Di Mapakpakadaan a Kababalin​—Tengtenglenna Kadi ti Biagyo?

“Mariingak iti alas 6 iti tunggal agsapa,” kuna ni Keith.a “Ti alarm clock-ko automatiko a naka-set iti alas 6. Ammok a naka-set dayta. Diak pulos balbaliwan dayta. Ngem, kanayon a sukimatek. Tunggal rabii kitaek dayta iti agarup maminlima a daras sakbay a maturogak. Ket dagiti pusiposan ti paglutuan​—siguraduek a naiddep ti tunggal maysa. Makitak a naiddepda, ngem agsubliak a mangkita, maminsan, mamindua, mamitlo​—tapno makasiguradoak. Kalpasanna masapul a maulit-ulit a kitaek ti rikep ti refrigerator tapno masiguradok a nakaserra. Kalpasanna masapul a sukimatek ti screen a rikep, ken dagiti dua a serradúra ti kangrunaan a ruangan ti balay . . . ”

AGSAGSAGABA ni Keith iti obsessive-compulsive disorder (OCD), a madepinar kas mangpakapuy a kasasaad a mailasin babaen iti di matengngel a (makariribuk a) kapanunotan ken (di mapakpakadaan a) tigtignay.b Marikna ti maysa a tao nga addaan OCD a naan-anay a di igaggagara dagitoy a makariribuk a kapanunotan ken di mapakpakadaan a tigtignay. Kasla kapilitan a rumsua ken mangrimbawda.

Makapadas sagpaminsan ti tunggal tao kadagiti di matarigagayan a kapanunotan ken pakatignayan. Ngem no adda OCD agbalin dagitoy a kankanayon ken maulit-ulit ta singaenda ti normal a panagbiag ken pataudenda ti nakaro a pannakaupay, nga agbanag no dadduma iti panagliday. “Ti kankanayon a pannakidangadang iti isip ti nangtignay kaniak a mangpanunot iti panagpakamatay,” kuna ti maysa nga agsagsagaba. Amirisenyo ti dadduma kadagiti sintoma daytoy a makariro a sakit.

Di Makakombensir ti Pannakakita

Idi lumasat ti kotse ni Bruce iti maysa a hump, nakaro a panagamak ti nangrimbaw kenkuana. ‘No ngay adda naatalak a magmagna?’ inimtuodna iti bagina. Kimmaro ti rikna[na] agingga nga isut’ masapul nga agsubli iti lugar ti “krimen” ket kitaenna​—saan a maminsan no di ket maulit-ulit! Siempre, saan a nakakita ni Bruce iti nasugatan a magmagna. Kaskasdi, isut’ saan a sigurado! Gapuna idi makaawiden, binuyana ti damdamag maipapan kadagiti report iti aksidente a hit-and-run. Inawaganna pay ti polis tapno “agpudno.”

Kas ken ni Bruce, adu nga addaan iti OCD ti masapsaplit kadagiti panagduadua: ‘Adda kadi nasugatak? Iniddepko kadi ti paglutuan idi pimmanawak iti balay? Inkandadok kadi ti ruangan?’ Sagpaminsan kaaduan a tattao ti addaan iti umasping a kapanunotan, ngem ti tao nga addaan iti OCD kitaennanto ken ulit-ulitenna a kitaen ket di pay laeng mapnek. “Dagiti pasientek a maulit-ulit a mangkita agparang a kasla kunkunaenda a ‘mamatikanto laeng no makitam,’” kuna ni Dr. Judith Rapoport. “Gapuna ti serradúra ti ruangan masapul a maulit-ulit a mapusipos; ti switch ti silaw maulit-ulit a masindian ken maiddep. Dagitoy nga aramid mangyeg iti dagus nga impormasion, ngem dida makakombensir.”

Awan ti Nadalus Kadagiti Nalabes a Managdaldalus

Maysa a barito nga agtawen iti 14 nga agnagan Charles ti mariribuk a madanagan a mamulitan iti mikrobio. Masapul a dalusan ti inana ti isuamin a banag a sagidenna iti rubbing alcohol. Kasta met, pagamkan ni Charles a mabalin a mangyeg dagiti bisita iti makamulit manipud iti kalsada.

Agamak ni Fran bayat a lablabaanna dagiti kawesna. “No maisagid dagiti kawes iti sikigan ti washing machine no aonekon ida,” kunana, “masapul a labaan manen.”

Kas ken Charles ken Fran, adu nga addaan iti OCD ti addaan kadagiti pakariribukan a naipamaysa iti mikrobio ken pannakamulit. Mabalin nga agbanag daytoy iti nalabes a panagdigdigus wenno panagbuggo, a no dadduma agingga nga agkapuyon​—ngem saan pay laeng a marikna ti agsagsagaba a nadalus.

