Awanan Idi iti Panggep ti Biagko Ngem Ita Addaanen
DAREPDEPENYO ti danag ken kigtotko iti maysa a bigbigat idi a dua a nabaneg a lallaki ti kellaat a nangriing kaniak iti panagsukisokda iti siled. Agbuybuya ni nanangko, pimmusiaw ken awanan gaway, nabatad a naklaat. Detective dagidi a lallaki.
Naammuak a dagus ti sapsapulenda. Nupay nagintutured ken diak nagbuteng, iti un-unegko maam-amákak. Naamirisko a pamay-an daydi dagiti polis a mangraut iti gang-mi kas agtutubo a mannanakaw idiay New Jersey, E.U.A. Minandarandak dagiti detective nga agpellesak sadak pinosasan nga impan idiay hedkuarter dagiti polis tapno palutpotendak.
Kasano a naisarsarakak iti daytoy nakalkaldaang a kasasaad? Nangrugi dayta idi ubingak pay laeng. Idi addaak iti ngalay ti kinatin-edyerko, imbilangkon ti bagik kas maysa a delingkuente unay nga agtutubo. Kabayatan ti 1960’s, adu nga agtutubo ti nangibilang a “makaay-ayo” ti agrebelde nga awan gapgapuna, ket patiek unay dayta. Isu nga idi agtawenak iti 16, agay-ayuyangak lattan kadagiti kabangibangmi a biliaran, tangay naikkatak manipud high school. Ditoy a naibarkadaak iti gang dagiti agtutubo a mannanakaw. Kalpasan ti pannakikaduak kadakuada iti sumagmamano a saggabassit a panagtakaw, nangrugin a tinagiragsakko ti gagar ken panagsegga ket talaga a nariknak a makaparagsak unay ti tunggal kapadasan.
Isu a nangrugin ti siam a bulan a panangserrekmi kadagiti pasdek. Kas maysa a gang, impamaysami iti opisina dagiti propesional a masansan nga ayan ti dadakkel a kantidad ti kuarta. No ad-adu ti takawanmi a dikam matiliw, ad-adda a tumuredkami. Kamaudiananna, inkeddengmi a takawan ti maysa a sanga ti banko ti estado.
Iti damo unay a gundaway, nagproblemakami. Nupay dikam narigatan a simrek iti banko, nangbusboskami sadiay iti makapaupay nga agpatnag tangay dagiti laeng uyosen ti cashier ti napuersami a lukatan. Ti nakarkaro pay a problema isut’ pannakibiang ti Federal Bureau of Investigation (FBI) iti kaso. Tangay im-imbestigaran ti FBI ti kasomi, isu a di nagbayag, naarestokam aminen.
Dagiti Nakalkaldaang a Bunga ti Panagbasol
Napabasolak a mismo iti 78 a panagtakaw ket naibabainak idi naibasa a napigsa ti tunggal detalye iti korte. Daytoy, agraman amin a pannakairakurak dagiti inaramidmi a krimen iti periodiko ti lugarmi, ti nangibabain kadagiti nagannakko. Ngem diak unay idi naseknan iti panangibabainko kadakuada. Nasentensiaanak iti di masinunuo a kapaut iti maysa a state reformatory, a kaipapananna a maaywananak sadiay agingga nga agtawenak iti 21. Nupay kasta, gapu unay iti panagregget ti maysa a nalaing nga abogado, nayakarak iti maysa nga special reform school.
Nupay naliklikak ti pannakaibalud, maysa a pammilin isut’ pannakaipanawko manipud iti komunidad ken amin a dati a kakaduak. Gapu itoy, naipalistaak iti maysa a pribado nga eskuelaan sadi Newark, a naipamaysa a mangtaming kadagiti delingkuente nga ubbing a kas kaniak. Kanayonanna, naipakalikagum a linawas a mapanak iti maysa a sikologo tapno umawatak iti propesional a tulong. Dagiti nagannak kaniak ti nangyurnos amin kadagitoy—nupay dakkel a naggastosanda.
Panagregget nga Agbalbaliw
Di pagduaduaan a kas resulta ti nasaknap ti pannakairakurakna a bista, nagparang ti maysa nga editorial iti periodiko ti ilimi a napauluan, “Panangiliklik iti Pagbaut.” Babalawen daytoy nga artikulo ti kasla nalag-an a panangdisiplina nga inawat ti gang. Dagiti komento daytoy nga editorial, iti damo unay a gundaway, ti nangriing iti konsiensiak. Isu a kinartibko dayta manipud iti periodiko ket inkarik iti bagik nga addanto aldaw, iti dadduma a pamay-an, a litupakto amin dagiti panagsagaba, panangibabain, ken gastos nga indas-alko kadagiti nagannakko.
