Aniat’ Mapaspasamaken Kadagiti Apong?

BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY ITALIA

“Kas apong a lakay, masdaawak ta ipakpakita dagiti appokok ti kasta unay a kinalailo kaniak. Sagut dagitoy​—makaay-ayo, awan agumna nga embahador a mangpabileg iti singgalut ti panangipateg.”​—Ettore, ti apong a lakay.

AGPAPAN pay iti nadakamaten a nagsayaat a relasion, saan a kanayon a nasayaat ti panaglalangen dagiti apong, nagannak, ken appoko kadagitoy nga aldaw. Imbes nga agtitinnulongda, masansan nga agsusubang dagiti tallo a kaputotan. Ania dagiti resultana? Kumarkaro a panagputputong ken kinaliday kadagiti lallakay, dagiti apong​—dagidiay miembro ti pamilia a masansan a kangrunaan a maapektaran ken maiputputong, dagidiay pagturongan ti pamilia no adda pakarigatanda iti ekonomia. Ania ti kasasaad iti pamiliayo? Maipatpateg unay kadi dagiti apong?

Iti napalabas a sumagmamano a dekada, dagiti naisangsangayan a sangalubongan a panagbalbaliw ti kagimongan inapektaranda ti pamilia ken ti relasion dagiti nadumaduma a kaputotanna, a nagresulta iti dandani naan-anay a napukaw ti pannakabigbig ti ama iti pamilia. Idiay Europa, 2 porsiento laeng kadagiti lallakay ti makipagnanaed kadagiti annakda. Nupay kasta, kadagiti nabaknang a nasion, kanayon a dumakdakkel ti proporsion dagiti lallakay no idilig iti kaaduan a populasion, kas resulta ti napapaut a panagbiag ken ti ibabassit dagiti mayanak. Dagiti apong a baket ken lakay buklenda ti 26 porsiento iti populasion ti Europa, ket sigun iti surbey nga impablaak ti European Union, “umadunto pay” ti bilang. Ti Japan, kuna ti Asahi Evening News, “pagpannakkelna ti tradisionna a panangaywan kadagiti lallakayen nga umilina.” Ngem, adda agsaksaknap nga ugali, nangnangruna kadagiti siudad, nga ibatida dagiti apong kadagiti ospital ken naisangsangayan a klinika uray no di masapul a maospital. Idiay met Sud Africa, a sadiay kadawyanen a matrato dagiti lallakay a buyogen ti kinatan-ok, adda itan nakalkaldaang a pagannayasan a mangilaksid kadagiti lallakay, sigun iti periodiko ti Cape Town a The Cape Times. Dinakamat a nangnangruna ti report a kayat dagiti pamilia a tagiragsaken “ti biag agingga a mabalin” ket “al-allilawenda ti bagida nga apaman a naikabildan a sitatalged ni apong a baket iti maysa a pagtaengan, natungpaldan ti amin a manamnama a rebbengenda.”

Saritaen ti isu met laeng a periodiko ti maysa a kaso a sadiay inkabil dagiti tallo nga annakna ti maysa a lola iti nagsayaatan a pagtaraknan kadagiti nataengan, “nga inkarida a suportaran ken kanayon a bisitaen.” Ngem ania ti napasamak kenkuana? “Idi damo inaldaw a mabisita. Kalpasan ti sumagmamano a lawas mamitlo laengen iti makalawas. Kalpasanna maminsan laengen iti makalawas. Kalpasan ti makatawen mamindua wenno mamitlo iti makabulan, idi agangay, maminlima wenno mamin-innem iti makatawen ket kamaudiananna awanen.” Kasano a pinalabas daytoy a lola dagiti makapasikor nga al-aldawna? Kuna ti nakalkaldaang a panangiladawan: “Adda tawa ti kuartona a matannawagan ti maysa a kayo, ket dagiti laeng sibibiag a kaduana isu dagiti kalapati ken martines nga agbatay iti dayta. Urayenna a sigagagar ti isasangpetda a kasla dagitoy dagiti nasinged a kabagianna.”

Kas resulta ti panangtulad ti Sud Africa iti estilo ti biag iti Laud, a mangallukoy kadagiti adu nga agsapul iti trabaho kadagiti siudad, kasta met laeng ti mapaspasamak kadagiti pamilia ti tribu. Malaksid iti agbaliwbaliw a kasasaad ti kagimongan, dadduma pay a rason ti panangbaybay-a kadagiti apong isu ti pannakapukaw dagidiay natauan a kalidad a mangparang-ay iti naragsak a panagbiag iti kagimongan ken iti pamilia​—kinaimbag, panagraem iti kaarruba, panangipateg iti pamilia​—ken ti panagsaknap ti espiritu ti kinaagum, hedonismo, kinatangsit, ken iyaalsa. Sigun iti Kasuratan, ti kasta a panagbaba ti moral ket pagilasinan nga agbibiagtayon “iti maudi nga al-aldaw.” (2 Timoteo 3:1-5) Gapuna, imbes nga ipategda dagiti apongda a gubuayan ti irarang-ay ken kinaandur, masansan nga ibilang ida dagiti annak ken appoko a nadagsen a lapped, di maitunos iti napartak a panagbalbaliw ti kagimongan.a

Kumarkaro ti di pagkinnaawatan dagiti nagduma a kaputotan, ket pataudenna ti kasta unay a panagdanag, nangnangruna no makipagtaeng dagiti lallakay iti pamiliada. Ngem, makagunggona unay ti maitulong dagiti lallakay babaen iti aramiden ken sawenda! Ania, ngarud, dagiti dadduma a kangrunaan a parikut dagiti kaputotan a manglapped iti manangipateg a relasion dagiti apong, annak, ken appoko? Ken kasano a maipasdek manen dagiti apong ti napateg nga akemda iti pamilia?

[Dagiti Footnote]