Panangmatmat iti Lubong
Mapukpukaw a Gameng
Iti napalabas a 12 a tawen, napukaw ti Russia ti agingga iti 90 porsiento a gamengna iti arte kas dagiti painting ken icon, sigun ti maysa a report ti imbestigasion ti Moscow News. Idi 1990, kinumpiskar dagiti opisial ti aduana ti dakkel a kantidad ti kuarta kadagiti folk art, balitok a sensilio, ken relihiuso nga alikamen. Nupay kasta, bassit laeng dayta—nalabit 2 inggat’ 5 porsiento—kadagiti amin a natakaw. Kuna ti Moscow News nga aktibo ita idiay Russia ti agarup 40 a sindikato dagiti agtatakaw, a kaaduan ket nabuangay idiay Alemania ken Italia. Adda kadakuada ti kaaduan kadagiti napateg a gameng a nadalusan ken natarimaan sa maipatulod tapno mailako kadagiti nabaknang a pagilian.
Napakawan Kamaudiananna
Inikkan ni Papa Juan Paulo II ni Galileo iti “serioso a pammakawan.” Agingga ita, matmatmatan pay laeng ti Iglesia Katolika ti nalatak a physicist kas ti “binabalaw ti Nasantuan nga Inkisision” idi 1633 gapu iti panangipapilit a ti daga ket agrikrikos iti aglawlaw ti init. Ita, 360 a tawen kalpasanna, inkeddeng ti Papa a mammaminsanen a risuten ti isyu babaen ti maysa a serioso a palawag iti imatang ti Papal Academy of Sciences. Ngem sigun iti diario ti Italia a Corriere della Sera, uray iti daytoy nga okasion, saan a nagkedked ti papa iti panangipaganetgetna nga adda latta biddut ni Galileo. Ngamin, linaksid kano ni Galileo ti “singasing” nga ipakaammona pay laeng ti natakuatanna kas maysa a hypothesis agingga nga adda “mapasingkedanen a pammaneknek.”
Biag Dagiti Kapanglawan
Dagiti Mushar ti India ti “kanayon a kapanglawan” iti kagimongan, kinuna itay nabiit ti India Today. Daytoy a komunidad dagiti kapanglawan ti intero nga India, adda dagupda a tallo a milion nga agtataeng iti estado ti Bihar. Kaaduan, sigun iti 60-años a Mushar, “dida ammo ti kompleto a taraon.” Nalawag ti panangiladawan ti India Today iti maysa a grupo dagiti ubbing a Mushar nga agsawsawar iti taraon iti away ti nangusar iti asuk tapno rumuar dagiti utot kadagiti paggigiananda, sada pinang-or ida, intuno, ken kinnan ida. Iti lokal a pagsasaoda, inlawlawag ti magasin, a ti “Mushar” kaipapananna ti “managtiliw iti utot.”
Satanista nga Agtutubo
Agtultuloy ti kinalatak ti Satanismo kadagiti eskuelaan idiay Johannesburg, Sud Africa. Sigun iti diario a The Star, kunaen ti maysa a sikologo nga inagasannan ti maysa a grupo dagiti estudiante nga inapektaran ti Satanismo. Dinakamat dagiti pasiente dagiti agtutubo iti siudad a nagtomar iti droga ken nangaramid iti seksual [nga imoralidad] ken sadomasokismo. Saan a kas kadagiti kadawyan [a Satanista], kunana a “mapagraeman unay ti langa dagitoy nga ubbing.” Kinuna ti maysa nga opisial ti polis iti The Star nga ammo[da] dagiti sataniko a grupo iti intero a pagilian. Saan nga ilegal ti satanismo, ngem biangan dagiti polis dagiti krimen a mainaig iti ar-aramid dagiti satanista. Itay nabiit ket inarestoda ti maysa a balasitang ken ti nobiona gapu ti pannakapapatay ti maysa a babai nga agtawen iti 38. Agpadpadada a nainaig iti Satanismo, ket impudnoda iti polis a pimmatayda iti sidong ti impluensia dagiti demonio.
