ida. Ngem ita kabbalayyon ida. No makipagtaengen dagiti apong, mabalin a kaipapanan dayta ti pannakibagay ti tunggal maysa a maseknan.a Amin masapul a makibagay iti ugali ti sabali. Ngem adda namnama ti kasasaad. Babaen panangipakat kadagiti prinsipio ti Biblia, matulonganyo ti pamiliayo nga agtalinaed a nasinged, saan a masinasina.

Ti Bileg ni Ayat

Maysa a pamay-an tapno makissayan ti pakarigatan iti pamilia isu ti panangalagad iti prinsipio idiay 1 Corinto 16:14: “Maaramid koma dagiti isuamin nga aramidyo a buyogen ni ayat.” Ti Nakristianuan nga ayat “abbonganna dagiti adu unay a basbasol.” (1 Pedro 4:8) Ken kas impakita ti maysa a panagadal iti pagiwarnak a Family Relations, ti pudno nga ayat ken dunggo kadagiti nataenganen a kakabagian ket napateg; kissayanna dagiti pakadagsenan ken pakarigatan ti panangaywan.

Daksanggasat ta saan a marikna ti dadduma nga agtutubo ti kasta a dunggo kadagiti apongda. Dadduma matmatanda ida a buyogen ti pananglais, kas duduogan ken awan serserbida. Ngem saan a kasta ti panangmatmat dagiti Kristiano nga agtutubo kadagiti nataenganen. Sipapanunotda kadagiti sasao ti Proverbio 20:29: “Ti kinapintas dagiti lallakay isu ti ulo nga ubanan.” Wen, nataengan ken aduan kapadasan dagiti apongyo. Mabalin a nasayaatda a gubuayan ti pammagbaga ken panangiwanwan, nangruna no Kristianoda. Ken kas kadagiti kaaduan nga apong, mabalin a maseknanda kadakayo nga ad-adda ngem ti pagarupyo.—Proverbio 17:6.

No saan pay unay a nasinged ti relasionyo agingga ita, apay a dikay padasen a baliwan dagiti bambanag? Maysa nga agtutubo a babai inkeddengna ti mangipakita iti mannakigayyem a tignay. Kinunana: “Inggatangak ni lolak iti maysa a paris ti medias iti kolor nga ammok a magustuanna. Impakitana dagidiay a medias iti tunggal maysa a simmarungkar!” Maiyasping iti dayta, padasenyo ti makipatang kadakuada iti sumagmamano a kanito iti inaldaw. Wenno mabalin a paibaonkayo kadakuada. Ti panangaramid iti kasta tulongannakayo nga agbalin a nasinged kadakuada.

Agpayso, dagiti kasasaad suotenna ti ayat ti tunggal maysa. Mabalin a marigatan dagiti nataenganen a makibagay iti baro nga aglawlaw. Mabalin a masakitda ken saan a kankanayon a nasarantada. Ken bayat a mangaramidkay iti sumagmamano a panagbalbaliw iti wagas ti panagbiagyo—nalabit agsakripisio pay—maawatanyo koma a saan met a nalaka a kasasaad dayta para kadagiti apongyo. Pudno unay, dagitoy ket mabalin a “narigat nga al-aldaw” para kadakuada. (Eclesiastes 12:1) Panunotenyo nga isuda ti nangaywan kadagiti dadakkelyo idi ubingda pay. Ti Dios matmatanna ti panangasikasoyo kadagiti apongyo kas “maiparbeng a pannupapak” ken kas maysa nga ebkas ti debosionyo kenkuana.—1 Timoteo 5:4; Santiago 1:27.

Ti Arte ti Pannakikompromiso

Nupay kasta, masansan a maliklikan dagiti parikut no ipakitayo ti di agimbubukodan a konsiderasion kadagiti apongyo. (Filipos 2:4) Kas pangarigan, laglagipenyo a masansan a maalipungetan dagiti nataenganen iti ariwawa; ti napigsa a musika pagsikurenna ida. (Eclesiastes 12:4) Mabalin a masikuranda met no nakaar-ariwawakayo kadagiti gagayyemyo nga inawisyo idiay balayyo. Dagitanto pay ketdi ti gapu ti panagririnnikiar. Ngem palagipannatayo ti Biblia a “ti sirib nga aggapu sadi ngato ket . . . natalna, rasonable.”—Santiago 3:17.

