Panangusar iti Bileg ti Angin
BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY NETHERLANDS
AGRIKRIKUS ti nagdadakkel a paligpalig ti rotor. Sibabannayat, kanayon ti panagpuligosda, kas iti takkiag ti higante a managlangoy a di mabannog a mangsumra iti agus ti danum nga agnanayon a di mangipalubos kenkuana nga umabante. Ngem, aggaraw dagitoy a takkiag maigapu iti turong ti angin—a di manglapped kadakuada. Ti bileg ket angin. Malaksid iti dayasadasna, ti panagbanerber dagitoy a mekanikal a takkiag ti kakaisuna nga uni a mangngegan. Daytoy ti turbina ti angin, a mangpataud iti elektrisidad manipud bileg ti angin.
Iti naangin a paspaset dagiti pagilian a kas iti Denmark, Francia, Alemania, ti Netherlands, ken ti Estados Unidos, umad-adu kadagitoy a turbina ti angin a makitkitan iti disso. Idiay Estados Unidos, ti laeng California ket addaanen iti nasurok a 16,000 kadakuada. Ag-50 kilometro iti daya ti San Francisco, idiay Altamont Pass, adda wind farm (nagpupuniponan ti turbina ti angin) a sadiay ag-7,000 a turbina ti agaaripuno kadagiti katurturodan tapno manggun-od iti bileg manipud iti kalalainganna nga angin sadiay. No pagtitiponen, isuamin a turbina ti angin idiay California ti naipadamag a makabael a mangpataud iti umdas a bileg a mangsuplay iti kasapulan ti balbalay iti San Francisco ken Washington, D.C.
Ti Denmark, a napalawlawan iti baybay, ket maibagay met unay a mangusar iti enerhia ti angin; addan sadiay ti agarup a 3,600 a turbina ti angin. Idi 1991, ti Netherlands ket addaan laeng iti agarup 300 a turbina ti angin, ngem immanamong dagiti probinsia ti pagilian a kapigsaan ti angin a nayonanda dayta a bilang tapno agbalin a 3,000. Mangnamnama met dagiti managiplano iti enerhia idiay Inglaterra nga usarenda ti angin iti umasping a kasaknap iti pagilianda.
Siempre, ti panangusar iti bileg ti angin ket saanen a kabbaro a kapanunotan. Panunotenyo laengen ti isuamin a barko a papaandaren ti angin, a naglayag iti taaw, idi tiempo nga awan pay dagiti makina. Nausaren dagiti windmill iti adu a siglo a mangbomba iti danum, manggiling iti mais ken rekrekado, ken mangragadi iti kayo. Idiay Netherlands adda pay la nabati nga agarup 900 kadagitoy a makaay-ayo a windmill. Adu kadakuada ti sigagaget pay laeng a mangbombomba iti danum; mapangnamnamaanda uray no awan ti koriente.
Maysa a siglon ti napalabas idi damo nga ineksperimento ti taga Denmark a propesor a ni Poul de la Cour ti panangusar iti bileg ti angin tapno mangpataud iti elektrisidad. Pinataudna ti bassit [a turbina] nga immun-una ngem iti moderno a turbina ti angin itatta. Nupay kasta, iti maika-20 a siglo, natakuatan ti sangatauan a ti fossil fuel ket nalaklaka a mausar ken mangted iti ad-adu a bileg. Idi damo, dagita a fuel ket kasla nalaka ken adu; isu a nalaka laeng nga inatiwda ti angin kas maysa a gubuayan ti bileg. Idi laeng naaddaan ti krisis iti petroleo idi 1973 a sipapasnek a nausar manen ti bileg ti angin.