Dagiti Bagyo a Pinataud ti Panagbara ti Daga
Madanagan ti adu a sientista a ti panagsasaruno dagiti bagyo ket mabalin a mainaig iti panagbara ti daga, gapu iti polusion. Sigun iti magasin a Newsweek, ti gagangay a temperatura a nangatngato bassit ngem iti promedio ti mabalin a mangpapigsa kadagita a bagyo ken palawaenda ti taaw a mangpappapigsa kadakuada. Kunaen ti magasin a ti bagyo nga Andrew idi 1992 a nakadanon iti 5 iti lima a punto a kapigsa ti bagyo, ket naawagan idi a bagyo maminsan iti kada sangagasut a tawen gapu ta masansan a kastat’ karasay dagita a didigra. Ngem ti bagyo a Hugo idi 1989 ket naaddaan maika-4 a tukad ti kapigsa, ket maika-5 met ti kapigsa ti bagyo a Gilbert idi 1988. Gapuna, ginupgop ti Newsweek ti pakaseknan dagiti adu a sientista: “Imatanganyo [ti kapigsa] ni Andrew; kastat’ kasasaad ti lubong a nabara.”
Tulong Agpaay iti Siasino?
Pakaipaayan amin a kuarta a maur-ur-or iti tunggal tawen? Kaaduan ket mapan iti tattao a mangipagpagna kadakuada. Sigun iti maysa a surbey, iti nasurok a kakatlo iti 100 a kadakkelan nga ahensia ti panangtulong idiay Estados Unidos, nagsueldo ken immawat ti beneficio tunggal nangatot’ saadna nga opisial iti $200,000 itay napan a tawen [kas] impadamag ti International Herald Tribune. Tunggal maysa kadagiti tallo ti immawat iti nasurok a $500,000. Naaramid ti surbey kalpasan ti pannakaikkat ti presidente ti maysa nga ahensia ti panangtulong gapu iti saan a nasayaat a panangimanehar ken naluho a panaggasto. Isut’ makasapul iti $390,000 iti tunggal tawen. Ti simmukat kenkuana ket makasapul “laeng” iti $195,000.
Pagsinaennata Koma ti Diborsio
Idi 1991, nasurok a 130,000 a panagasawa ti nagpatingga iti diborsio idiay Alemania, ipadamag ti diario nga Allgemeine Zeitung. Nagraira ti panagsina nga uray la napataud dagiti kard a makipagragsak, nga addaan kadagiti kablaaw kas ti “Maragsakanak iti panagdiborsioyo” wenno “Maabrasaka iti damo kadagiti kasayaatan a tawen iti biagmo.” Agarup 10 porsiento kadagiti pagassawaan idiay Alemania ti mangar-aramid itan iti panagsagana iti panagdiborsio sakbay pay ti panagkasar. Mangar-aramidda kadagiti katulagan a nakailistaan dagiti masinunuo a maalada—balay, alikamen—no bilang agsinada. Apay nga umad-adu ti agsina? Kunaen ti Allgemeine Zeitung: “Kalpasan iti sumagmamano laeng a tawen ti panagkasarda, agreklamo ti 80 porsiento kadagiti babbai a bassit laeng ti panawen dagiti lallakayda kadakuada. . . . Pasingkedan ti maysa a panagadal a nakairamanan ti 5,000 a pagassawaan a masansan nga agsinnaritada iti siam a minuto iti kada aldaw kalpasan ti innem a tawen a panagasawada.”
Agsagaba Dagiti Nagannak iti Kinaliwayda a Nangdisiplina
Imbilin itay nabiit ti maysa a korte idiay Tokyo, Japan, a masapul nga agtinnulong dagiti nagannak dagiti tallo nga agtutubo a kameng ti maysa a gang ti motorsiklo nga agbayad iti krimen dagiti annakda. Minalo ken inulit-ulit a kinugtaranda ti tian ti maysa a lalaki kalpasan a nagreklamo gapu iti kinaungor dagiti motorsikloda. Makabulan kalpasanna, natay ti lalaki. “Ti napasamak iti lalaki ket maysa a kanayonan iti kita ti biag a pagturturongan ti uppat a barito, maulit-ulit a di iseserrek idiay eskuelaan, panaginum, panagsigarilio ken panagmotorsiklo,” ti inadaw ti Mainichi Daily News a kinuna ti maysa a hues. “Nupay pagaammodan ti kita ti biag a pagturturongan dagiti annakda, dagiti nagannak dagiti kameng ti gang dida dinisiplinaan ida,” kinunana ket imbilinna a masapul nga agbayad dagiti nagannak iti ¥83,000,000 (gistay $700,000, E.U.) iti pamilia ti lalaki a natay.