Maysa a pamay-an a napanunotko, a pangpaneknekko kadagiti nagannakko a makapagbalbaliwak isut’ panagturposko iti high school a kadua ti sigud a klasek, isu a simrekak kadagiti espesial a summer class. Rinugiak ti nagadal a sipapasnek. Iti arinunos ti tawen ti panageskuela, ti imbungana isut’ panagparangko manen a siiimatang ti probation officer-ko, iti hues a nangsentensia idi kaniak, a napaisem ti estrikto a rupana bayat a nakitana a nagun-odak ti B-plus a promedio a grado iti kada semestre. Isu a nalukatanen kaniak ti gundaway nga agsubli iti sigud a high school a nageskuelaak, ket nagturposak iti sumaganad a tawen.
Agtultuloy ti Kinaawan Panggep ti Biagko
Tawen idin ti 1966, ket bayat nga adu kadagiti kaeskuelaak ti nakigubat idiay Vietnam, nageskuelaak idiay Concord College sadi West Virginia. Idiay kolehio, nasursurok ti agdroga, makiraman iti natalna a rally, ken nakipulapol iti interamente a baro a kultura a namagduadua kaniak kadagiti kadawyan a prinsipio. Adda sapsapulek, ngem diak ammo no ania. Idi dimteng ti bakasion gapu iti Thanksgiving Day, imbes nga agawidak, nakiluganak a nagpaabagatan iti ballasiw ti Blue Ridge Mountains a nagpa-Florida.
Idi laeng a nagbiaheak iti kasta a kawatiwat, ket naragsakanak a nakakita iti adu a kabbaro ken nadumaduma a lugar—agingga a nagpatingga ti Thanksgiving Day a nagtungpalak iti pagbaludan ti Daytona Beach gapu ta napabasolak iti panagballog. Mabainak unayen a makikomunikar kadagiti nagannak kaniak, ngem inaramid dayta dagiti autoridad ti pagbaludan. Maminsan manen nga inyurnos ni amak a bayadan ti dakkel a multa imbes nga ituloknak a maibalud.
Diak nagsublin iti kolehio kalpasan dayta. Imbes ketdi, awit-awitko ti maymaysa a maletak ket buyogen ti kabbaro a simken a panagduyosko nga agbiahe, nagbiaheak manen, a makiluglugan nga awanan masnup a turongen iti makindaya a takdang ti Estados Unidos ken agtrabaho iti nanumo tapno masuportarak ti bagik. Manmano a naammuan dagiti nagannak kaniak no sadinot’ ayanko, nupay pasaray sarungkarak ida. Iti pakasdaawak, kasla kanayon a maragsakanda a makakita kaniak, ngem diak makapagbayag.
Ita ta saanakon nga ages-eskuela iti kolehio, napukawko ti pakabigbigak kas estudiante, a mangilaksid koma kaniak iti panagserbi iti militar. Idin, ti pannakaayabko nga agsoldado ti nagbalin a 1-A, ket sumagmamano la a tiempon agingga a maayabanak nga agserbi iti militar. Diak kayat a pulos ti kinainget ti militar ken ti pannakapukaw ti wayawayak. Isu nga inkeddengko ti pumanaw iti Estados Unidos babaen iti barko. Adda naipasango kaniak a kabbaro a karera. Daydi ngatan ti pudno a panggep ti biagko?
Biag iti Baybay kas Maysa a Mersenario
Adda nabayagen a gayyem ti pamiliami a kapitan iti merchant marine idiay Estados Unidos. Nasaona kaniak maipapan iti nabiit pay a nailungalong a programa a panagsanay agpaay kadagiti marine engineer. Dagus a naawatak iti napaababa a dua-tawen a programa, nga addaan iti dua a gunggona: mailaksidak manipud iti panagserbi iti militar ken ti gundawayko a makaturpos iti kina-marine engineer. Immawatak iti diploma kas nagturpos idi 1969 ket kas third-class engineering officer nangrugiak iti damo a biahek iti barko idiay San Francisco. Dagus a naglayagkami a napan Vietnam a nagkarga iti armas. Saan a makaay-ayo ti biahe, isu nga immikkatak iti dayta a barko idi nakagtengkami idiay Singapore.