Ti natalna a tao itandudona ti talna. Sitatallugod a mangaramid iti naisangsangayan a panagregget—uray mapaidaman iti bukodna a pagnam-ayan—tapno mataginayon ti nasayaat a relasion kadagiti dadduma. Kasta met, ti rasonable a tao dina ipapilit a kanayon ti kayatna no di ket situtulok nga awatenna ti panangmatmat ti sabali. Buyogen dagidiay a kapanunotan, padasenyo nga asitgan dagiti apongyo a sikakalma. Imbes nga ipapilityo dagiti “kalinteganyo,” padasenyo ti makikompromiso.

Nalabit a bumisita dagiti gagayyemyo kadagiti aldaw a pannakitienda dagiti apongyo. Wenno mabalin a maanusanda ti ariwawa no nasapsapa ti isasarungkar dagiti gagayyemyo. Siempre, saan a kanayon a posible ti mangaramid iti tulagan, ket naim-imbag no patganyo laengen ti kayatda. Mabalin a makisinnarakkayo kadagiti gagayyemyo iti sabali a lugar wenno agusarkayo kadagiti headphone no kayatyo ti dumngeg iti musika. Saan a kumbiniente? La ketdi. Ngem no aramidenyo dayta masalimetmetanyo ti talna.

Makatulong ti abilidad a makikompromiso no adda ugali dagiti apongyo a karurodyo. Kas pangarigan, nalabit kasla dida raemen ti panagmaymaysayo. Nalabit kayatda ti makisao bayat nga agad-adalkayo iti leksionyo. Imbes a marurod, maawatanyo koma a nalabit malidayda iti panagbukbukodda ket kayatda laeng a kaduadakayo. Ti panangiputputong iti bagiyo wenno di panangikankano kadakuada pakaruenna laeng ti kasasaad ken ipakitana ti kinakurang panagraem kadakuada. (Proverbio 18:1) Ni 19-años a Chris nangaramid iti pannakikompromiso. Kunaenna: “Gundawayak ti makisarita ken lolak iti panawen a kumbiniente kadakami a dua.”

Salimetmetan ti Kinatimbeng

No ngay kasapulan dagiti apongyo ti ad-adu a panangasikaso ken panangaywan? Ti panangayat kadagiti apongyo dina kaipapanan a dakdakayo ti mangibaklay iti daytoy a pagrebbengan. Kinapudnona, ipamatmat ti Biblia a dagita a pagrebbengan nasken a pagraranudan dagiti Kristiano nga ‘annak ken appo.’ (1 Timoteo 5:4) Dagiti ngarud nagannakyo ti addaan kangrunaan a responsabilidad iti daytoy ken maikeddengda no ania ti nainkalintegan a trabaho ti maiparebbeng. Maysa pay, gutugoten ti 1 Pedro 1:13 dagiti Kristiano nga “agparbeng[da] a naan-anay,” wenno kas ti panangiyebkas ti footnote daytoy a bersikulo, “agtalinaed a natimbeng.” Ti panangaklon iti di nainkalintegan a paset iti trabaho mabalin a bannogennakayo ket, inton agangay, agsakit ti nakemyo.

Ti Nakristianuan a kinatimbeng tulongannakayo met a mangsaranget kadagiti bukodyo a limitasion kasta met kadagiti limitasion dagiti kameng ti pamiliayo. Pudno, amin pagreggetanda koma nga iparangarang ti ‘bungbunga ti espiritu ti Dios.’ (Galacia 5:22, 23) Ngem agpapan pay kasayaatan a panggep, mabalin a mauma dagiti miembro ti pamilia. Imbes a marurod, aklonenyo ti kinapudno a “maitibkoltayo amin a masansan. No adda saan a maitibkol iti sao, naan-anay daytoy a tao, a makabalin a mangngednged met iti isuamin a bagina.” (Santiago 3:2) Ti sagpaminsan a di pagkinnaawatan iti pamilia di koma pakariribukan unay.

