Ay-Ayam ti Olimpiada Idiay Norway Umdasen Aya Dagiti Raragpaten?

BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY NORWAY

IDI nabuangay ti International Olympic Committee (IOC) sangagasut a tawen ti napalabasen, sinirmatana ti pannakapasamak dagiti naisangsangayan a banag. Ti panggep ket panangitandudo iti panagkakabsat ken talna babaen ti panamagtitiponna kadagiti agtutubo iti amin a lubong iti tunggal maikapat a tawen iti maysa a pagay-ayaman a disso nga awan ti matangdanan iti pannakipasetda. Nainanama idi a ti di mangidumduma a salip ti manggutugot iti panagkaykaysa ken panagtutunos dagiti tattao. Isu a naisubli manen ti Ay-ayam ti Olimpiada idi ugma kadagitoy a moderno a tiempo.

Manipud iti simple a panangrugina idiay Atenas, Grecia, idi 1896, ti Ay-ayam ti Olimpiada ket nagbalinen a kadakkelan a piesta ti isports iti lubong, nga addaan kangatuan a bilang a 11,000 a makipaset manipud iti nasurok a 170 a pagilian. Ti damo nga Ay-ayam iti Kalam-ekna ket naangay idiay Chamonix, Francia, idi 1924, ket kankanayon a nagbalindan a “napatpateg bassit” ngem iti Ay-ayam ti Olimpiada. Kaskasdi, ag-2,000 nga atleta manipud ngangngani 70 a nasion ti nagtitipon agpaay iti Ay-ayam iti Kalam-ekna sadi Lillehammer, Norway, idi Pebrero 12-27, 1994.a

Kasla ti kapanunotan maipapan iti panagkakabsat ken panaggiginnayyem, kas isimbolo dagiti nalatak a kadena a sirkulo ti Olimpiada, ken ti kapanunotan ti “maysa a nasalun-at a panunot ken bagi” ti ad-adda a kasapulan ngem idi. Aniat’ paset dagitoy a raragpaten iti Ay-ayam ti Olimpiada idiay Lillehammer?

Ti Olimpiada ken Dadakkel a Negosio

Ti nasaknap a panagipadamag ti nangrubrob iti kasta unay a panaginteres ti publiko iti Olimpiada. Mamimpat a daras ti kaadu ti tattao ti warnakan ngem dagiti adda nga atleta idiay Lillehammer, ket ti kangatuan a bilang nga aganay dua bilion a tattao ti nangbuya ti Ay-ayam iti Kalam-ekna iti TV. Isu a nagbalin a narang-ay a negosio ti Olimpiada agpaay a pagimbagan unay ti komersio, ket aglilinnaslas dagiti estasion ti TV ken esponsor agpaay kadagiti naisangsangayan a pribilehio ken kontrata.

Timmabuno dagiti pannakabagi ti negosio ken industria manipud iti intero a lubong kadagiti Ay-ayam idiay Lillehammer, ket adu kadakuada ti nanggundaway iti daytoy a sangalubongan a panagtitimpuyog tapno parang-ayen ti pannakinegosioda ken yurnosda dagiti seminar ken kumperensia. Impakita dagiti babassit ken dadakkel a negosio ti kasla awan patinggana a kinamanagparnuay babaen kadagiti nailako a nagadu a nadumaduma a produkto ti Olimpiada​—isuamin manipud alpiler ken postcard agingga kadagiti alikamen ti kusina ken kawes.

Gagangay a naan-anay a nasinga ti biag dagiti lokal nga umili kabayatan ti Ay-ayam. Ti panagsangpet ti nagadu a trabahador ti Olimpiada, makipaset, ken dagiti panguluen ti nangdoble iti populasion ti Lillehammer, a nasurok a 20,000 ti kadawyan a bilangna. Kanayonanna, adda inaldaw a “panangraut” ti 100,000 a managbuya. Kinaykayat ti dadduma kadagiti lokal nga agindeg ti agbakasion tapno mapanawanda ti karibuso [isu a] naawaganda a “dagiti nagpaing manipud isports” kas pangrabak.

Komusta met ngay ti benneg ti Ay-ayam ti isports ken dagiti raragpaten ti Olimpiada?

Citius, Altius, Fortius

Maitunos iti replan ti Olimpiada​—Citius, altius, fortius (Naparpartak, nangatngato, napigpigsa)​—ikagumaan ti maysa a makipaset iti Olimpiada nga artapan ti nairekord a kasayaatan a panagay-ayam sana atiwen dagiti karibalna. Tapno maragpat daytoy itatta, mabigbig dagiti makipaset iti Olimpiada a kadawyan a di umdas a pagbalinen ti isports kas pagpalpaliwaan laeng nga aramid. Daytat’ amin-tiempo a trabaho ken pagsapulan ti kaaduan a makipaset iti Olimpiada, ti mabirokanda manipud mayendorso kadakuada a panangyanunsio ket agpannuray unay kadagiti resulta a magun-odanda. Ti sigud a raragpaten dagiti agdadamo nga atleta ket kasapulan a sandian ti kuarta ken propesionalismo.