Dagiti Pagimbaganna iti Aglawlaw
Ti krisis iti petroleo ti nangtignay kadagiti sientista a mangusig no ania ti mapasamak no maibusen ti suplay a fuel. Nagbalin nga ad-adda a makaay-ayo dagiti pagpilian a kas iti bileg ti angin. Ngamin, ti angin ket saan a maibus. Kanayon a pabpabaruenna ti bagina, a kas iti kinuna ti Biblia maipapan iti dayta: “Agibaw a kankanayon iti tarayenna.” (Eclesiastes 1:6) Nasaysayaat met nga amang ti bileg ti angin iti aglawlaw ngem kadagiti fossil fuel, a mangnayon iti pagam-amkan a pasamak a kas iti acid rain ket mabalin a mangpadegdeg iti panagbara ti daga. Awan ti aniaman a kemikal nga ipugso ti enerhia ti angin.
Ket nupay no ti angin ket saan a parepareho ti kapigsana a kas iti gas, uging, wenno petroleo, adu ti nakaskasdaaw a pagimbaganna. Kas pagarigan, darepdepenyo ti maysa a turbina ti angin a sibabannayat nga agrikrikus iti kalalainganna a 10 a kilometro iti kada oras a pul-oy ti angin. Kellaat a pumigsa ti angin, nga agbalin a 20 a kilometro iti kada oras. Kasano kaadun nga enerhia ti magun-odan ti turbina manipud iti angin? Doble a kaadu? Saan. Ilawlawag ti magasin a New Scientist: “Agduduma ti enerhia ti angin kas iti cube ti kapartak ti angin.” Isu a no agdoble ti kapartak ti angin, daytat’ mangted iti maminwalo a daras a bileg! Uray ti bassit laeng a kapigsa iti kapartak ti angin kaipapananna ngarud ti dakkel a nainayon nga enerhia a mapataud manipud iti turbina ti angin. Tapno naan-anay a magundawayan daytoy a linteg ti cube, kas pannakaawagna, dagiti turbina ti angin ket kadawyan a maisaadda iti tuktok ti turturod, a sadiay masansan a napigsa ti angin.
Ti sabali pay a makaay-ayo nga aspeto ti bileg ti angin isut’ kalalainganna a decentralize system-na. Mayasideg ti windmill ti gubuayan ti enerhia iti mangusar. Nalaka a maikabit ken mayakar dagiti makina. Ti angin ket saan a magun-odan a kas minas, maibiahe, wenno magatang. Kaipapanan daytoy a ti bileg ket saan a narigat nga iwaras, nangnangruna no idilig iti krudo, a kasapulan a maibiahe iti dadakkel a tanker. Dagiti aksidente a pakainaigan dagita a tanker ti nakaigapuan ti maulit-ulit a nagkaro a didigra iti aglawlaw—kas iti nayubo a krudo idiay Alaska idi 1989. Awan ti kasta a dakes nga epekto dagiti turbina ti angin.
Sumagmamano a Pagdaksan
Di kaipapanan daytoy a ti bileg ti angin ti pangrisut iti isuamin a parikut ti sangatauan iti enerhia. Maysa a kangrunaan a karit isut’ di kinamapakpakadaan ti angin. Agbalbaliw ti direksionna iti aniaman a tiempo. Dagiti managsirarak ket nabayagen a mangsapsapul iti solusion daytoy a parikut. Maysa a solusion ket naaramid idi dekada ’20, idi napataud ti maysa nga inheniero a taga Francia a ni Georges Darrieus ti maysa a turbina ti angin nga addaan vertical axis. Kasla dakkel a mixer ti itsurana, ken agandar latta uray no ania ti direksion ti angin. Madama nga agan-andar ti nadumaduma a kita daytoy karkarnat’ itsurana nga alikamen. Nupay kasta, mabalin met a kellaat a kumapuy ti angin iti aniaman a tiempo. Ket ti nakarkaro pay, dadaelen ti kellaat a napigsa nga angin dagiti paligpalig ti rotor ken turbina.
