Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Ania Ngay No Imbabainnakami ti Naganakko?

MAYSA idi a mararaem a Kristiano a manangaywan iti maysa a daga ti Africa ti tatang ni Jacob. Ngem idi pinanawanna ti nanang ni Jacob tapno makikabbalay iti sabali a babai, nailaksid iti kongregasion Kristiano ti tatang ni Jacob. Kimmaro dagiti bambanag idi isut’ nagbarbartek. “Iti kastoy a kasasaad,” malagip ni Jacob, “isut’ umay idiay eskuelaan ket ibabainnak iti sanguanan dagiti mannursuro ken kaeskuelaak.”a

Ti sabali pay nga agtutubo nga Africano, nga awagantayo iti David, nakitana met a nailaksid ni tatangna manipud iti kongregasion Kristiano kas di agbabawi a managbasol. “Di nakapapati,” kuna ni David. “Kankanayon a minatmatak isuna a nasayaat a pagulidanak. Ti ad-adda a pagamkak ket awan ti mayat a makilangen iti pamilia ti nailaksid a tao.”

No ibabain ti maysa a naganak ti nagan ti pamilia babaen ti pannakairaman iti nakababain a kababalin, wenno maaresto pay ketdi, gagangay laeng ti mabainan, malalais, ken maamak iti masanguanan. Mabalin a mariknayo ti kas iti rikna ti salmista a nagsurat: “Agmalmalem a ti pannakaibabainko adda ditoy sanguanak, ket ti bain ti rupak binungonnak.”—Salmo 44:15.

Kas banag iti kababalin ti naganakyo, mabalin a maalumiim ken mababainkayo a makikadua kadagiti gagayyem ken kaam-ammo. Dadduma kadakuada mabalin nga alusiisenda no addakayo. Dadduma a nauyong nga agtutubo mabalin a pagragsakanda pay ti mangsutil maipapan iti kasasaad ti naganakyo, wenno dagiti nataengan mabalin a pakdaarandakayo a mabalin a tuladenyonto met ni tatangyo.

Saanyo a Basol!

Maysa a nalatak a pagsasao idi ugma kunaenna: “Dagiti nagannak kinnanda ti ubas a naalsem, ngem dagiti annak ti naalino.” (Ezequiel 18:2, Today’s English Version) Marikna met dagiti agtutubo itatta a mapadpadasanda ti nagbanagan ti dakes a kababalin ti naganakda. Kalpasan ti pannakailaksid ni tatangna iti kongregasion, nasaktan ti nakem ni David, ket pinanunotna no isut’ dusdusaen ti Dios.

Ngem isu kadit’ madusdusa? Pudno, pinakdaaran ti Dios ti nasion ti Israel nga isut’ “mangipasarungkar iti kinadakes dagiti amma kadagiti annak.” (Exodo 20:5) Iti maysa a tiempo, kas pangarigan, inturong ni Jehova ti pannakakayaw ti intero a nasion idiay adayo a Babilonia. Nupay daytoy ket nangnangruna a maigapu iti dakes a kababalin dagiti nataengan, awan duadua a ti pannakakayaw nangiyeg iti pakarigatan kadagiti ubbing nga Israelita. Kaskasdi, intultuloy ti Dios a pinaraburan dagiti agtutubo nga Israelita, kas kada Daniel ken dagiti kakaduana, a simamatalek a nagtultuloy a nagdaydayaw kenkuana.—Daniel 3:28, 30.

Gapuna nupay kasta unay a ladingit ken saem ti iyeg ti isisiasi ti naganakyo kadakayo, dikay agamak a mapukawyo ti pabor wenno bendision ti Dios. Usigenyo ti sasao ni Jehova idiay Ezequiel 18:14, 17 a simmaruno iti immuna a naadaw a pagsasao maipapan iti naalsem nga ubas: “Ngem adtoy! no agputotto iti lalaki, a makakita kadagiti amin a basol ni amana nga inaramidna, ket agbuteng ket dina aramiden ti kas kadagidiay. . . . Isu dinto matay gapu iti kinadangkes ni amana. Isu agbiagto a di bumurong.”

Nupay kasta, paliiwenyo a, tapno agtalinaed a sibibiag, masapul a surotenyo ti dalan a naiduma iti managbasol a naganakyo. “Ngem suuten ti tunggal maysa ti aramidna met laeng,” iparegta ti Biblia, “ket iti kasta addanto ragsakna iti maipoon met la kenkuana, ket saan a maipoon iti sabali.”—Galacia 6:4.