Tutuoken ti Isip

Matutuok ni Elaine iti di igaggagara a kapanunotan a kinaawan respeto iti Dios. “Dagitoy ti bambanag a diak pulos pinanggep ket kaykayatko laengen ti matay ngem ti agpanggep iti dayta,” kunana. Kaskasdi, agtalinaed ti kapanunotan. “No dadduma, iti inaldaw a panangikagumaan a manglapped kadagitoy a kapanunotan, literal a nabannogak iti rabii.”

Mangaramid ni Steven “kadagiti kari” iti Dios a tinignay ti rikrikna a nakabasol gapu kadagiti biddutna. “Pagladingitennak daytoy a pagannayasan gapu ta kasla maibusor iti pagayatak,” kunana. “Ta kalpasanna, pilitennak ti konsiensiak a mangibanag iti inkarik. Gapu itoy, naminsan napilitak a mangdadael iti banag a mariknak a nakapatpateg.”

Agpadpada da Elaine ken ni Steven nga addaan iti makariribuk a panagpampanunot a kaaduanna mapaspasamak laeng iti isip. Nupay saan a dagus a madlaw dagiti sintomada, mabalud dagidiay addaan iti makariribuk a panunot iti siklo ti pannakabasol ken panagamak.

Dagitoy ti sumagmamano laeng kadagiti adu a sintoma iti OCD.c Ania ti mangpataud itoy a sakit? Kasano a mabang-aran iti dayta?

Panangtengngel iti Di Matengngel

Deskribiren ti maysa a doktor ti kababalin ti OCD a kas resulta iti “cerebral short circuit” isu a saan a nairekord ti impormasion ket “maulit-ulit a maaramid ti panagtignay.” Ania ti mangpataud iti kastoy a panagbilin? Awan ti makasigurado. Kasla mairaman ti neurotransmitter serotonin, ngem maus-usig met ti dadduma a paset ti utek. Kunaen ti dadduma a mabalin a dagiti kapadasan idi ubing pay tignayenna ti OCD, a nalabit maitipon iti panagrikrikna idi main-inaw pay laeng.

Aniaman ti makagapu, nupay kasta, nalawag ti maysa a kinapudno: Saan nga agballigi ti basta panangibaga kadagidiay addaan OCD a sumardengdan nga agbuggo wenno mangkitkita. Saan laeng a ti pakinakem ti nairaman.

Napaneknekan a makatulong kadagiti adu ti panagtomar ti agas. Ti sabali pay a pamay-an iramanna ti panangipasango iti pasiente iti pagamkanna a kasasaad ket kalpasanna lapdan ti gagangay a panagtignay. Ti tao a kanayon nga agbuggo, kas pagarigan, makalikaguman a mangiggem iti banag a narugit ket kalpasanna saan a pagbugguen. Siempre, ti kasta a panangagas dina paimbagen ti maysa iti agpatnag. Ngem babaen iti panangulit-ulit, dadduma mariknada a makabang-ar dayta.

Natakuatan metten dagiti eksperto nga, iti dadduma a kaso, mabalin a nairamut kadagiti immuna a kapadasan iti biag ti OCD. Napaliiw nga adu a di umiso ti pannakatratoda nga ubbing ti dumakkel a nairuam a makarikna nga awan mamaayda wenno narugit, ket dadduma kadagitoy ti nakapataud kalpasanna kadagiti di mapakpakadaan nga ugali a panagbuggo.

Bang-ar Manipud iti Makariribuk a Pampanunot ken Di Mapakpakadaan a Kababalin

No agsagsagabaka iti OCD, dimo ipapán a naiduma wenno nalabit agmauyongkan. “Malaksid iti naisangsangayan a pagamkanda,” kuna ni Dr. Lee Baer, “pagaammo pay laeng dagiti tattao nga addaan OCD dagiti amin a sabali a kinapudno iti biagda.” Mabalin a matulongankayo! Laglagipem a resulta ti kinaimperpekto ti OCD. Saan a pagilasinan dayta ti moral a pagkapuyan wenno naespirituan a kinakapuy! Wenno dina met ipamatmat ti di pananganamong ti Dios. “Ni Jehova sikakaasi ken siaayat, namayamay nga agpungtot, ket aglaplapusanan ti kinamanagayat. Ta ammona ti pannakasukogtayo, isu malagipna a datayo tapuktayo.”​—Salmo 103:8, 14.