Kas banagna, magun-odan ti publiko ti amin a drama ken panaglinglingay a kalikagumanna. Paneknekan ti naisaad a sumagmamano a rekord bayat ti kallabes nga Olimpiada a dagiti naragpat ket kasla imposible iti napalabas a pinulpullo a tawen. Daytoy ket saan la a gapu iti rimmang-ay a panagsanay ken napasayaat a pananginsiar no di ket kadagiti naparang-ay a kagawaan ken nasaysayaat a pasilidad. Ti Olimpiada idiay Lillehammer, kas pagarigan, uppat a rekord ti lubong ken lima a rekord iti Olimpiada ti naituding bayat ti lima a salip ti napartak a panag-skating dagiti lallaki. Naipaay ti dadduma a pammadayaw iti kabbaro nga skating hall, a nakausaran dagiti nasientipikuan a pamay-an tapno mapagbalin ti yelo a maitutop agpaay iti propesional a panag-skating.

Daksanggasat, ta nangabak ti dadduma nga atleta saan a babaen ti pannakisalip “iti pudno nga espiritu ti kinaisports, agpaay a pakaidayawan ti isport,” kas ti inkarida iti sapata ti Olimpiada. Adda dadduma nga atleta a madit’ tignayda idi dida nangabak iti daytoy a tawen nga Ay-ayam iti Kalam-ekna, ket inkagumaan ti sumagmamano nga atleta nga isabotahe dagiti padada a makisalip. Kadagiti kallabes a tawen, kasapulan a lapdan ti pannakausar ti maiparit nga agas ken steroids. Idiay Lillehammer, napagawid ti maysa nga atleta idi panglukat nga aldaw gapu iti panagusarna iti maiparit nga agas. Nupay kasta, kabayatan ti Ay-ayam, awan kadagiti atleta ti natakuatan nga agus-usar iti maiparit nga agas idi naeksaminda.

Adda sumagmamano a kabbaro nga addang kadagiti raragpaten ti Olimpiada a mainaig iti Ay-ayam idiay Lillehammer.

Pannakasalaknib ti Aglawlaw, Panangsaranay, ken Pannakaisayangkat ti Talna

Ti maysa a dakkel a trabaho a kas iti kadakkel ti Olimpiada, a pakairamanan ti nasaknap nga irarang-ay ken ti adu a tumaud a rugit, “ket saan a naalikaka a panangusar kadagiti kinabaknang ti aglawlaw wenno mangsalaknib iti dayta.” (Miljøspesial, pagiwarnak maipapan ti aglawlaw agpaay iti Olimpiada idiay Lillehammer) Narikna ti adu a tattao a maikontra daytoy iti espiritu ti Olimpiada ket insingasingda a pagbalinen ti 1994 nga Ay-ayam iti Kalam-ekna kas pagtuladan maipapan iti aglawlaw. Naipatungpal daytoy a kapanunotan, ket inallukoy ti Ay-ayam iti Lillehammer ti atension ti sangalubongan kas ti “damo nga Ay-ayam ti Olimpiada nga addaan ‘berde’ a pakabigbigan.” Aniat’ ipatuldo daytoy?

Nausig ti lugar, urnos, ken kapaut ti pannakausar dagiti kabbaro a lugar a pagay-ayaman tapno mapabassit dagiti dakes nga epektona iti aglawlaw. Iti amin a lugar, dagiti mangsalaknib iti aglawlaw ken mabalin nga usaren manen a material, kas iti kayo, bato, ken karton, ti kangrunaan a nausar, ket naipaalagad ti nangato a pagannurotan maipapan iti aglawlaw kadagiti amin nga esponsor ken suplayer. Adda naan-anay a pannakaiparit ti panagsigarilio iti uneg.

Ti pannakaadal dagiti kalat ti Olimpiada ti nangituggod met iti pannakairugi ti panagur-or iti pundo ti Lillehammer Olympic Aid. Nairugi kas ur-or a pangtulong kadagiti ubbing iti dati a siudad ti Olimpiada a Sarajevo idiay Bosnia ken Herzegovina, sa naidanon dayta idi agangay a pangtulong kadagiti ubbing a biktima ti gubat iti intero a lubong. Ti tignay ket naipaayan iti nabileg a panangsuporta kalpasan nga indonar ti maysa kadagiti nangabak iti balitok a medalia amin nga inabakna a bonus a kuarta manipud iti maysa kadagiti salip (aganay $30,000) kas suporta. Manginanama dagiti nangilungalong a maitultuloyto ti Olympic Aid kadagiti masanguanan nga Ay-ayam.

