Dagiti Rekka iti Patakder
Babaen ti koresponsal ti Agriingkayo! Idiay Francia
KADAGITA nga aldaw dagiti nagdadakkelan a torre ti katedral iti Notre Dame idiay Paris ti kasla mangisimbolo iti panagkaykaysa iti tradisional nga Iglesia Katolika Romana. Kadagiti dadakkel a plasa iti sanguanan iti maika-12-siglo a patakder, maysa nga opisial a prosesion ti iglesia ti mangselselebrar iti Iyuuli ni Maria idiay langit.
Nupay kasta, nakaskasdaaw a saritaen, nga iti dayta met laeng a petsa iti Agosto 15, 1986, sumagmamano laeng a yarda ti kaadayona iti ballasiw iti Karayan Seine, maysa a karibal a prosesion ti agur-urnong iti sanguanan ti Saint-Nicolas-du-Chardonnet a simbaan dagiti Katoliko. Bayat ti panagsikko ti prosesion kadagiti kalkalsada iti Latin Quarter, dayta ti sarsarunuen dagiti sumagmamano a ribo a Katoliko, a makuna nga ad-adu pay ngem ti opisial a seremonia a naaramid idiay Notre Dame. Kaskasdi, agpadpada a dagiti prosesion ket inorganisar dagiti papadi iti Iglesia Katolika Romana, ket dayta agpadpada a naaramid a pakaidayawan ni Maria. Apay nga adda dua nga agkaribal a prosesion a mangselebrar iti isu met laeng a piesta a Katoliko?
Daytoy a pasamak iyilustrarna a naimbag ti panagsisina a mangbingbingayen iti Iglesia Katolika. Agsaksaknapdan iti isuamin a direksion, isu a mangbingay iti patakder manipud kannigid nga agpakannawan ken manipud tuktok nga agpababa.
Dagiti Progresibo Kontra Tradisional a Katoliko
Iti kannigid isu dagiti progresibo, wenno liberal a Katoliko. Adu kadagitoy ti masulisog babaen iti makuna a “liberation theology,” isu a nangrugi idiay Latin America. Para kadagitoy, ti ekumenismo, sosialismo, ken uray pay ti komunismo ket saan a nakaam-amak a sasao. Ngem uray pay idiay Latin America, saan nga amin a Katoliko umanamongda iti liberation theology. Idiay Brazil, kas pangarigan, ti klero a Katoliko a mismo ket nabingbingay kadagiti progresibo ken tradisionalista.
Dagiti tradisionalista a Katoliko kaaduanna isu dagiti uman-anamong a konserbatibo a makarikna a ti Maikadua a Konsilio ti Vaticano ti nangilukat iti ruangan kadagiti reporma a mangliput iti tradisional a Kinakatoliko. Ipapilitda a ti Misa ket masapul a maaramid iti Latin ket agkedkedda a makitipon kadagiti Protestante wenno aniaman a napolitikaan a grupo nga addaan iti sumiasi a sasaaden.
Iti nagbaetan adda dagiti kaaduan a Katoliko, awan duadua daytat’ kaaduan a bilang ngem saan a kasapulan nga isudat’ kapapasnekan. Agpadpada dagiti progresibo ken dagiti tradisionalista mariknada a ti agpangpangadua a Katolicismo mapukpukawnan ti biagna kas banag iti nagbassitan wenno nakaad-adu a reporma. Adu a progresibo ti makarikna a dagiti reporma bassit laeng ti maaramidanda wenno balligida ket ti napolitikaan a pannakiraman ti iglesia a pabor kadagiti napanglaw bassit laeng ti bilegna. Mamati dagiti tradisionalista a ti Katolicismo kalpasan ti Vatican II ar-aramidennan iti panagbalbaliw a mangpukaw iti bagina met laeng.
Nanipud pay iti pangrugian agingga iti pagpatinggaan dagitoy a kangrunaan a pagannayasan ti ad-adda pay a mangsinasina, kadagiti isuamin a tukad. Dagiti Katoliko nasinasinada no maipapan kadagiti bambanag a kas iti pammati ken moral. Maipapan kadagiti parikut iti pammati, wenno dagiti papatien, dagiti opisial a sursuro a kas iti impierno nga apuy, purgatorio, orihinal a basol, ken uray pay ti Trinidad ket masupsuppiaten iti uneg ti Iglesia Katolika. Maysa a nabiit pay a panagsaludsod idiay Francia, a makuna a “ti inaunaan nga anak iti iglesia,” ti nangipakita a 71 porsiento kadagiti Pranses a Katoliko a napagsaludsodan ti nangiyebkas iti panagduadua maipapan iti biag kalpasan iti ipapatay, 58 porsiento ti nangilibak iti kaadda iti impierno, 54 porsiento ti nangiyebkas iti di panamati iti purgatorio, ken 34 porsiento ti saan a mangawat iti Trinidad.
Aminentayo, addada adu a miembro iti Iglesia Katolika iti isuamin a lubong a mamati pay laeng a sipapasnek kadagitoy a doktrina. Ngem dayta agserbi laeng a pammaneknek a dagiti Katoliko ket nasinasinada no maipapan kadagiti bambanag maipapan iti pammati.
“Ti Kangrunaan nga Isyu . . . ket Panagtulnog iti Roma.”
No maipapan iti moral, dagiti Katoliko nakaro ti pannakasinasinada maipapan kadagiti bambanag a kas iti pannakidenna sakbay iti panagasawa, pannakikamalala, ken homoseksualidad. Adu a napasnek a Katoliko ti nakaro ti pannakakigtotda babaen iti nalulok a kababalin dagiti miembro iti iglesiada, agraman ti dadduma a klero ken dagiti dadduma pay a teologo. Dagiti Katoliko a nasayaat ti moralda wenno kababalinda mabalin a maliwliwada babaen iti kinapudno a ti papa nabileg a busorenna ti seksual nga imoralidad. Ngem saan kadi a daytoy ipaganetgetna laeng ti makariro a kinapudno nga umad-adu a Katoliko ti mangkarkarit iti autoridad iti papa maipapan kadagita a bambanag?
Ti Observer iti Londres nabiit pay a nagsurat: “Ti pannakariribuk iti nagbaetan ti Papa ken ti adu kadagiti arbanna ket naiyebkas iti nasayaat ti pannakaipablaakna a di panagkikinnaawatan maipapan iti aborsion, artipisial a pananglapped iti panagsikog, ti pannakaawat dagiti babbai iti kinapadi ken ti pannakipaset dagiti nagdiborsio a Katoliko iti komunion. Ti kangrunaan nga isyu a namunganayanda ket isu ti panagtulnog iti Roma.”
Ni Obispo James Malone, dati a presidente iti National (American) Council of Catholic Bishops, namakdaar iti “kumarkaro ken napeggad a pannakaupay dagiti elemento iti iglesia iti Estados Unidos manipud iti Nasantuan a Seseda.” Isut’ nagsarita maipapan iti “ibubusor,” “pannakasinasina,” ken ti “tumataud a pannakaisina.”
Iti kasumbangirna, dagiti tradisional a Katoliko sipapanayag nga umal-alsada iti papa gapu ta mariknada nga isu ket saan unay a naistrikto. Ti kangrunaan a persona iti daytoy nga iyaalsa isu ti maysa a Pranses nga arsobispo a Katoliko. Isut’ nangpataud iti maysa a movimiento nga ad-adda pay a nangsinasina iti Iglesia Katolika Romana, kas ilawlawag ti sumaganad nga artikulo.