Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Apay a Rumbeng a Maam-ammok Da Lolo ken Lolak?

“Idi saankami unay nga agtungtungtong ken ni nanangko, ni Lola ti timmulong kadakami a nangrisut kadagiti saanmi a pagkinnaawatan.”​—Damaris.

“ITI intero a historia, nagbalinen da lolo ken lola a tulbek iti panagtutunos ken pannakayallatiw dagiti tradision ken prinsipio ti pamilia.” Kasta ti insurat ni Dr. Arthur Kornhaber iti librona a Grandparent Power! Kinunana pay: “Kas mannursuro, manangsaranay kadagiti nagannak, historiador, manangpadakkel, pagkonsultaan, ken manglinglingay pay ketdi, nakapatpateg ti maaramidanda iti sikolohikal, sosial, ken naespirituan. Masdaawak no apay a din ikabkabilangan ti kagimongantayo daytoy epektibo ken adu a maaramidan ti lolo wenno lola.”

Idi un-unana, da lolo ken lola ti pundasion iti biag ti pamilia, nangnangruna kadagiti agdaydayaw ken Jehova a Dios. Imbilin ti Biblia kadagiti Israelita a raemen ken ipatpategda dagiti lallakay ken babbaket. (Levitico 19:32) Maikari a nangnangruna dagiti lolo ken lola iti pammadayaw.​—1 Timoteo 5:4.

Nakalkaldaang ta nagbalbaliwen dagiti kasasaad. Masansan nga agaddayo ti pagnanaedan dagiti pamilia, isu a bassit ti panawen ti adu nga agtutubo a makilangen kada lolo ken lolada. Nagbalbaliw metten dagiti kababalin. Iti adu a paset ti lubong, din mapagraeman dagiti lallakay ken babbaket agraman kakabagian. (2 Timoteo 3:1-3) Kasla nagdakkel itan ti maaw-awagan idi a nagdumaan dagiti nataengan ken agtutubo. Adu nga agtutubo ti mangipagarup a saan a maawatan da lolo ken lolada ti moderno a panawen. Dida la ammo a posible a maawatan dagitoy a natataengan dagiti rigat ken parikut a sarsarangten dagiti agtutubo iti kaaldawantayo.

No kasta ti panagriknam, agpanunotka koma manen! Ngamin, napateg no maam-ammom da lolo ken lolam​—nangnangruna no managbutengda iti Dios. Ket no saanmo pay ida a naam-ammo, mabalin a nagdakkel ti pakaikapisam. Kasano a kasta?

Gubuayan iti Sirib ken Pammagbaga

Natakuatan ti adu nga agtutubo a da lolo ken lola ket mabalin a pagkamangan kabayatan ti tawtawen nga adut’ parikut dagiti agtutubo. Kinuna ti magasin a Seventeen: “Tangay adun a dekada ti kapadasanda iti biag, masansan nga ad-adu ti maitulongda iti panangrisut kadagiti parikut ngem iti gagayyem a kataebmo, a makidangdangadang iti adu a parikut a kas kadagiti parikutmo. Marigrigatanka agraman dagiti kapatadam kadagiti damo a panagbalbaliw iti biag; napagballigian da lolo ken lolam ti adun kadagita a panagbalbaliw. Masansan a masirib ken nalaingda.” Daytoy a pammagbaga ket panangulit laeng iti imbaga ti Biblia adun a siglo ti napalabas a kastoy ti kunana: “Ti kinaubanan ket korona ti kinapintas no masarakan dayta iti dalan ti kinalinteg.”​—Proverbio 16:31.

Pudno, mabalin a medio naiduma ti lubong a dimmakkelan da lolo ken lolam ngem iti lubong a pagbibiagam itatta. Ngem masiguradom nga adda met dagiti panawen a nariknada met idin dagiti isu met la a rikna a mangburburibor ita kenka. Nupay bassit pay laeng ti kapadasam no kasano a daeran dagita a rikna, mabalin a nasursuron da lolo ken lolam iti intero a panagbiagda no kasano a daeran dagitoy. (Proverbio 1:4) “Awan aya ti kinasirib kadagiti lallakayen ken pannakaawat iti kaatiddog dagiti aldaw?” inyimtuod ti nalinteg a lalaki nga agnagan Job. (Job 12:12) Wen, ken gapu iti dayta, masansan a da lolo ken lola ket pudno a pakairanudan no kasapulan ti maysa nga agtutubo ti nasimbeng a pammagbaga, pammaregta, wenno suporta.

Kas pagarigan, ti lola ti agtutubo a ni Damaris ket makipagnanaed kada Damaris ken ni nanangna iti maysa nga apartment iti siudad. “Idi saankami unay nga agtungtungtong ken ni nanangko,” malagip ni Damaris, “ni Lola ti timmulong kadakami a nangrisut kadagiti saanmi a pagkinnaawatan. Insurona kaniak no kasano a panunotek dagiti bambanag iti sabali a panirigan.”

Kasta met laeng ti napasaran ni Alexandria idi immakar ti pamiliana isu a kasapulan a sabasabali ti pageskuelaanna. “Diak idi maanusan ken pasaray makaunget ti kabbaro a maestrak,” kinuna ni Alexandria. Marigatan ngarud idi ni Alexandria a makibagay iti baro nga eskuelaanna. Nupay kasta, talaga a sinaranay ni lolana. Tinulonganna ni Alexandria a makibagay babaen ti panangparegtana kenkuana a maaddaan iti mas positibo a panangmatmat iti kasasaad. “Ita, magustuakon ti eskuelaan ken ti maestrak,” kuna ni Alexandria.

