Dutdotan a Bulagaw iti Danaw Victoria
Babaen iti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Kenya
MAIYAN-ANUD ti barangaymi iti nalinak a Danaw Victoria idi giddato nga adda nasirpatanmi. Adda naiseksek a dakkel nga umok ti billit iti sanga ti kayo nga agar-aruy-oy iti danaw. Nasurok a 1.8 metro ti diametrona—umanay a mangbutbuteng [iti dadduma] nga adda la ketdi bannasak nga aggigian iti daytoy nga umok.
Determinadokami a mangkita iti dayta. Gapuna, inggalotmi ti barangaymi iti dakkel a bato iti asideg ti puon ti narukbos a kayo, ket kimmalay-atkam amin agingga iti sanga tapno maasitganmi ti umok. Inaramidmi amin dayta malaksid ti bangkero. Likliklikan dayta dagiti agnanaed iti asideg ti danaw. Ti laeng nagannan ket makapadanag—hammerkop!
Idi a naasitganmin ti umok, nadlawmi a naisalsalumina dayta kadagiti nakitamin nga umok. Abutenna ti tallo agingga iti uppat nga aldaw a panagbannog ti kalakian ken kabáyan a hammerkop tapno maikabilda ti “pundasion” ti umokda—di natibker a kasla platito ti basarna. Naaramidda iti runo, bislak, ken garami. No maaramiddan ti balabala, didinganda, sa rugiandan nga atepan manipud likudan. No maguduan a maatepan, agpueston ti kabáyan iti uneg ti umok. Agtalinaed dayta iti uneg ti umok kabayatan nga agsawar ti kalakian iti ad-adu pay a material a pagbangon.
No malpasen ti makinsango a balkon, galemenda ti uneg ken ruarna iti pitak. Nayonanda ti atep ken didingna kadagiti nadumaduma a material tapno saan a masarut ti tudo ken naimeng. Kamaudiananna, “dekorasionanda” ti umokda. Dagiti lata, lupus ti uleg, rigis—uray ania a masarakan ti kalakian—ti mainayon iti atep ti umok. Aramidenda daytoy iti lima wenno innem a lawas.
Nalpasmin a sinukimat ti umok, nagsublikami iti barangay sa naguray. Di nagbayag, nagparang ti hammerkop a nagbatay iti atep ti umok. Nagsiddaawkami ta saan unay a dakkel a billit. Daytoy ket 56 centimetro laeng, natayengteng a maris-kape, ket gagangay laeng ti langana, malaksid iti ulona. Ti napuskol a sippitna ken ti immatiddog a dutdut iti ulona isut’ mamaglanga itoy kas iti ulo ti martilio.
Irugin ti hammerkop ti kasisigudna a panagtignay a nakagun-odanna iti reputasion kas ti dutdutan a bulagaw. Agkiak sa agtarektek ken naglagto-lagto iti aglawlaw. Giddato nga agparang ti kabáyan ket lagtuenna ti bukotna ken makigiddan nga agkumpas iti makapakatawa. Nupay kasta, saan pay a nalpas ti kadawyanna nga aramiden. Sumippayot manipud iti umokna iti igid ti danaw sa agbatay iti bukot ti matmaturog a hippo. No aggarawen ti hippo, makibur ti napitak a lansad ti danaw. Lumung-aw dagiti tukak ti danum—ket sippayotan laeng ti hammerkop. Kanen met ti hammerkop dagiti babassit nga ikan, igges, insekto, ken crustacean.
Awaganyo man daytoy ti bulagaw wenno nasigo a managaramid-umok, talaga a nakaskasdaaw ti hammerkop—sabali manen a pangarigan ti awan inggana a kinamanagpataud ti Namarsuatayo.
[Ladawan iti panid 31]
Ti hammerkop ken ti umokna