Ti “Baro a Lubong nga Urnos”​—Nakapuy ti Pannakairugina

BABAEN TI KORESPONSAL TI AGRIINGKAYO! IDIAY ALEMANIA

BAYAT a nangrugi ti 1991, optimistiko ti tattao. Nalpasen ti Cold War. Pudno, adda idi problema idiay Kuwait, a rinaut ti Iraq iti napalabas nga Agosto. Ngem impakita ti United Nations ti bilegna ket binilinna ti Iraq nga agsanud no Enero 15. Ti kalikagum ket sinuportaran ti 28-nasion a koalision ti militaria ti UN a dagus a naorganisar ken nagsagana a nangpilit iti Iraq nga agtulnog. Dakkel ti namnama a ti nabileg a takder ti sangalubongan a komunidad ti nangtanda iti pangrugian ti baro a panawen.

Di nagbayag, nagsao ti presidente idi ti E.U. a ni George Bush maipapan iti “posibilidad, para iti bagbagitayo ken kadagiti sumaganad a kaputotan, ti pannakaipasdek ti baro a lubong nga urnos, maysa a lubong a ti linteg agari, ket saan a ti linteg ti bakir ti mangituray iti sangalubongan a kababalin.”

Kalpasanna, di inkankano ti Iraq ti plaso nga Enero 15, ket nagresulta dayta iti adu a panangraut ti militar iti tangatang ken missile maibusor iti target militar ti Iraq. Nalawag a serioso ti sangalubongan a komunidad. Kurang a tallo bulan kalpasanna, idi Abril 11, inwaragawag ti UN a nalpasen ti Gulf War. Ti kari a natalna, natalged ti ekonomia ken politikana a baro a lubong nga urnos kasla pumaypayso.

Dagiti Gubat a Makapadanag ti Panagpatpatuloyda

Idi ngalay ti 1991, inwaragawag ti dua a republika, ti Slovenia ken Croatia, ti panagwayawayada manipud Yugoslavia a mangirugrugi idin a tiempo iti guerra sibil a nangituggod idi agangay iti pannakabuangay ti sumagmamano a nagsisinan a nasion. Kurang a makatawen kalpasanna, kinuna ti Pranses a mangan-analisar iti politika a ni Pierre Hassner: “Kas iti sakbay-1914 a Europa, natay idiay Sarajevo ti baro a lubong nga urnos ni George Bush.” Nupay kasta, limmawag ti panirigan maipapan iti talna idi nangrugi dagiti saritaan idiay Dayton, Ohio, E.U.A., idi Nobiembre 1995 ket napirmaan ti tulagan iti talna idiay Paris idi Disiembre 14. Ket bayat nga immadani ti 1995, napabiag manen ti namnama a nalabit saan met la gayam a natay ti baro a lubong nga urnos.

In-inut a nagsisina dagiti republika ti Union of Soviet Socialist Republics iti maysa ken maysa. Idi 1991, ti Lithuania, Estonia, ken Latvia ti damo a nangiwaragawag iti wayawayada, a dagus a sinaruno ti dadduma. Naipasdek idi Disiembre ti nalukay a grupo a naawagan ti Commonwealth of Independent States, nupay nagkedked a nakipaset ti dadduma a dati a kameng ti Soviet Union. Kalpasanna, idi Disiembre 25, naglusulos ni Gorbachev kas presidente ti Soviet.

Nupay kasta, nangrugin a rumusing uray dagiti saggaysa a republika. Kas pagarigan, ti Chechnya, bassit a lugar dagiti Muslim a naibaet iti makin-amianan a rehion ti Caucasus ti Russia, ti mangikagkagumaan nga agwayawaya. Ti gandatna a sumina idi arinunos ti 1994 ti nangpasged iti kontrobersial a panangraut dagiti tropa ti Russia. Nupay agarup 30,000 a biag ti napukawen manipud nangrugi ti krisis idi kattapog ti 1990, nagtultuloy pay laeng ti panaggugubat agingga ita a tawen.

Agingga idi Oktubre 1995, 27 agingga iti 46 a rinnanget​—depende no kasano ti klasipikasionda​—ti madama iti intero a lubong.

Iti Iking ti Pannakabangkarote

Iti pangrugian ti dekada ti 1990, ti baro a lubong nga urnos ti napaneknekan a saan laeng a nakapuy iti politika no di pay ket uray iti ekonomia.

Idi 1991, pinababa ti Nicaragua ti gatad ti kuartana, ngem uray kasta, 25 a milion a cordobas ti katupag pay laeng ti maysa a doliar ti E.U. Kabayatanna, mapadpadasan ti Zaire ti ikakaro ti implasion iti 850 a porsiento, a mangpilit kadagiti umilina a mangandur iti maysa kadagiti kababaan nga estandarte ti panagbiag iti lubong. Agsagsagaba met idin ti ekonomia ti Russia. Kumarkaro ti implasion iti 2,200 a porsiento iti makatawen idi 1992, a namagbalin iti kuarta a gistay awan pategna. Nupay medio simmayaat ti kasasaad ti bambanag, idi 1995 sigurado a saan pay a nalpas dagiti problema ti ekonomia.

