Panangmatmat iti Lubong
Dagiti Voodoo Center Kadagiti Sementerio ti Publiko
Immanamong itay nabiit ti konseho ti siudad ken ti mayor ti São Paulo, Brazil a libre a mausar kas “voodoo center” dagiti bakante a lugar kadagiti sementerio ti publiko, sigun iti Jornal da Tarde. Nagprotesta dagiti bumusor kadagitoy a center, a kunkunada nga usarento dagiti sekta ti Africa ken Brazil dagiti sementerio a pakaangayan kadagiti makapasidduker a panangidaton iti animal. Dagiti ehemplo dagiti animal a naabuso, naparigat, wenno napapatay iramanna dagiti uken a sibibiag a naipakan kadagiti dadakkel nga animal ken pusa ken aso a nasuat dagiti matada. Kinuna ti maysa nga opisial ti gobierno a di immay a bukbukod dagiti sekta idiay Brazil no di ket dagiti adipen a naggaput’ Africa a mangal-alagad kadagitoy ti napilit a naipan sadiay. Gapu itoy, kinunana, a masapul a maraem dagiti sekta dagiti voodoo.
Agtultuloy ti Panangpapatay
Sigun iti JAMA (Journal of the American Medical Association), mapattapatta a bayat ti Gubat Sangalubongan I, 19 porsiento laeng kadagiti natay idiay gubatan ket sibilian. Idi Gubat Sangalubongan II, gistay 50 porsiento kadagiti amin a natay ket sibilian. Sipud idin, agarup 150 pay a gubat ti napasamak iti intero a lubong. “Mapattapatta,” kuna ti JAMA, “a nasurok a 80 porsiento kadagiti 20 milion a natay ken 60 milion a nasugatan ket sibilian, kaaduanna ket ubbing. Itay laeng napalabas a dekada, napattapatta a 1.5 milion nga ubbing ti natay ket nasurok nga 4 milion ti binaldado ti gubat.”
Sakit ken Ipapatay
Iti sangalubongan, agarup 50 milion ti matay iti kada tawen. Kadagitoy, 46.5 milion ti nainaig iti sakit, sigun iti WHO (World Health Organization). Dagiti impeksion ken sakit a mainaig iti parasito ti mangpatpatay iti 17.5 milion a tao iti tinawen. Ti sakit ti puso ti mangpatpatay iti agarup 12 milion. Gudasen met ti kanser ti nasurok a lima a milion. Kinuna ni Hiroshi Nakajima, direktor-heneral ti WHO: “Ti makapaladingit a ta mabalin koma a malapdan ti nasurok a 20 milion nga ipapatay iti tunggal tawen babaen iti napasayaat a pannakaaywan ti salun-at, napalaka a pannakagun-od kadagiti agas ken bakuna, ken nasalsalun-at nga estilo ti panagbiag ken edukasion.”
Dagiti Pusa ken Billit
Pattapattaen dagiti managsirarak nga idiay laeng Wisconsin, E.U.A., mabalin a nasurok a 19 milion a billit ti patpatayen dagiti pusa iti kada tawen. Ipakita ti maysa a panagadal idiay Britania a patpatayen dagiti lima a milion a pusa ti agarup 20 milion a billit iti tinawen. Idiay Australia, binilin dagiti opisial ti ili dagiti umilida idiay Sherbrooke Shire a pagtalinaedenda iti uneg ti balayda dagiti tarakenda iti tunggal rabii, ket dagiti sumukir ti agmulta iti $100, iti maysa a panagregget a pasardengen ti pannakapapatay dagiti naisalsalumina a billit. Idiay Estados Unidos, agarup 35,000 a pusa ti maiyan-anak iti tunggal aldaw. Ngem kas ipadamag ti magasin a National Wildlife, “natakuatan iti panagadal idiay Wisconsin a 94 porsiento kadagiti makinkua kadagiti pusa ti mayat a maaddaan kadagiti songbird ket 83 porsiento ti mayat kadagiti game bird, ngem 42 porsiento laeng ti situtulok a mangkissay iti bilang dagiti pusa tapno masalakniban dagitoy nga atap a billit.”
