1995​—Ania Ngata ti Masanguanantayo?

“Ti lubong masapulna ti mangiwanwan a nasaysayaat ngem ti basta panagpakaasi a mangaklon iti demokrasia ken ti ekonomia a free-market​—ngem awan ti nalaka a magun-odan.”​—Will Hutton, Guardian Weekly.

MANIPUD iti panangmatmat ti tao, kasla pudno dagita a sasao. Agparang nga awanan ti lubong iti mapagtalkan a mangiwanwan a mangitudo iti direksion nga agturong iti kappia, kinatalged, hustisia, panagpapada, ken nasayaat a gobierno. Pinadasen ti tao ti isuamin a sistema ti gobierno, manipud monarkia agingga kadagiti republika, manipud diktador agingga kadagiti demokrasia, ket kaskasdi a masarakanna ti lubongna a dandani di maiturayan. Sadino itan ti pagturonganna?

Agparang nga adda pagpilian​—mabalin a magna iti dalan nga agturong iti lubong ti ad-adu a kinaranggas, krimen, panagkunniber, kinaawan hustisia, kinamanaginsisingpet iti relihion ken politika, panaggiginnura ti nasion, ken pananggundaway iti napanglaw. Dayta ti kunaen ti dadduma a dalan nga agturong iti anarkia.

Wenno adda ti narigat a pamay-an a panagsakripisio ti bagi nga agturong iti nasaysayaat a lubong a naibatay iti solusion ti Dios a turay a masarakan idiay Biblia. Daytat’ narigat agsipud ta kalikagumanna ti moral a kinatured, personal a panagsakripisio, naespirituan a panangmatmat iti biag, ken ti panamati iti addaan panggep a Dios. Ngem tapno naballigi dayta a pamay-an masapul met nga agpakumbaba ti tao​—agpakumbaba iti imatang ti Namarsuana. Masapul nga agpannuray iti Dios maipaay iti nalinteg a panangituray. Namalakad ni Kristiano nga apostol Pedro: “Ipakumbabayo ti bagbagiyo, ngarud, iti babaen ti mannakabalin nga ima ti Dios, tapno itan-oknakayo iti naikeddeng a tiempo; bayat nga iyallatiwyo kenkuana amin a pakaringgoranyo, agsipud ta isu maseknan kadakayo.”​—1 Pedro 5:6, 7; Apocalipsis 4:11.

Asino ti Mangim-impluensia iti Panaggiginnura?

Saan a kabaelan ti tao laeng a baliwan a naan-anay daytoy a lubong iti nasaysayaat​—ti naagum, dakes a bambanag nakaad-adu ken nakabilbileg. Umiso ni mammadto a Jeremias idi nagsurat: “O Jehova, ammok a ti dalan ti tao saan nga agtaud kenkuana met laeng. Saan nga agtaud iti tao a magna iti panangiturong ti addangna.” (Jeremias 10:23) No awan ti Dios, saan a maiturong ti tao a sibaballigi dagiti addangna agpaay iti pakagunggonaan ti intero a natauan a pamilia. Apay a kasta? Agsipud ta, malaksid iti naisigud a kinaimperpektotayo, kanayon nga adda ti di makita a kabusor, ni Satanas, a sisasagana a mangimpluensia, kas iti inaramidna idiay Rwanda, tapno ituggodna dagiti tattao iti panagdadangadang a mangibukbok iti dara.​—Genesis 8:21; Mateo 4:1-11.

Tapno maimpluensiaanna ti panangidumduma, gura, ken pammapatay kadagiti puso ken isip ti tattao, impasagepsep ni Satanas kadagiti nasion ti kapanunotan a kinatan-ok ti nasion, tribu, ken relihion. Naimula daytoy a nayukuoken a pannakasursuro a manggura manipud pay kinamaladaga babaen kadagiti nagannak a nangsalimetmet iti dayta, masansan babaen iti adu a siglon a tradision. Daytoy a tradision ngarud ti pinabileg dagiti urnos ti eskuelaan ken ti relihioso a pannursuro. Iti kasta riniwriw a tattao ti napadakkel nga addaan pananggura ken panangidumduma iti puspusoda. Manipud kinamaladaga nasursuruandan a mangaklon iti ugali ti aglawlawda, a mangbusor kadagiti padada a tao gapu iti panangibilin dagiti napolitikaan ken relihioso a panguloda a mangitantandudo iti guranggura. Ti panangiyebkas kadagiti di nainkalintegan nga slogan ken sasao a mayebkas iti radio wenno telebision mabalin a mangimpluensia, mangpataud iti kasasaad a sipapartak nga agsaknap, nga agbanag iti “etniko a panangdalus” [ginagara a panangpapatay iti maysa a pulí wenno grupo] wenno pogrom [organisado a sapasap a panangpapatay iti pulí].