Idi 1991, rimsua ti kakaruan nga eskandalo iti daytoy a siglo maipapan iti kuarta idi narbek ti Bank of Credit & Commerce International, maigapu iti panagsaur ken kriminal nga ar-aramid. Nagsagaba iti pukaw dagiti managdeposito iti 62 a daga nga agdagup iti binilion a doliar ti E.U.

Saan la a magunggunggon ti ekonomia dagiti nakapuy a nasion; napadagsenan ti nabileg nga Alemania kadagiti gastos ti panagkaykaysa. Immadu ti awan trabahona bayat a kiniddaw dagiti trabahador ti napapaut a bakasion ken nasaysayaat a pannakataripato ti salun-at. Ti masansan a panaglangan ken nasaknap a panangabuso iti welfare system ti ad-adda a nangparigat iti ekonomia.

Idiay Estados Unidos, ti agsasaruno a nakaro a didigra ti nakaigapuan ti pannakadadael kadagiti kompania ti seguro, a nakasarak iti bagida a marigatan a mangbayad kadagiti claim iti seguro. Ket idi 1993, impakdaar ti libro a Bankruptcy 1995: The Coming Collapse of America and How to Stop It dagiti peggad ti kasta unay ti iyaaduna nga utang ti nasion ken agkurang a budget. Mapagduaduaan uray payen ti Britano a managiseguro a Lloyd’s of London a ti kinatalgedna kas iti Rock-of-Gibraltar kano. Gapu ta kasta unay ti pannakalugina, napilitan nga agpanunot iti di maipagpagarup​—posible a pannakabangkarote.

Relihion, Mangpatalged a Puersa?

Idi 1991, kinuna ti Aleman a periodiko a Frankfurter Allgemeine Zeitung: “Nairamut daytoy a panangsirmata iti baro a lubong nga urnos iti nabayagen a tradision ti America a mangmatmat iti lubong nga amin ti nainaig iti relihion a nayebkas kadagiti Nakristianuan a termino.”

Pagarupen ti maysa a daytoy a relihioso a nalikudan ti mangnayon koma iti kinatalged ti baro a lubong nga urnos. Ngem kinapudnona, ti di panangpanuynoy iti relihion ken rinnisiris ti nangituggod iti nasaknap a di kinatalged. Ti Algeria ken Egipto ti dua laeng kadagiti sumagmamano a gobierno nga addaan di panagkikinnaawatan kadagiti Islamiko a pundamentalista. Nagsagaba ti dua a nasion iti nagadu a terorismo a rinubroban ti relihion. Dagiti narelihiosuan a derraaw idiay India ti nangiraman iti siam-aldaw a tiempo ti rinubroban-relihion a kinaranggas idiay Bombay kabayatan ti 1993 a nangkettel iti nasurok a 550 a biag.

Ti di panagtutunos iti relihion ti nangpabannayat iti ekumenikal nga irarang-ay iti 1994 idi nga inordinan ti Anglican Church ti 32 a babbai kas papadi. Inawagan daytoy ni Papa Juan Pablo II “a dakkel unay a lapped ti tunggal namnama nga agkadua manen ti Iglesia Katolika ken ti Anglican communion.”

Idi Abril 19, 1993, ti tension iti nagbaetan ti gobierno ti E.U. ken dagiti miembro ti relihioso a kulto, ti Branch Davidians​—a nangibunga iti pannakalakub ti compound ti kulto idiay Waco, Texas, ken ti pannakapapatay ti uppat nga opisial ti gobierno ti nangkettelen iti biag ti agarup 75 a miembro ti kulto. Dua tawen kalpasanna, madama a maim-imbestigar idin ti posibilidad a mabalin a panagibales gapu iti pannakaraut ti Waco iti panangbomba dagiti terorista iti pasdek ti gobierno idiay Oklahoma City a nakatayán iti 168 a tattao.

Idi kattapog ti 1995, naklaat ti lubong a makangngeg iti panangraut dagiti terorista iti subway system ti Tokyo babaen iti makasabidong a gas. Sangapulo a tattao ti natay, ket rinibu ti nagsakit. Ad-adda pay a naklaat ti lubong idi a naammuan a ti apokaliptiko a sekta a maawagan Aum Shinrikyo, wenno Aum Supreme Truth ti manungsungbat.

Dagiti Naisangsangayan nga Anibersario a Di-Unay Napateg a Selebraran

Idi 1492, di napakpakadaan a nakagteng ni Columbus iti Western Hemisphere. Idi 1992 a selebrasion, napno iti kontrobersia ti maika-500 nga anibersario daytoy a pasamak. Agarup 40 a milion a kapuonan dagiti American Indians ti nangipakita iti agresibo a kababalin iti konklusion a ti taga Europa ti “nakatakuat” kadagiti daga a nagtaengan ken nabayagen a nagbiagan dagiti appoda sakbay pay ti pannakaipasngayna. Dadduma ti nangawag iti manangtakuat a “nangyam-ammo iti pananggundaway ken panangparmek.” Ket kinapudnona, ti isasangpet ni Columbus idiay Western Hemisphere ti ad-adda a didigra imbes a bendision para kadagiti katutubo nga agindeg. Dagiti naawagan Kristiano a manangparmek ti nangagaw kadagiti daga, kinaturay, dignidad, ken biagda.