Paneknekanyo a Naidumakayo

Usigenyo, kas pangarigan, ti agtutubo nga ari iti kadaanan a Juda a managan Josias. Agpadpada ti tatang ken ti lolona a napeklan a managdaydayaw iti didiosen. Kaskasdi, ni Josias a mismo “inaramidna daydi nalinteg kadagiti mata ni Jehova.” (2 Ar-ari 21:19, 20; 22:1, 2) Ti tatang ni Ari Ezekias, ni Acaz, ket sabali pay nga ari a dakes ti ulidanna. Rinikepan ni Acaz dagiti ruangan ti templo ni Jehova ken indatonna dagiti annakna a lallaki iti pagano a dios! (2 Cronicas 28:1-3, 24, 25) Ni Ezekias, nupay kasta, napaneknekan a naiduma ken tatangna. Nangrugi nga agturay idi agtawen iti 25 ket dagdagus a rinugianna nga insubli ti pudno a panagdayaw idiay Juda.—2 Ar-ari 18:1-5.

Nangipaay dagiti annak ni Core iti kasta met laeng nga ulidan. Sakbay ti iseserrek ti nasion ti Israel iti Naikari a Daga, ni Core, maysa a nalatak a Levita, ti nangidaulo iti iyaalsa a maibusor kada Moises ken Aaron. Ti iyaalsa, nupay kasta, ket dagus a naparmek idi napapatay ni Core ken dagiti pasurotna babaen iti maysa a ginggined ken apuy manipud sadi langit. Makapainteres, nupay kasta, nakalasat dagiti lallaki nga annak ni Core. (Numeros 26:9-11) Agparang a saanda a nakikanunong ken tatangda iti daytoy nga iyaalsa. Awan duadua a naibabain dagitoy lallaki nga annak ni Core gapu iti dakes a dalan ni tatangda. Ngem binendisionan ni Jehova dagiti kaputotan ni Core gapu ta sinalimetmetanda ti Lintegna. Mairaman kadagiti kapipintasan nga ebkas a masarakan idiay Biblia isu dagiti sasao nga insurat dagiti lallaki nga annak ni Core.—Kitaenyo ti Salmo 45, 48, 84, 85, 87, ken Sal 88.

Kas ken Josias, Ezekias, ken dagiti lallaki nga annak ni Core, adu a Kristiano nga agtutubo itatta paneknekanda a naidumada manipud kadagiti managbasol a nagannakda. Usigenyo ti maysa a tin-edyer nga awagantayo iti Maxwell. Matalek idi a Saksi ni Jehova dagiti nagannakna ngem nagbalinda nga apostata a bumusbusor iti Kinakristiano. Iti naminsan nangawit dagiti nagannakna kadagiti bandera ket nagmartsada iti ruar ti Nakristianuan a kumbension a tabtabunuan ni Maxwell. “Nakababain,” ilawlawagna. “Dadduma a di makaammo a nagannakko ida kinunada kaniak, ‘Nakitam kadi dagidiay maag nga apostata iti ruar?’” Nupay kasta, saan a sinurot ni Maxwell ti managalsa a dalan dagiti dadakkelna. Ket babaen iti panangandingay dagiti matalek a miembro ti pamiliana ken dadduma a kakaduana a Kristiano, napagballigianna dagiti rikna iti pannakaibabain.

Kinapudnona, ni Maxwell, Jacob, ken David (a nadakamat a nasaksakbay) nakapagballigida amin iti kasasaad ti pamiliada. Agdamada amin nga agserserbi kas ministro iti maysa a sanga nga opisina iti Watch Tower Society idiay Africa. “Ammok a mabalin a sanguekto pay laeng ti pannakaibabain manipud kadagiti dadakkelko iti masanguanan,” kuna ni Maxwell, “ngem ammok met a no agpannurayak ken ni Jehova, pabilgennakto nga agibtur.”