Iti panangipamatmatna no ania ti namnamaen iti masanguanan, ni Martin van Creveld, maysa a historiador ti militar idiay Israel, nagsurat iti The Transformation of War: “Manipud iti panangmatmat itatta, agparang nga inanamaento a ti relihioso . . . a kinapanatiko dakdakkelto ti pasetna iti panangpasged iti naarmasan a panagdadangadang” iti Laud ngem iti aniaman a tiempo “iti naudi a 300 a tawen.” Gapuna ti relihion, imbes nga agbalin a puersa iti kappia ken mangitandudo iti espiritualidad ti sangatauan, ket di nagbalbaliw iti historiko a pasetna a mananggargari iti gura, pannakidangadang, ken pammapatay.

Naikari ti Naiduma a Masanguanan

Tapno agbalin a kualipikado ti sangatauan nga agbiag iti nalinteg a baro a lubong, ngarud rumbeng a makipasetda iti panangtungpal iti padto ni Isaias: “Isu [ni Jehova] isuronatayo kadagiti danana, ket magnatayo kadagiti dalanna. . . . Ket isu pangukomannanto dagiti nasnasion, ket lintegennanto dagiti bambanag kadagiti adu nga inilin-ili. Ket pandayendanto dagiti kampilanda a pagbalinen a dingding ti arado ken dagiti pikada a pagbalinen a komkompay. Ti nasion saannanto nga itag-ay ti kampilan a maibusor iti nasion, ket didanto met adalenen ti pannakigubat uray kaano.”​—Isaias 2:3, 4.

Asino itatta ti mangipangpangag itoy a nagsayaatan a padto iti sangalubongan? Asino dagidiay natay idiay Rwanda imbes a papatayenda dagiti padada a manamati a naiduma ti tribuna? Asino dagidi natay idiay kampo konsentrasion ti Nazi imbes nga agserbi kadagiti buyot ni Hitler? Asino dagiti nangbusbos ti tiempo kadagiti pagbaludan iti adu a pagilian imbes a sursuruenda ti pannakigubat? Isuda dagidiay a nangtagiragsak iti kaitungpalan ti Isaias 54:13: “Amin dagiti annakmo tattaodanto a sinursuruan ni Jehova, ket dakkelto ti talna dagiti annakmo.”

Addaan dagiti Saksi ni Jehova iti sangalubongan iti kasta a talna itan agsipud ta inawatdan ti pannursuro ni Jehova manipud iti Saona, ti Biblia. Surotenda dagiti pannursuro ken ulidan ni Kristo Jesus. Ket ania ti kinunana? “Mangtedak kadakayo iti maysa a baro a bilin, nga ayatenyo ti maysa ken maysa; kas ti panagayatko kadakayo, kasta met nga ayatenyo ti maysa ken maysa. Babaen iti daytoy maammuanto ti isuamin a dakayo dagiti adalak, no addaankayo iti ayat iti maysa ken maysa.” (Juan 13:34, 35) Iparangarang dagiti Saksi ni Jehova daytoy nga ayat iti pamay-an a, nupay Katoliko ken Protestanteda idi, agtrabahodan a sangsangkatunos ita idiay Northern Ireland. Nupay agbinnusorda idi gapu iti relihion, agtintinnulongdan kas Kristiano idiay Israel, Lebanon, ken dadduma pay a lugar. Dida adalenen ti pannakigubat. Anian a nagpaiduma no ipangag ti amin a tattao iti lubong dagiti sasao ni Jesus ken iyaplikar ida iti panagbiagda!