Ngem ania ngay no dagiti makariribuk a panunot kasla awan panagraemna ken managtabbaaw? No adda OCD, ti makarimon a pampanunot rubrobanna ti pannakabasol, ket mabalin a rubroban ti pannakabasol ti nakarkaro pay a makarimon a pampanunot. “Pagrurodennak,” kuna ni Elaine. “Alimbasagenak​—a kanayon a pampanunotek a nalabit makaunget ni Jehova kaniak.” Mabalin a marikna pay ti dadduma a ti pampanunotda agbanagen iti di mapakawan a basol!

Nupay kasta, ti komento ni Jesus maipapan iti di mapakawan a basol, basol a maibusor iti nasantuan nga espiritu ti Dios, nalawag a dina tuktukoyen ti darasudos, makariribuk a pampanunot. (Mateo 12:31, 32) Inturong ni Jesus dagiti komentona kadagiti Fariseo. Ammona a naan-anay nga inggagara ti panangbusorda. Ti inggagara a panagtigtignayda nagtaud iti puso a napno iti pungtot.

Kinapudnona, ti pannakaseknan ti maysa a nasaktanna ti nakem ti Dios mabalin a pammaneknek a ti maysa saan a nakabasol iti di mapakawan a basol. (Isaias 66:2) Kasta met, makaipanamnama a maammuan a ti Namarsua maawatanna daytoy a sakit. Isu naasi ken “sisasagana a mamakawan.” (Salmo 86:5; 2 Pedro 3:9) Uray pay no kondenarennatayo ti pusotayo, “ti Dios dakdakkel ngem kadagiti pusotayo ket ammona ti isuamin a bambanag.” (1 Juan 3:20) Ammona ti pagpatinggaan dagiti panunot ken pagtungpalan dagiti pakatignayan gapu iti sakit a saan unay a makontrol ti maysa. Ngarud ti agsagsagaba iti OCD a makabigbig iti daytoy liklikanna ti panangriribuk iti bagina iti mapampanunot laeng a pannakabasol.

Anian a panagyamantayo ta inkari ni Jehova ti maysa a baro a lubong a sadiay addanton pannakabang-ar manipud kadagiti amin a pisikal, mental, ken emosional nga an-annayen! (Apocalipsis 21:1-4) Kabayatanna, mabalin nga alaen dagidiay masapul a mangibtur itoy a sakit dagiti praktikal nga addang a mangbang-ar iti panagsagabada.

[Dagiti Footnote]

[Kahon iti panid 22]

Ti Panangsaranay

KAS maysa a gayyem wenno miembro ti pamilia, adut’ maaramidanyo a mangsaranay iti tao a makidangdangadang iti obsessive-compulsive disorder (OCD).

• Umuna, amirisenyo ti kababalinyo. No patienyo a nakapuy, sadut, wenno nasukir ti agsagsagaba, no dadduma maawatannanto daytoy ket saanto a matignay a rumang-ay.

• Makisaritakayo iti agsagsagaba. Ammuenyo ti sagsagabaenna. Ti kaadda ti mannakaawat ken napudno a pagipudnuan ti masansan nga umuna nga addang nga agturong iti panangkontrol ti agsagsagaba kadagiti sintoma ti OCD.​—Proverbio 17:17.

• Dikay agipadis. Mangpataud ti OCD kadagiti mangrimbaw a pakatignayan a di kapada dagidiay narikna dagiti di agsagsagaba. Ngarud gagangay a di epektibo ti mangisalaysay no kasano a napagballigianyo dagiti rikriknayo.​—Idiligyo ti Proverbio 18:13.

• Tulonganyo ti agsagsagaba a mangikeddeng ken mangragpat kadagiti pudno a kalat. Mangpilikayo iti sintoma, ket mangiplanokayo iti agsasaruno a kalat a pangparmek iti dayta. Rugianyo a ragpaten ti kalakaan a kalat. Kas pagarigan, maysa a kalat isut’ mabalin a panagdigus a saan a mabaybayag ngem iti naikeddeng a kawatiwat ti tiempo.

• Komendaranyo ti rinang-ayanna. Ti panangidayaw pabilgenna ti umiso a kababalin. Tunggal addang a rinang-ayan​—kasano man kabassit​—napateg.​—Proverbio 12:25.

Ti pannakibagay iti agsagsagaba iti OCD mabalin a makabannog iti emosional kadagiti miembro ti pamilia. Ngarud, rumbeng a mannakaawat ken manangsaranay ti gagayyem iti aniaman a praktikal a pamay-an a kabaelanda.​—Proverbio 18:24b.

[Dagiti ladawan iti panid 21]

Ti nalabes a panagbuggo ken panangkitkita​—dua a sintoma ti OCD