Kompidensial a Panagsarita

Adut’ naimbag a maaramidan no laeng makikomunikarkayo kadagiti dadakkelyo. “No awan kompidensial a panagsao, dagiti gandat mawasda.” (Proverbio 15:22) Kas pangarigan, madanagankayo kadi ken marurod gapu ta awanen ti bukodyo a kuarto? Maseknankayo kadi gapu ta pagarupenyo nga agibakbaklaykayo iti di nainkalintegn a paset iti panangaywan kadagiti apongyo? Imbes nga agsidungetkayo wenno maupay, ipakaammoyo kadagiti nagannakayo ti riknayo.

Siempre, mabalin a madagsenan dagiti dadakkelyo a mismo ken bassit ti maaramidanda a mangbalbaliw kadagiti bambanag. Isu a sumapulkayo iti maitutop a tiempo a makisao kadakuada iti nakalma, saan a manangipapilit a timek, a sanguenyo ti problema a kas gagangay. (Proverbio 15:23) Ipudnoyo ken ipabatadyo no ania ti mangburburibor kadakayo. (Efeso 4:25) Iti kanito a mairuar dagiti bambanag, mabalin nga imdengandakayo iti naasi a pamay-an. Ken nalabit makasarakkay pay ketdi kadagiti epektibo a solusion.

Mabalin a mailasin ti maysa a paset iti balayyo nga usarenyo no kasapulanyo ti pribado a lugar a pagbasaan ken pagadalan. Wenno mabalin nga ad-adu ti trabaho a pagraranudan no adda kakabsatyo a lallaki ken babbai. Iti maysa a pamilia naikeddeng a ti agtutubo nga anak a lalaki ti mangibasa iti lolana—banag a tinagiragsak ken pinadpadaananda nga agpadpada. Natudingan dagiti dua a kakabsatna a babbai a tumulong a mangbado ken mangdigos kenkuana.

Makagunggona a Kapadasan

Awan duadua, ti pannakipagnaed dagiti apong mabalin a maysa a baro a kapadasan iti biag—kadakuada ken kadakayo. Ngem no ipakita ti tunggal maysa ti anus, ayat, ken kinatulok a mangpagusto, mabalin a maysa dayta a makagunggona unay a kapadasan. Nalabit maaddaankayo iti gundaway a mangpatanor iti nabara, naayat a pannakaisinggalut iti dua a masirib ken aduan kapadasan a tattao a pudno a maseknan kadakayo. Ti kasta a pannakipagayam mabalin nga ad-adda a makapnek ngem ti apagbiit a relasion iti maysa a kapatada. Ken mabalin a tulongannakay dayta a dumakkel kas maysa a tao. Kuna ti maysa nga agtutubo a babai nga agnagan Beverly: “Matmatak ti panangtulongko ken lolak kas maysa a gundaway nga agsursuro kadagiti managsakripisio a galad a kasapulakto iti biag inton kamaudiananna.”

Umasping ti natakkuatan ti maysa nga agtutubo nga agnagan Aaron. Kunana: “Ti pannakitaktakunaynay ken lolak sinuruannak a makisarita kadagiti natataengan iti kongregasion a nakaikamengak. Idi ket komustaek laeng ida. Itan ket makisaritaak iti tunggal maysa iti sumagmamano a kanito. Tagiragsakek dayta! Ken nasursurok a matmatan dagitoy a natataengan kas gagayyemko.”

Gapuna dikay basta an-anusan ti kasasaad; pagbalinenyo dayta a maysa a makagunggona a kapadasan! Inton agangay mabalin a bendituenyonto ti aldaw nga iyaakar dagiti apongyo iti balayyo.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 19]

Dakkel ti maganabyo iti pannakigayyem kadagiti apongyo