Idi Setiembre 1995, rinugian ti Israel ti 16-bulan ti kapautna a selebrasion a panglaglagip iti maika-3,000 nga anibersario ti panangparmek ni Ari David iti Jerusalem. Ngem trahedia ti panangrugina idi a dagiti bala ti manangpapatay ti nangpasag ken ni Prime Minister Yitzhak Rabin idi Nobiembre 4 sumagmamano la a minuto kalpasan ti panagbitlana iti maysa a rally maipaay iti talna. Daytoy ti nangpaleddaang iti proseso ti talna idiay Makintengnga a Daya, a mangipakita nga adda dagiti nakaro a di panagkikinnaawatan iti relihion saan laeng nga iti nagbabaetan dagiti Judio ken Palestino no di pay ket kadagiti Judio a mismo.

Naselebraran ti sumagmamano a 50-tawen nga anibersario iti nagbaetan ti 1991 ken 1995 a mainaig iti Gubat Sangalubongan II​—ti pannakaraut ti Pearl Harbor a nangiturong iti iseserrek ti Estados Unidos iti gubat; ti iraraut dagiti Aliado iti Europa; ti pannakawayawaya dagiti kampo konsentrasion dagiti Nazi; ti balligi dagiti Aliado idiay Europa; ken ti pannakaitinnag ti umuna a bomba atomika idiay Japan. Maigapu iti dara ken lulua a mainaig kadagitoy a pasamak, inimtuod ti dadduma a tattao no talaga a maikarida a selebraran.

Daytoy ti nangiturong iti sabali pay nga anibersario ti naisangsangayan a pasamak, ti pannakabuangay ti United Nations Organization idi Oktubre 1945. Napigsa unay dagiti namnama idi a nasarakan met laengen ti panggun-od iti sangalubongan a talna.

Nabiit pay a kinuna ti sekretario-heneral ti United Nations a ni Boutros Boutros-Ghali, nga adun a balligi ti nagun-odan ti United Nations kas panangidepensana. Ngem saan a nagballigi a nangtungpal iti panggep ti kartana, nga isut’ “panangtaginayon iti internasional a talna ken talged.” Masansan a dagiti tropana ti nangpadas a mangtaginayon iti talna kadagiti lugar nga awan talna a mataginayon. Agingga iti 1995, napaay a mangbiag iti nakapuy a baro a lubong nga urnos.

Bayat a Kumapkapuy ti Baro a Lubong nga Urnos, Rumangrang-ay ti Pudno a Teokrasia!

Maigapu kadagiti napolitikaan, ekonomiko, ken relihioso a di kinatalged a naglumen iti sirmata a baro a lubong nga urnos iti mismo a matmatada, dadduma a tattao ti nangrugi a mangisarsarita iti baro a lubong a kinariribuk. Iti daytoy a pasamak, ad-adda a naimatangan dagiti Saksi ni Jehova ti kanayonan a pammaneknek a ti laeng baro a lubong nga aramiden ti Dios ti mangtagiragsakto ti kinatalged iti natauan a kagimongan.

Kadagiti dadduma a pagilian, ti panagpatingga ti Cold War kaipapananna ti dakdakkel a wayawaya para kadagiti Saksi ni Jehova, a mangipalubos kadakuada a mangangay kadagiti naisangsangayan a kombension internasional idiay Budapest, Kiev, Moscow, Prague, St. Petersburg, Warsaw, ken sadinoman. Dagitoy ti nangpabileg iti sangalubongan a kongregasional nga urnos dagiti Saksi ni Jehova ken nakatulong a mangpapartak iti trabahoda a panangasaba. Isu a di a pakasdaawan a ti bilang dagiti aktibo a Saksi iti maysa laeng kadagitoy a lugar ti immadu manipud 49,171 idi 1991 agingga iti 153,361 idi 1995. Kabayatan ti isu met la nga uppat a tawen, immadu ti bilang dagiti Saksi iti intero a lubong manipud 4,278,820 agingga iti 5,199,895. Ad-adda ti panagrang-ay ita ti pudno a teokrasia ngem idi!

Wen, minilion a tattao ti mangikugkugnal itan iti namnamada iti masanguanan a kari ni Jehova a Dios a “baro a langlangit ken maysa a baro a daga” a “sadiay agtaeng ti kinalinteg.” (2 Pedro 3:10, 13) Anian nga ad-adda a nainsiriban ngem ti manginanama iti natauan a baro a lubong nga urnos a nakapuy ti pannakairugina, nga iti mabiiten, magunggonto tapno mapukaw!​—Daniel 2:44.