Polusion ken Ipapatay Dagiti Ubbing
Innaig itay nabiit ti maysa a panagadal idiay Brazil ti polusion iti ipapatay dagiti ubbing ti siudad nga agtawen lima ken agpababa. Sigun iti diario nga O Estado de S. Paulo, natakuatan ni Paulo H. N. Saldiva, kadua a managsirarak ti Faculty of Medicine ti São Paulo a no ti angin ket nalaokan iti ad-adu a nitrogen oxide (gas nga iruruar dagiti maus-usar a krudo, gasolina, ken alkohol), ad-adu dagiti matay gapu iti sakit ti pagangsan. Ti panagadu iti ka-sangapulo a paset daytoy a gas iti tunggal milion a paset ti angin kaipapananna ti ipapatay ti walo manen nga ubbing iti kada lawas idiay São Paulo. Yantangay kaaduan a maapektaran ket dagiti napanglaw ken [sinaplit ti] malnutrision, kuna ni Saldiva: “Kaaduan nga agsagsagaba iti polusion dagiti kotse ket dagidiay saan a pulos a makagunggun-od iti pagsayaatan nga ipaay ti maysa a lugan.”
Panagebanghelio Idiay Law-ang?
Pangpanggepen ti Iglesia Katolika nga agebanghelio kadagiti kabbaro a lugar. Tiningitingen dagiti Nasantuan nga astronomo a nainaig iti panagsapul iti nasaririt a kita ti biag idiay law-ang ti mabalin a teolohikal nga ibunga ti panangsarak kadagita a parsua. “Bautisaran dagiti extraterrestrial? Apay a saan?” insaludsod ti Jesuita a ni George Coyne, direktor ti pagpaliiwan [a teleskopio] ti Vatican idiay Italia. “Inton addanto gundawaytayo a makasarak kadakuada, mapilittayto a mangusig iti daytoy a parikut.” Maripirip daytoy ni Coyne iti kastoy a wagas: “Umuna iti amin, masapul nga adut’ iyimtuodtay iti extraterrestrial, kas ti: ‘Napadasanyo met kadin ti nagbasol a kas kada Adan ken Eva?’ Ket kas pasarunson: ‘Am-ammoyo met kadi ni Jesus a nangsubbot kadakayo?’” No saan ti sungbatna, ngarud “sigurado a mapasamak ti panagebanghelio.”
Napaut, Naragsak a Panagasawa
“Kunaen ti maysa a kadaanan a kita ti panagrasrason: tungpalenyo ti Sangapulo a Bilin ket agbiagkayto a siraragsak,” intanabutob ti maysa a sikologo a ni Gary Schoener iti nabiit pay a ruar ti magasin a Newsweek. Ti um-umsienna? Ti naipablaak a bilang manipud kadagiti surbey ti nganngani 6,000 a tao a mangipaspasimudaag a naragragsak dagiti nabayagen a pagassawaan ngem kadagiti agkabanuag nga agwaywayas ngem nalulok iti sekso. Ipakita dagiti naammuan, a kunaen ni Schoener a mangsupsuporta iti panagasawa ken moralidad, a nupay ti kasansan dagiti panagdenna aglabas no lakay/baketdan, dagiti karagsakan a tattao iti surbey ket dagiti nabayagen a pagassawaan a matmatanda dagiti assawada a “nalapsat pay laeng” ken regular a mangtagtagiragsak iti kinasinged. Impakita ti dadduma a panagadal a dagidiay mangsalsalimetmet iti kalukmegda ken regular nga agarsisio ket ad-adda nga agtalinaed nga aktibo iti sekso uray lakay/baketdan.
Ti Petsa ti Rapture ket Limmabas—Manen
Sikokompiansa nga impadto ti Mision Dagiti Umay nga Al-aldaw (Mission for the Coming Days) idiay Korea a mapasamak ti “rapture” idi Oktubre 28, 1992, a mangitayab kadagiti matalek a miembro idiay langit. Impadamag ti Korea Times a rinibo a tattao a namati iti daytoy a padto ti nangpanaw kadagiti panggedan ken pamiliada ken nangilako kadagiti sanikuada. Naipadamag nga imparegreg ti maysa a miembro ti sikogna gaput’ danag a mabalin a mapadagsenanto no umulin nga agpalangit. Limmabas ti aldaw nga awan man la ti napasamak, malaksid ti pisikal a panangatake ti dadduma kadagiti napaay a miembro kadagiti manangasabada, a pilpilitenda nga ammuen no apay a saan a dimteng ti rapture. Nupay kasta, naibaluden ti nangbuangay iti iglesia. Isut’ naaresto gaput’ panangwaldasna iti pundo ti iglesia. Kunaen ti Korea Times: “Dadduma a nangipuonanna inramanna ti dakkel a deposito a maalanton ti porsientona inton Mayo, adu a bulan kalpasan ti impadtona a panungpalan.”