Patien dagiti Saksi ni Jehova nga asidegen ti naikari a baro a lubong ti Dios, maysa a lubong nga iturayanto ti nailangitan a gobierno. Ania ti pangibatayanda iti kasta a sigurado a namnama?

Naikari a Natibker a Pangngeddeng ti Dios

Iti Saona, ti Biblia, inkari ti Dios ti maysa a nalinteg a panangituray kadagiti amin a natulnog a sangatauan. Babaen iti mammadtona a ni Daniel, impadtona nga iti tiempo ti panungpalan daytoy agdama a sistema, ibangonnanto ti maysa a manayon ken nalinteg a gobierno. “Kadagiti al-aldaw dagita nga ar-ari ti Dios ti langit mamangonto ti maysa a pagarian a ni kaanoman dinto madadael. Ket ti panagturayna dinto maited iti sabali nga ili. Isu dadaelennanto ken ibusennanto amin dagitoy a pagpagarian, ket isu agtalinaedto iti panawen a di nakedngan.” (Daniel 2:44) Daytoy a panagturay ti Pagarian ket isu met laeng daydiay insuro ni Kristo kadagiti manamati nga idawatda iti nalatak a kararagna: “Amami nga adda iti langlangit, masantipikar koma ti naganmo. Umay koma ti pagariam. Maaramid koma ti pagayatam, kas sadi langit, kasta met iti rabaw ti daga.”​—Mateo 6:9, 10.

Iti dayta a kararag dawdawatentayo iti Dios a tungpalenna dagiti karina maipapan iti nalinteg a panangituray. Ket ammotayo a di agulbod ti Dios. Sinarita ni Pablo ‘ti agnanayon a biag nga inkari ti Dios a dina mabalin ti agulbod, kasakbayan dagiti nabayagen a tiempo.’ (Tito 1:2; Hebreo 6:17, 18) Ket ania ti inkari ti Dios? Sumungbat ni apostol Pedro: “Adda baro a langlangit ken maysa a baro a daga nga ur-urayentayo sigun iti karina, ket kadagitoy nga agtaeng ti kinalinteg.”​—2 Pedro 3:13; Isaias 65:17; Apocalipsis 21:1-4.

Sakbay a naan-anay a maapresiar dayta a nalinteg a panangituray ditoy daga, masapul a maaramid ti dakkel a panagdalus. Agkaykaysa dagiti padto ti Biblia a mangpaneknek a daytoy a panagtignay a mangdalus iti lubong ni Satanas ken dagiti nadangkes a puersana ket mabiiten a mapasamak. (Kitaenyo ti Mateo, kapitulo 24; Lucas, kapitulo 21; ken Marcos, kapitulo 13.) Maawagan daytoy a maudi a panagdalus iti gubat ti Armagedon, “ti gubat ti naindaklan nga aldaw ti Dios a Mannakabalin-amin.”​—Apocalipsis 16:14, 16.

Aniaman ti pampanunoten dagiti adu, saan a napateg ti tawen 2000. Ta dayta a petsa ket maitutop laeng iti Kakristianuan. Dadduma a kultura addaanda iti bukod a pamay-an ti panagipetsa. Ti napateg ket itan ti tiempo a panagturong iti Dios ken iti Saona tapno mapaneknekanyo no ania “ti naimbag ken makaay-ayo ken perpekto a pagayatan ti Dios.” (Roma 12:1, 2) Ti napateg ket itan ti tiempo a panagpiliyo​—no magnakayo a sumrek iti masanguanan a binendisionan ti Dios wenno agtultuloy a magna iti dalan ti pannakapaay nga itukon ti lubong ni Satanas. Paregtaendakayo a mangpili iti dalan ti Dios. Pilienyo ti biag!​—Deuteronomio 30:15, 16.

[Blurb iti panid 14]

“Adda baro a langlangit ken maysa a baro a daga nga ur-urayentayo sigun iti karina.”​—2 Pedro 3:13

[Ladawan iti panid 13]

Pudno a kabaelan dagiti nasion a pandayen dagiti kampilanda a pagbalinen a dingding ti arado iti sidong laeng ti panangituray ti Pagarian ti Dios