Malagip ti maysa nga agtutubo a lalaki idiay Brazil nga agnagan Rafael ti naitulong da lolo ken lolana idi nageskuela kalpasan a nagturpos iti haiskul: “Nagadu ti pammagbagada no kasanok a liklikan dagiti problema ken ti droga.” Agserserbi itan ni Rafael kas amin-tiempo a managebanghelio.

Iti librona a Grandparenting in a Changing World, nadakamat ni Eda LeShan ti mismo a kapadasanna kas maysa a lola. Insuratna: “Maysa nga aldaw, inawagannak ti apokok ket kinunana, ‘Lola, tulongannak man tangay pilpilitendak dagiti kapatadak.’ Pilpiliten ti dadduma a kaklasena a maki-date kadagiti babbarito, a dadduma kadagitoy ti agteltelepono kenkuana.” Gapu iti panagpatulong ti apokona, nakaipaay ni Eda iti pammagbaga a nakatulong iti apokona. Mabalin a napaneknekam metten a talaga a gubuayan iti moral a suporta ti kasta nga apagbiit a pannakisaritam iti naayat a lolo wenno lolam.

Masansan a da lolo ken lola ti nangnangruna a makatulong kadagiti panawen nga adda rigat ti pamilia, a kas iti panagsakit wenno ipapatay. Kalpasan a natay ti ama ti agtutubo a ni Lacey gapu iti nakaro a sakit, tinulongan ni lolana a nangdaer iti dayta. “Ad-adda a simmingedkami,” kuna ni Lacey.

Naisangsangayan a Singgalut ti Ayat

Mabalin a nasayaat ti relasionmo ken ni lolo wenno lolam a saan a kas iti relasionmo no dadduma iti dadakkelmo. Apay ngata? Ngamin, masansan a tagtagiragsaken da lolo ken lola ti naisangsangayan a relasion kadagiti appokoda. Kuna ti Biblia: “Pagpannakkel dagiti lallakay ken babbaket dagiti appokoda.”​—Proverbio 17:6, Today’s English Version.

Laglagipem met a dagiti dadakkelmo​—saan a da lolo ken lolam​—ti masapul a mangibaklay iti nadagsen a responsabilidad a mangpadakkel kenka “iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.” (Efeso 6:4) Gapu ta saan a narigat ti akemda, mabalin a didaka unay babalawen da lolo ken lolam ngem kadagiti dadakkelmo. Kasta met a gagangay a saan unay a makumikom da lolo ken lolam kadagiti rebbengen ken pakarigatan ti inaldaw a panangaywan iti pamilia. Gapu ta dida unay mapasaran dagita a pakarigatan, mabalin a nalaklakada nga ipaay wenno asikasuen dagiti kasapulam. Malagip ti 17 anyos a ni Tom ti panangasikaso kenkuana da lolo ken lolana. Patulodanda no kua “kadagiti babassit a sagut gapu ta nasayaat dagiti gradona idiay eskuelaan”; isuda pay ti nagbayad iti matrikulana idi nagadal nga agpiano.

Siempre, saan a makaipaay ti amin a lolo ken lola kadagiti kasta a regalo, ngem kaskasdi nga ipakpakitada ti interesda kenka, nalabit babaen ti panangpadayaw ken panangparegtada kenka wenno babaen ti pasaray panagimdengda kenka. Daytoy ti lallalo a mangpasinged iti panagginnayyemyo. Kastoy ti kuna ni Damaris maipapan ken lolana: “Napasigak kenkuana, ket maasitgak ken makasaritak iti aniaman nga oras gapu ta kanayon a sidadaan nga agimdeng​—uray no kasla di nainkalintegan ti ibagbagak iti dayta nga oras.” Umasping iti dayta, tagtagiragsaken ti agtutubo nga agnagan Jônatas ti siwayawaya a pannakisarita ken gundaway a makisarita maipapan kadagiti serioso a banag kada lolo ken lolana.

Agpadpadakayo a Magunggonaan

Nupay maipaay da lolo ken lolam ti sirib ken ayatda, magunggonaanda met manipud iti kinaagkabannuag ken pannakikaduam. Kasano a kasta? Bueno, adda sumagmamano a pamay-an tapno matulongam ken masaranaymo da lolo ken lolam. Kumapkapuydan wenno nalabit agsaksakitda. Sigurado a maparegtada no tulongam ida a makitienda ken agtrabahoka iti balayda.

Balo ti adu a lolo ken lola ken pasaray malidlidayda. No maseknanka kadakuada, nagadu ti mabalin a maitulongmo kadakuada tapno mailiwliwagda ti kinaliday ket mataginayon ti kinaragsakda nga agbiag. Ti panangaramidmo iti kasta ket maysa a pamay-an ti panangsurotmo iti bilin ti Biblia nga ‘agtultuloyka a mangibayad iti maiparbeng a pangsubad kadagiti apongmo, ta makaay-ayo daytoy iti imatang ti Dios.’​—1 Timoteo 5:4.

Sigurado a ti panagbalinmo a nasinged kada lolo ken lolam ti mangpabaknang iti biagmo​—agraman iti biagda! Nalabit saanka pay a nasinged ita kadakuada. Nalabit kayatmo a balbaliwan dayta ngem saanmo a masigurado no pangrugiam. Mabalin nga adayo ti pagnanaedan da lolo ken lolam, wenno nagsinan ti dadakkelmo isu a nayadayokan kada lolo ken lolam. Addanto artikulo iti masakbayan a mangipaay iti sumagmamano a praktikal a singasing no kasano a tamingen dagita a kasasaad.

[Ladawan iti panid 17]

Mabalin a nasayaat a managimdeng dagiti lolo ken lola ken gubuayan iti pammagbaga ken pannaranay

[Ladawan iti panid 18]

Tulongam da lolo ken lolam