Agbalbaliw nga Iglesia Idiay Francia
Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! idiay Francia
“‘Dandani awanen ti makimismisa. Dagiti laengen billit tuleng ken lawwalawwa ti adda iti ongaong a simbaan iti binigat a panagmisak. Idi napan a tawen adda binuniagak a maysa ken 26 ti pinumponko. Kasta laengen aya? Awan pay uray maysa a nagkasar.’ Idi kasangsangpet pay [daytoy a padi] idiay La Bastide [idiay makin-abagatan a Francia], adda 85 nga ubbing a tumabtabuno iti katekismo. Itatta, limliman. Maymaysa ti seminarista iti diocesis, ket 120 a paruko ti awanan iti padi.”—Maysa a padi nga inadaw ti inaldaw a pagiwarnak ti Paris a Le Figaro.
“Sinot’ mangikeddeng a mangisubli kadagiti Katoliko dagiti himno a Gregorian, dagiti napintas a kankanta, . . . dagiti napnot’ sabong nga altar, pagan-anay nga agpaay iti ritual, insienso, organo, ken dagiti papadi iti parokia idiay pulpito? . . . Ti nabayagen a di makimismisa a Katoliko, a mangikeddeng a makimisa manen ket maibilang a naiyaw-awan nga anak. Nupay kasta, saanen a makasarak itatta iti kinabara iti pagtaengan ni amana no di ti maysa a pagparadaan nga addaan kadagiti loudspeaker.”—Geneviève Dormann, iti panagsuratna iti Le Figaro Magazine.
NANIPUD idi paggibusan ti 1970’s, nakaad-adun ti nagbaliwan dagiti Katoliko a nangasawa kadagiti Protestante. Agingga idi 1966 ti Katoliko nga asawa masapul a mangisurat ti maysa a sapata a padakkelenna ti asinoman a maipasngay nga anakda kas maysa a Katoliko. Masapul met a pirmaan ti Protestante nga asawa a lalaki wenno babai daytoy a katulagan. Kadagitoy nga aldaw, saan unayen nga istrikto ti simbaan. Ti kasar mabalin a maaramiden idiay kapilia a Protestante wenno simbaan a Katoliko iti imatang ti maysa a klero ti aniaman kadagitoy a relihion wenno isuda a dua.
“Nanipud idi Vatican II, saan laengen a baro ken naiduma ti ladawan ti Iglesia Katolika iti publiko no di ket naiduma metten ti panangmatmatna iti bagina. . . . Nasingsingpet itan ti simbaan, nasingsinged kadagiti dadduma a relihion a Kristiano, a bigbigenna ti wayawaya iti konsiensia, ket ibilangna ti bagina ‘a situtulok a tumulong iti intero a lubong.’”—Inaldaw a pagiwarnak ti Francia a Le Monde.
Iti sumagmamano a dekadan, ken nangnangruna nanipud Vatican II, adun ti nagbalbaliwan ti Iglesia Katolika. Kasano a matmatan dagiti matalek a manangsuportar ken ti klero dagitoy a panagbalbaliw?
Saanen a kas Idi Dagiti Bambanag
Idi nasapa pay a 1960’s, impalubos ni Cardinal Feltin, arsobispo iti Paris, kadagiti papadi iti diocesisna nga uksobenda dagiti sutanada ket agkawesda iti kadawyan a kawes, uray pay ti gagangay a jaket ken pantalon nga agpada ti telana nga addaan ti maysa a bassit a krus iti kueliona. Saanen nga isuot dagiti kaaduan a papadi a Pranses ti sutana a Romano Katoliko nga isusuot laeng dagiti tradisional a papadi. Iti dayta met laeng a tiempo, naipalubosen ti itatabuno dagiti Katoliko iti Misa iti rabii ti Sabado imbes nga agsapa ti Domingo.