Idiay Singapore, nakikontrataak iti runaway flagship, kastat’ pannakaawagna agsipud ta alaenna amin a saan a kameng ti union nga adda iti sangladan. Mausar daytoy a barko nga agbiahe iti aglawlaw ti kosta ti Vietnam, manipud Cam Ranh Bay iti abagatan nga agpa-Da Nang iti amianan, nga asideg ti lugar a maipariten nga usaren ti militar. Saan nga agsarsardeng ditoy dagiti kanalbuong. Ngem no kuarta ti pagsasaritaan, makagunggona daytoy a ruta, ket babaen ti peggad ti gubat ken pasaray kellaat nga omento no addaka iti direkta a pagbabakalan, nakaurnongak iti nasurok a $35,000 iti makatawen kas mersenario ti gubat. Agpapan pay daytoy kabbaro a kinabaknang, awan pay la idi ti panggep ti biagko ket pampanunotek no ania ti kaipapanan ti biag—pagturturongak?
Bassit a Silnag ti Kaipapanan ti Biag
Kalpasan ti maysa a partikular a nakaam-amak a panangraut ti kabusor, rinugian nga imbaga ni Albert kaniak, ti boiler attendant-ko, no kasano nga addanto aldaw nga iyeg ti Dios ti talna iti daga. Dimngegak a naimbag iti daytoy karkarna nga impormasion. Idi nagsublikami idiay Singapore, imbaga kaniak ni Albert nga isut’ maysa idi a Saksi ni Jehova ngem saanen nga aktibo. Isu a nagkaduakami a nangpadas a mangsapul kadagiti lokal a Saksi idiay Singapore. Kasla awan makatulong kadakami, ngem iti rabii sakbay ti panaglayagmi, nakasarak ni Albert iti magasin a Pagwanawanan iti lobby ti hotel. Adda direksion a naimarka iti dayta. Awan idin ti tiempomi a mangsapul iti direksion, nupay kasta, iti kabigatanna, naglayagkami a nagpa-Sasebo, Japan, a sadiay nayeskediul a maisanglad ti barko iti dua a lawas.
Sadiay a sinuelduanmi dagiti tripolante ti barko, ket immikkaten ni Albert manipud iti barko. Ngem makalawas la kalpasanna, naklaatak a nakaawat iti telegrama manipud kenkuana a mangibagbaga a maangay ti kombension dagiti Saksi ni Jehova idiay Sasebo iti sumuno a ngudo ti lawas. Inkeddengko ti mapan ket kitaek no ania daytoy a kombension.
Daydi nga aldaw—Agosto 8, 1970—diakto pulos malipatan. Nagluganak iti taxi a napan iti pagkombensionan, a nakilaok kadagiti ginasut a Hapones, a sitatakneng amin ti panagkawkawesda. Nupay di makapagsao iti aniaman nga Ingles ti kaaduan kadakuada, kasla kayatda amin ti makialamano kaniak. Idi la a nakakitaak ti kasta, ket nupay diak naawatan ti programa a naipalawag iti Hapones, inkeddengko a tumabunoak manen iti kabigatanna—tapno kitaek laeng no umasping met la ti panangabrasada kaniak. Agpayso a kasta!
Nangalakami kadagiti kabbaro a tripolante ket makalawas kalpasanna addakam manen iti baybay nga agturturong idiay Singapore. Ti damo nga inaramidko idi apagsangpetko isut’ panagluganko iti taxi a napan iti direksion a naikabil iti magasin a Pagwanawanan. Rimmuar manipud balay ti maysa a nainggayyeman a babai ket dinamagna no adda aniaman a maitulongna. Impakitak kenkuana ti direksion iti Pagwanawanan, ket dagus nga inawisnak nga umuneg. Kalpasanna, naam-ammok ni lakayna ket naammuak a misioneroda manipud Australia, da Norman ken Gladys Bellotti. Inlawlawagko no kasano a nagun-odak ti direksionda. Inabrasadak iti kasta unay ket sinungbatanda ti adu a saludsodko, ket nagpakadaak a napabalonan iti sanga-bag a literatura ti Biblia. Iti simmaganad a sumagmamano a bulan, iti panaglayagko a nagsubli idiay Vietnam, binasak ti adu kadagidiay a libro, a pakairamanan Ti Kinapudno a Mangiturong iti Biag nga Awan Inggana.
Idin, iti kaunaan a gundaway iti biagko, naawatak nga adda pudno a panggep ken pagturongan [ti biag]. Iti simmaganad a biahek a nagsubli idiay Singapore, immikkatakon iti barko.