Panagay-ayam ken Salun-at
Mamakdaar dagiti eksperto a ti panangpilit iti bagi iti di nakairuaman a kasayaatan a panagay-ayam mabalin a pagsakitennaka. Impadamag ti The European: “Impanayag ti panagsirarak dagiti sientista iti medisina a dagiti kalaingan nga atleta ti nalaklaka a maakaran iti impeksion gapu iti mikrobio a kas ti panateng, paparaw wenno panagleptak.” Ininterbiu ni Klaus Braumann, maysa a manangbalakad iti timpuyog dagiti Aleman iti Olimpiada ti 481 a kalaingan nga atleta ti Alemania. Sigun iti inaldaw a diario a Süddeutsche Zeitung, naammuanna nga “uppat a daras nga ad-adda nga agsagabada iti panagluptak ti bibig [herpes simplex] a kas iti kadawyan a populasion.” Nupay napattapatta nga agarup a 10 porsiento iti populasion ti Alemania ti maaddaan kadagitoy a panagluptak ita ken inton agangay, agarup a 50 porsiento a mapasamak daytoy kadagiti kalaingan nga atleta. “Iti tunggal panagpuersa ti bagi a nalablabes ngem iti kabaelanna ti mangpakapuy iti resistensiana,” kuna ni Heinz Liesen, maysa nga eksperto iti panangagas kadagiti atleta.
“Ti Sungani ti Kinawadwad”
Iti maysa a nabiit pay a miting idiay Geneva, Switzerland, impakaammo ti dua nga ahensia ti NU a pagkaykaysaenda ti panagreggetda iti “maysa kadagiti kadakkelan pay laeng a panangparmek iti malnutrision iti sangalubongan.” Ipadamag ti Le Monde ti Paris a kinuna ti Food and Agriculture Organization ken World Health Organization nga agtignayda a mangparmek iti aw-awaganda a “ti sungani ti kinawadwad.” Nupay patpatauden ti daga ti umdas a taraon a mangpennek iti kasapulan ti intero a pamilia ti tao, saan a nasayaat ti pannakaiwaras dagiti kasapulan a suplay. Idiay Africa, inaldaw a pagpegpeggaden ti bisin ti biag ti 40 milion a tao. Agsagsagaba iti malnutrision ti 192 milion nga ubbing, ket 40,000 kadakuada ti matmatay iti kada aldaw.
Di Inggagara a Panangisuro
“No agsigarilio dagiti nagannak, tuladen met ida dagiti annakda,” kuna ti diario ti Paris a Le Figaro. Impalgak ti maysa a nabiit pay a panagadal a nakairamanan ti nasurok a 10,000 nga agtutubo a Pranses nga agtawen 11 agingga iti 18 a gistay kakapat kadakuada ti kanayon nga agsigarilio—agsigarilioda iti maminsan iti tunggal aldaw. Impanayag ti panagadal a kadagiti agtutubo a managsigarilio, dagiti amma ti nasurok a 50 porsiento kadakuada ket agsigsigarilio. Impakita pay dayta a gistay 72 a porsiento kadagiti agtutubo a kanayon nga agsigarilio ti mayaten a sumardeng.
Di Panagraem Kadagiti Nataengan
Umad-adu ti bilang dagiti lallakay ken babbaket idiay Asia. Idiay Japan, namnamaen ti adu a dagiti agtawen iti 65 agpangato ti umadunto manipud 15.5 milion ita agingga iti 32 milion iti sumaganad a 30 a tawen. Sigun iti Asiaweek, 1 iti tunggal 4 a Hapones ti lakay/baketton inton 2020. “Nasurok a 9% kadagiti taga Singapore ti nakagtengen iti maika-60 tawen. Ken inton tawen 2000, gistay 1.5 milion nga umili ti Malaysia ti lallakay/babbaketton,” innayon ti Asiaweek. Dumtengto daytoy a panagadu inton napukawen dagiti kadawyan nga ugali a panangaywan ken panagraem kadagiti nataengan. Kinuna ni Henry Lim, maysa a manangisakit kadagiti nataengan nga umili ti Singapore: “Addan pagannayasan a lumamlamiis ti panagraem kadagiti lallakay/babbaket.” Innayonna a masansan nga “ad-adu ti tiempo [dagiti agtutubo] kadagiti asoda ngem kadagiti nagannakda.”