Dagiti serbisio iti relihion (Liturgia), a di nabalbaliwan iti adu a siglo, adun ti nagbalbaliwanda. Naiyam-ammon dagiti moderno a kankanta iti Misa, nupay saan a makaay-ayo kadagiti isuamin. Napusiposen ti altar tapno sanguenen ti padi ti arbanna bayat dagiti seremonia. Nupay kasta, maysa kadagiti nakadidillaw a nagbalbaliwan ti serbisio a Katoliko isu ti panangselebrar ti Misa iti pagsasao ti pagilian. Nagbanag daytoy iti pannakapukaw nga interamente ti Misa iti Latin.
Ni François, Maryse, ken Gilles dagiti pangarigan no kasano a dadduma a napasnek a Katoliko ket nagtignayda itoy a kasasaad. Napasnek a supsuportaran ni François ti pannakaaramid ti Misa iti Pranses. Kinunana: “Siempre maawatam ti ibagbaga ti padi.” Busoren ni Maryse ti panagbalbaliw agsipud ta, kas kinunana, “napimpintas idi” ti Misa. Anamongan met ni Gilles ti kinuna ni Maryse. Kinunana: “Idi nagbaliwtayo manipud Latin a nagbalin a Pranses, para kaniak daytat’ kasla isisiasi iti pammati.”
Kadagiti Katoliko a pabor kadagitoy a panagbalbaliw, adut’ makarikna a saan unay a nagbalbaliw dagiti bambanag. Isingasing pay dagiti dadduma nga ad-adda pay koma nga aktibo ti simbaan iti ar-aramid ti lubong. Dadduma paborda iti panagasawa dagiti papadi ken uray pay ti pannakaordin dagiti babbai.
Talaga Kadi a Matalek Dagiti Pasurot iti Simbaan?
Saan laeng a dagiti seremonia ti simbaan ti inapektaran dagitoy a panagbalbaliw. Iti adu a pagilian, bimmassit iti kasta unay dagiti makimismisa. Gapuna, ti porsiento dagiti makimismisa a Pranses a Katoliko iti maminsan iti makabulan bimmaba manipud 45 porsiento agingga iti 20 porsiento idi napalabas a 25 a tawen. Ti kanayon a panagkumpesar iti padi saanen nga uso ita. Sigun iti maysa a nabiit pay a surbey, adda laeng 14 porsiento a Pranses nga agkumpesar iti maminsan iti makatawen, no idilig iti 51 porsiento idi 1952.
Ti panangaywan iti arban nagbalin metten a nakaro unay a parikut. Lumaklakayen dagiti klero. Agik-ikkaten iti kinapadi dagiti papadi wenno matmataydan a dida masuksukatan. Kas banagna, dagiti pasurot ti ad-addan nga aktibo iti panagdayaw.
Ti krisis iti kinapadi ket ad-adda a marikna kadagiti aw-away. Ginasgasut kadagiti parokia iti away idiay Francia ti awananen kadagiti papadi, ket adu a matalek ti agbiahe iti asideg a bassit nga ili a mapan makimisa iti Domingo wenno kontentodan iti kunaen ti simbaan ti Francia a kas ADAP, Les Assemblées Dominicales en L’Absence de Prêtres (Sunday Assemblies in the Absence of a Priest). Kasano ti panagrikna dagiti tao kadagitoy nga asamblea a din maibilang a Misa? Sipaprangka a kinuna ti maysa a madre maipapan iti kasasaad idiay makintengnga a Francia: “Talaga a saanen a birbiruken dagiti tao ti aniaman. No awan ti maaramid ditoy iti Domingo, mapnekdanton iti dayta kamaudiananna.”
Dagiti baro—kaaduanna karismatiko—a grupo a Katoliko ti mangipaay ti pagilasinan iti namnama para kadagiti adu. Nupay kasta, bassit laeng kadagiti matalek a Katoliko ti apektaran dagitoy ket dida makaipaay iti solusion iti maawagan krisis ti simbaan.
Ngem apay a mapaspasamak dagitoy a panagbalbaliw? Kaanoda a nangrugi? Aniat’ nangtignay kadakuada? Tapno masungbatan dagitoy a saludsod, masapul a repasuentayo iti apagbiit ti historia ti Iglesia Katolika iti napalabas a 30 a tawen.