Makapaupay a Panagawid
Iti kaunaan met a gundaway, makaaw-awidakon. Isu a sumagmamano a lawas kalpasanna, kasta unay ti ragsakko a nagawid, ta kayatko nga ipadamag kadagiti nagannak kaniak ti maipapan kadagiti Saksi ni Jehova. Saanda a naragsakan a kas kaniak. Maawatak daytoy, tangay saan pay a nagbalbaliw ti kababalinko. Sumagmamano pay la a lawas manipud sangpetko, idi a maigapu iti pungtotko, ginulók ti maysa a nightclub iti lugarmi. Naunawanak idi addaakon iti uneg ti pagbaludan.
Nangrugi itan a patiek nga awan a talaga ti namnama a makapagbalbaliw ken makontrolko ti kinamanagpungpungtotko. Siguro, kanayonto lattan nga agrebeldeak uray awan gapgapuna. Ti panagkunak, diak maanusanen ti aggian pay idiay balay. Kasapulan a pumanawak. Isu nga iti sumagmamano nga aldaw, nangalaak iti tiketko tapno makaluganak iti barko ti Norway nga agturong idiay Inglaterra.
Inglaterra ken Eskuelaan ti Drama
Tinagiragsakko ti kaaddak idiay Inglaterra, ngem problemak ti panggedan. Isu nga inkeddengko nga agpa-audition-ak iti nadumaduma nga eskuelaan ti drama, ket nasdaawak man ta naawatak idiay The London School of Dramatic Art. Ti dua tawen a kaaddak idiay London ti nabusbos iti nalabes a panaginum, pannakilangenlangen, ken siempre, ti panagtomar iti amin a kita ti droga.
Kellaat nga inkeddengko a sarungkarak manen ti pamiliak idiay Estados Unidos. Ngem madarepdepyo kadi a ti dramatiko nga isasangpetko ti nangkellaat la ketdi kadakuada iti dayta a tiempo? Nagaruatak iti nangisit a cape nga iti kueliona, adda dua a nabalitokan nga ulo ti leon a nakaikab-itan ti balitok a kuentas, nalabaga a velvet a waistcoat, ken nangisit a velvet a pantalon nga addaan iti lalat nga adorno a nayuneg iti pagattumeng a sapatos. Pakasdaawan kadi ti nabatad a di pannakaay-ayo dagiti nagannak kaniak [isu a] nariknak a pulos a saanakon a maibagay iti kadawyan nga aglikmutda! Isu a nagsubliak idiay Inglaterra, a sadiay idi 1972 nakaawatak iti diploma iti dramatic art. Ita naragpatko ti sabali manen a kalat. Ngem adda latta ti kanayon a sumiplot, agkarasubli a saludsod. Aniat’ biagko kalpasan daytoy? Kaskasdi a nariknak a kasapulan ti pudno a panggep ti biag.
Nagpatingga Met Laengen ti Kinaawan Panggep ti Biagko
Di nagbayag kalpasan daytoy, nariknak nga adda met laengen ti mangpatalna iti biagko. Nangrugi dayta babaen ti pannakigayyemko iti kaarrubak a ni Caroline. Isut’ maestra manipud Australia ken maysa a kadawyan, nasin-aw ti panunotna a tao—a kasungani unay ti personalidadko. Dua a tawenen nga aggayyemkami nga awanan iti aniaman a romantiko a singgalut. Nagpa-America ni Caroline iti tallo a bulan, ket gapu iti nasayaat a panaggayyemmi, inyurnosko nga isut’ makipagtaeng kadagiti nagannak kaniak iti sumagmamano a lawas. Nalabit a nasdaawda no apay a kayatna pay laeng ti makigayyem iti tao a kas kaniak.
Di nagbayag kalpasan a pimmanaw ni Caroline, imbagak kadagiti gagayyemko nga agawidakto metten, ket nagadut’ impabalonda kaniak. Ngem imbes nga agawidak idiay America, nakadanonak laeng idiay South Kensington, London, a sadiay nagabangak iti basement apartment ket tineleponuak ti sanga nga opisina dagiti Saksi ni Jehova idiay London. Nautobkon no ania ti rumbeng a piliek a kurso ti biagko. Iti uneg ti makalawas, maysa a makaay-ayo a pagassawaan ti simmarungkar kaniak ket dagus nga inyurnosda a regular nga iyadalandak iti Biblia. Maigapu kadagiti nabasakon a publikasion dagiti Saksi ni Jehova, magagaranak idin nga agadal ket kiniddawko nga iyadalandak iti mamindua iti kada lawas. Tangay nadlawna ti regtak, inawisnak ni Bob idiay Kingdom Hall, ket di nagbayag tumabtabunoakon iti amin a linawas a gimong.