Nakaskasdaaw, dadduma kadagiti kangrunaan a makagapu ti di pannakaanamong ti pannakausar ti bileg ti angin ket maipanggep iti aglawlaw. Maysa a makagapu ket nagpaiduma unay ti istruktura dagiti nangatot’ kalidadna a turbina ti angin ita ngem iti napalpalabas a tawen. Dagiti daddadakkel ket agarup 100 a metro ti kangatoda; dagiti kalalainganna ket 40 a metro. Deskribiren ti dadduma ida kas napintas. Pudno, adu a high-tension line ken torre ti radio a kasta ti kangatona, ngem dagiti dumayasadas a paligpalig ti turbina ti angin ket ad-adda a mangawis iti atension.
Sa adda pay dita ti unina. Sipipinget a di umannugot ti dadduma iti kaadda dagiti turbina ti angin iti lugarda maigapu iti uni a pataudenda. Ngem makapainteres ta natakuatan iti maysa a panagadal a ti kalalainganna ti kadakkelna a turbina idiay Cornwall, Inglaterra, ket mangpataud iti agarup kapigsa ti uni a mangngeganyo no linabsannakayo ti maysa a kotse nga agtartaray iti 60 a kilometro iti kada oras manipud iti kaadayoyo a 7 metro. In-inut a kumapuy daytoy nga uni bayat nga umad-adayo dayta kadakayo. Awanen ti mangngegan ti tao a 300 a metro ti kaadayona a natagari nga uni ngem ti mangngeganna iti kalalainganna a libraria. Saan la a dayta, ti angin a mamagpusipos iti turbina daeganna ti uni. Ngem agpayso a no adda ginasut a turbina ti angin iti maysa a lugar—wenno rinibu a kas ti masarakan idiay Alfamont Pass idiay California—dakkel a talaga a parikut ti unida.
Ti sabali a problema ket mainaig kadagiti billit. Ti maysa nga organisasion a mangsalsalaknib iti billit idiay Netherlands ket nabiit pay a namakdaar maibusor iti pannakaibangon dagiti wind farm iti lugar a pangpanganan ken pagpapaaduan dagiti billit—no nasipnget wenno naangep iti ruar, mabalin a matuparda dagiti paligpalig ti rotor. Sigun iti maysa a pattapatta, iti maysa a wind farm idiay Holland nga addaan iti 260 a turbina, agingga iti 100,000 a billit ti nagudasen iti kada tawen iti kastoy a pamay-an. Nupay kasta, ipamatmat ti dadduma a panagadal a bassit laeng ti epekto dagiti turbina ti angin iti biag ti billit.
Maysa a Polisa ti Seguro?
Agpapan kadagitoy a tubéng, nalawag a dakkel ti maitulong ti bileg ti angin a mangkissay iti panangusar ti lubong iti fossil fuel. Iti librona a Wind Energy Systems, ilawlawag ni Propesor Gary L. Johnson ti Kansas State University, E.U.A., a ti bileg ti angin ket mabalin a mausar a kadua ti ad-adda a kadawyan a mangpataud iti enerhia. No mausar iti kasta a pamay-an, kunana, “dagiti generator ti angin ket mabalin a maibilang kas iti maysa a polisa ti seguro kontra kadagiti parikut ti suplay a fuel.”
Din agbayag, kasapulanto unayen ti tao ti kasta a polisa ti seguro. Masansan a dakamaten ti warnakan ti awan patinggana a panangsapul ti tao iti fuel. Bayat a manggun-od iti uging ken mangsunda iti petroleo ken gas, saanna laeng a rarrariten dagitoy a din masukatan a gameng no di ket iti dadduma a lugar, rugrugitanna met ti aglawlawna babaen ti panangusarna kadakuada! Kabayatanna, agpulpul-oy latta ti angin—nadalus, manayon, ken, kangrunaanna, di pay la maikankano.
[Ladawan iti panid 23]
Rinibu a turbina ti angin ti mangpatpataud iti elektrisidad iti adu a pagilian
[Ladawan iti panid 24]
Ginasut kadagitoy a makaay-ayo a windmill ti makita pay laeng idiay Netherlands