Dagiti nakayugalianen a pannakaibulos dagiti kalapati idi panglukat a seremonia ti Olimpiada ti nangipalnaad iti simboliko a mensahe ti talna iti lubong. Ti raragpaten a talna ket ad-adda a naipangpangruna a nainaig iti 1994 nga Ay-ayam iti Kalam-ekna idi a naulit-ulit a nagsao ti taga-Catalonia a presidente ti IOC a ni Juan Antonio Samaranch, maipapan iti talna agpaay kadagiti amin a tattao iti daga.

Dagiti Pumaysonto a Raragpaten

Yanninaw dagiti raragpaten ti Olimpiada ti tarigagay a nakairuamanen ti amin a tao​—ti tarigagay a panagkakabsat, talna, kinalinteg, rag-o, ken kinasalun-at ti bagi ken panunot. Napadayawan unay ti Ay-ayam iti Kalam-ekna iti daytoy a tawen gapu iti panangipangpangrunana iti sigud a raragpaten ti Olimpiada ket nailadawan kas “ti kasayaatan pay laeng nga Ay-ayam ti Olimpiada iti Kalam-ekna.” Kaskasdi, di naan-anay a nagun-odan ti movimiento ti Olimpiada dagiti raragpatenna.

Inartapan ti kinatan-ok ken komersialismo dagiti kangrunaan a raragpaten ti isports. Masansan a ti salip ket nagtun-oy iti nabara a panagsasalisal a nangpataud iti kinamanagimbubukodan ken nasionalismo imbes a panagkakabsat ken panagtutunos.

Adda kadi wagas a pumaysonto dagiti raragpaten ti Olimpiada? Ipakita ti Biblia a mapaayto dagiti panagregget ti tao a manggun-od iti matarigagayan a lubong. Nupay kasta, agtignayton ti Pagarian ti Dios tapno yegna ti naan-anay, paraiso a kasasaad ditoy daga. (Jeremias 10:23; 2 Pedro 3:13) Ti kasta a lubong ket dinto maipasdek iti atletiko nga irarang-ay wenno kinasungdo kadagiti prinsipio ken tradision ti Olimpiada no di ket iti pudno a debosion iti Namarsua. Kinuna ni apostol Pablo: “Ta ti panagsanay iti bagi bassit ti maigunggonana; ngem ti nadiosan a debosion makagunggona iti isuamin a bambanag, ta addaan kari a biag ita ken daydiay umayto.” Isu a para kadagidiay sansanayendan ti bagida “buyogen ti nadiosan a debosion kas kalat[da],” ti ibungananto ket talaga a nasalun-at a panunot iti maysa a nasalun-at a bagi.​—1 Timoteo 4:7, 8.

[Footnote]

[Kahon iti panid 26]

Ti Pannakainaig ti Relihion iti Olimpiada

Nangrugi dagiti Ay-ayam ti Olimpiada iti Griego a relihion. Nangrugida kas narelihiusuan a piesta a mangpadayaw ken Zeus, ti kangatuan kadagiti didiosen dagiti Griego. Ti nadumaduma a kita dagiti moderno nga Ay-ayam ket addaan pannakainaig iti kinarelihiuso: dagiti napasnek a ritual agpaay iti bandera ti Olimpiada, ti “sagrado” nga apuy, ken ti sapata ti Olimpiada. Naipatarus iti Noruego ti nganngani 100-tawennan a himno dagiti Griego a nakanta iti pananglukat ti Olimpiada agpaay iti panglukat a seremonia idiay Lillehammer. Addaan narelihiusuan a kaipapanan daytoy a himno ti Olimpiada. Kaawatan a himno dayta agpaay ken Zeus. Nairaman iti liriko dagiti sumaganad a balikas: “Agnanayon nga espiritu ti ugma,/Ama ti napudno, napintas ken naimbag,/Bumabaka, agparangka, isilnagmo ta lawagmo kadakami/ . . . Mangtedka iti biag ken kinaganaygay kadagidiay naindaklan nga ay-ayam!/ . . . Agtitipon amin a nasion a mangdayaw kenka,/ O agnanayon nga espiritu ti ugma!”

Ti Noruego a Lutheran Church, babaen iti bukodna a Komite ti Olimpiada, ti nangyurnos iti maysa nga atiddog a musika ken narelihiusuan a programa. Amin a kangrunaan nga organisasion ti relihion ti nairepresentar iti dakkel a proyekto a panagkakadua dagiti relihion. Sidadaan a nagserbi ti opisial a tsaplin ti Olimpiada ken ti internasional ken ekumenikal a timpuyog dagiti klero idiay Olympic Village idiay Lillehammer.

[Dagiti ladawan iti panid 24, 25]

Ngato: Ti napartak a manag-skating a makiin-innuna agpaay ti balitok a medalia iti 10,000-metro a lumba

Tengnga: Dagiti freestyle aerial a naipabuya kas baro nga ay-ayam iti Olimpiada

Baba: Pannakiinnuna nga agpababa​—iti kapartak a nasurok a 120 a kilometro iti kada oras

[Credit Line]

Ladawan: NTB