Idi naammuak a saan nga agsigsigarilio dagiti Saksi ni Jehova, inkeddengko nga isardeng a dagus ti bisiok. Ti ngay panaglanglangak? Diak kayaten ti agbalin a nakadidillaw, isu a gimmatangak iti polo, kurbata, ken amerikana. Di nagbayag, kualipikadoakon a makipaset iti panangasaba iti binalaybalay—ket nupay medio agnerbiosak idi damo, tinagiragsakko met laengen dayta.
Pinampanunotko a masdaaw la ketdi ni Caroline inton agsubli. Agpayso a kasta! Di mamati a nagbalbaliwak iti kasta a kabiit—iti panagay-ayus ken panaglanglangak ken iti adu pay a banag. Inlawlawagko no kasano a ti panagadalko iti Biblia ti timmulong kaniak ket inawisko a makipagadal met iti Biblia. Medio agkitakit idi damo, ngem immanamong met laeng kamaudiananna, a nakikondision a makipagadal laeng kaniak. Naragsakanak iti kinapartak ti irarang-ayna, ket di nagbayag inapresiarnan ti kinapudno ti Biblia.
Kalpasan ti sumagmamano a bulan, inkeddeng ni Caroline nga agsubli idiay Australia, ket intultuloyna ti panagadalna iti Biblia idiay Sydney. Nagtalinaedak idiay London agingga a nabautisaranak, nga isut’ inaramidko pito a bulan kalpasanna. Kayatko idin ti agawid manen idiay Estados Unidos tapno makitak amin a pamiliak. Ngem iti daydi a tiempo determinadoakon a mangragpat iti kalatko!
Naidumduma a Panagawid
Kayat nga ammuen dagiti nasdaaw a nagannakko no ania itan ti ar-aramidek—mapagraraemanen ti panaglanglangak! Ngem naragsakanak ta nariknakon ti agpayso a panagawid. Nupay gagangay laeng a nasdaaw dagiti nagannak kaniak iti dramatiko a panagbalbaliwko, nataktikada ket impakitada ti kadawyan a kinasingpet ken kinamanagpanuynoyda. Iti simmuno a bulbulan, naaddaanak iti pribilehio a mangyadal iti Biblia kadakuada. Rinugiak nga inyadalan ti dua a manangko, a talaga a naimpluensiaan metten iti nagbalbaliw a panagbiagko. Talaga a daytoy ti pudno a panagawid!
Idi Agosto 1973, sinurotko ni Caroline idiay Australia, a sadiay naragsakanak a nakakita kenkuana a nabautisaran iti kombension internasional dagiti Saksi ni Jehova idi 1973 a kadua ti 1,200 a sabsabali. Nagkasarkami iti simmuno a ngudo ti lawas idiay Canberra, ti kabesera ti pagilian nga Australia. Ditoy ti nagserbiakon iti amin-tiempo a panangasaba iti napalabas a 20 a tawen ken kas maysa a panglakayen iti lokal a kongregasion iti 14 a tawen.
Gapu iti pannakibinnadáng ni baketko, nakapadakkelkami iti tallo nga annak—da Toby, Amber, ken Jonathan. Nupay sarsarangtenmi dagiti normal a parikut iti pamilia, kabaelak pay laeng ti makiraman iti panangasaba iti amin-tiempo kas payunir ken maigiddato iti dayta, ipaay ti material a kasapulan ti pamiliami.
Ita, dedikadon nga ad-adipen ni Jehova dagiti nagannak kaniak idiay Estados Unidos, ket nupay agtawendan iti nasurok a 80, makiramramanda pay laeng iti panangasaba iti Pagarian iti publiko. Agserserbi ni tatangko kas ministerial nga adipen iti lokal a kongregasion. Naregta met nga agserserbi ken ni Jehova ti dua a manangko.
Kasta unay ti panagyamanko ken Jehova a Dios ta limmabasen ti adu a tawen ti awan panggepna a panagballogko! Saannak laeng a tinulongan a makasursuro no kasano nga usarek ti biagko iti kasayaatan a pamay-an no di ket binendisionannak pay iti nagkaykaysa ken manangtaripato a pamilia.—Kas insalaysay ni David Zug Partrick.
[Ladawan iti panid 23]
Ni David ken ni baketna a Caroline