Panangtaming kadagiti Rikna

Mabalin a kasapulan a nangnangruna ti tulong a mangsaranget kadagiti makariribuk a rikna a pinataud ti nakababain a kababalin dagiti dadakkelyo. “No makitak a [nabartek] ni nanangko,” insurat ti 15-años a ni Charmaine, “kasla adda banag a matmatay iti unegko . . . makapungtotak . . . Masapul a di maammuan dagiti gayyemko ti parikut ni nanangko, ta adda pay met laeng panagraemko iti bagik.” (Alcohol Abuse—The Incredible Lie! ni Henri Naudé) Nupay kasta, palagipannatayo ti maysa proverbio, a “nalaklaka nga ibaklay ti problemam no daytat’ isarsaritam.” Maysa pay, mabalin a pagaammon ti kaaduan ti parikut ti naganakyo. Gapuna apay nga ilimedyo dayta? Ket uray pay no kasapulan ti nasirib a pangngeddeng, nainkalintegan kadi a palubosanyo a kumaro ti panagrurodyo? Saan kadi a makatulong no mangbirukkayo iti nataengan a Kristiano a pagipudnuanyo? Iti kastoy a pamay-an mabalin nga umawatkayo iti sasao a pammaregta.—Proverbio 12:25; 16:24.

Ti panangpampanunot kadagiti prinsipio ti Biblia ket sabali pay nga epektibo a pamay-an ti panangtaming kadagiti negatibo a rikna. Inamin ni Jacob: “Dagiti banag nga inaramid ni tatangko pinataudda ti pananggurak kenkuana iti pusok.” Nupay kasta, ti gura dina parang-ayen ti kasasaadyo, wenno di met maitunos dayta iti bilin ti Biblia a dayawen ti ama ken ina. (Efeso 6:1-3) Imbes a busorenyo a personal ti naganakyo, rebbeng a guraenyo ti dakes nga aramid ti naganakyo. (Idiligyo ti Proverbio 8:13; Judas 23.) Ad-adda pay ketdi nga umiso ti panagtulnog ken panagraem iti nagbasol a naganak. Ti panangipamatmat ken panangiyebkas iti agtultuloy nga ayatyo mabalin a tumulong a mangtignay iti naganak a mangaramid kadagiti kasapulan a panagbalbaliw.

Ni agtutubo a Jacob addaan ti sabali pay a gagangay a parikut—ti pagannayasan a mangipadis iti bagina kadagiti dadduma nga agtutubo a nasaysayaat ti kasasaadda. Nupay kasta, nabigbigna nga awan ti mamaay ti kasta a panagpampanunot. “Imbes a kanayon a pampanunoten dagita a kapanunotan,” kuna ni Jacob, “ad-adda a makatulong ti panangipamaysa kadagiti pamay-an iti panangparmek iti kasasaad.” Nasarakan ni Jacob a dakkel a tulong ti panagbasa kadagiti literatura ti Biblia ken panangmennamenna iti panagbiag dagiti matalek a Kristiano.

Ti nasinged a pannakilangen iti kongregasion Kristiano mapaneknekan met a makatulong. Makasarakkayo sadiay kadagiti naespirituan a “kakabsat a lallaki ken babbai ken inna.” (Marcos 10:30) Nagamkan ni agtutubo a David a mabalin a dagiti miembro ti kongregasion ti mangliklik kenkuana gapu iti pannakailaksid ni tatangna. Ngem nasarakanna a naan-anay a di nainkalintegan dagiti panagamakna. “Iti kongregasion,” ilawlawagna, “saan a naiparikna kadakami a maipupuerakami, kas ti impagarupko. Simmarungkar pay met laeng dagiti gagayyem kadakami. Amin daytoy ti nangkumbinsir kaniak a pudno a maseknan ti kongregasion.”

Awan duadua a ti kaadda ti nagbasol a naganak ket makapaladingit ken makapaupay. Ngem dikay maupay. Panunotenyo dagiti kapadasan dagidiay nadakamat ditoy. Sapulenyo ti tulong dagiti naayat a gagayyem. Dikay mangipakita iti kinakurang iti panagraem kadagiti dadakkelyo; ti kinamatalekyo mabalin a tignayenna ida kamaudiananna nga agbalbaliw. (Idiligyo ti 1 Pedro 3:1, 2.) Ket aniaman ti mapasamak, laglagipenyo a ti takderyo iti imatang ti Dios saan nga agpannuray iti kababalin dagiti dadakkelyo. Daytat’ agpannuray kadakayo!

[Footnote]

[Ladawan iti panid 20]

Di masapul a surotenyo ti dakes a kurso ti naganakyo