Nasayaat a Negosio
Idiay Argentina, dagiti padamag maipapan iti pannakaidaton dagiti animal ken tao ti namagdanag kadagiti tattao. Sigun iti Clarín, adda 5,000 a sekta idiay Argentina, a kaaduan ti naigamer iti espiritismo, Satanismo, ken dadduma a porma ti okultismo. Nalatak iti adu kadagitoy a sekta ti panagusar kadagiti imahen. Idiay Buenos Aires, kadawyan a makita kadagiti tiendaan dagiti imahen ni Jesu-Kristo ken dagiti Katoliko a “santo” a naiyabay kadagiti estatua dagiti demonio. Maysa a nalatak nga imahen ket naammuan kas “Lucifer, ti Naindaklan a Kapitan ken ti kadaksan kadagiti amin a dios ti kinadakes.” Kuna ti Clarín a dagiti aglaklako kadagitoy a sataniko nga imahen ti aglaklako met kadagiti Katoliko nga imahen. Immannugot ti maysa nga akinkua ti tiendaan a ti panaglako kadagiti Katoliko ken sataniko nga imahen ket maysa a “nasayaat a negosio.”
Panagdanag Kadagiti Pasiente
Ti panagdanag a maakaranda kadagiti sakit dagiti pasienteda ti mabalin a mangap-apektar unay iti kababalin dagiti doktor ken dagiti katulonganda, sigun iti The New York Times. Adu a doktor ti agdanag a maakaran iti AIDS wenno hepatitis babaen ti di inggagara a pannakatudok wenno pannakasugatda kadagiti instrumento nga us-usarenda no mangagasda. Nalawag nga adda pakaibatayan daytoy a panagdanag. Impalgak ti maysa a panagadal idiay ospital ti Siudad ti Nueva York nga 60 porsiento kadagiti doktor a kanayon a mangagas kadagiti agsarut ti naakaran metten. Kasta met, iti tunggal tawen, maakaran ti hepatitis manipud pasienteda ti agarup 12,000 a doktor ken dagiti katulonganda. Nanipud nangrugi ti epidemia ti AIDS, agarup 47 a doktor ken dagiti katulonganda idiay Estados Unidos ti naakaranen iti sakit dagiti pasienteda.
Ti Boa ken Kanser
“Agmama wenno di agmama . . . daytat’ saludsod.” Daytoy a saludsod a mainaig iti panagmama, ti inyimtuod ti diario ti Papua New Guinea a Post-Courier. Kinuna ni Dr. Barrie Milroy, maysa nga espesialista a siruhano nga aduan kapadasan iti panangagas kadagiti managmama nga “agparang a ti dua a kangrunaan a parikut idiay Papua New Guinea isut’ malaria ken kanser ti ngiwat, a ti naud-udi ket direkta a nainaig iti panagmama.” Uray ubbing ket agmama. ‘No agmama ti maysa, ti saludsod ket no kaano isuna a maaddaan iti kanser,’ kuna ni Dr. Milroy. Innayonna a no dida agsardeng nga agmama, “awan umdas a pangagas kadakuada.”
Dagiti Nasikap a Manangallilaw
‘‘Saan unay a serioso no ti kuarta a bogus ket ilibas ti maysa nga awan gawgawayna a managgatang wenno uray maysa a teller ti banko. Naserserioso no maallilaw ti maysa nga adelantado a kagawaan iti panangipastrek ti kuarta idiay Federal Reserve,’’ kuna ti The Wall Street Journal. Nupay kasta, adda makapatpatauden iti $100 a kuarta a papel idiay E.U. iti kasta a pamay-an. Naawagan a ‘‘naisalsaluminat’ pintasna,’’ ti bogus a kuarta kellat nga agparparangen iti intero a globo. Silalaing a natulad[da] ti narikut a pamay-an ti panagimprenta, iti kasla lupot a papelna agraman ti nalabaga ken asul nga ammuratna ken ti naisalsalumina a magnetiko a tintana. Napintas unay dagiti bogus ket imbes nga agmulta dagiti banko gapu iti bogus a maaw-awatda, palpalugodan laengen ti gobierno ti E.U. ti kasta a pannakalugi. Agamak dagiti dadduma nga opisial a dagiti bogus a kuarta [$100 bills] ket amangan ta pinarnuay ti maysa a gunglo dagiti terorista wenno maysa a kabusor ti gobierno iti ballasiw taaw.
Umadu ti Matmatay iti Angkit
‘‘Ti bilang dagiti matmatay iti atake ti angkit [idiay Alemania] ngimmato iti kasta unay,’’ kinuna ti inaldaw a pagiwarnak a Suddeutsche Zeitung. Sigun iti organisasion a German Respiratory Tract League, nasurok a 5,000 a tao ti natay gapu iti saksakit ti pagangsan idi 1991 iti dayta pagilian. Idi ngalay ti 1970’s, dayta a bilang ket agarup 2,000 iti tinawen. Agarup 20 milion nga umili ti Alemania ti agsagaba iti allergy, 1 iti 3 ti agsagaba iti allergy ti pagangsan.