Ipatpateg Dagiti Ruso ti Wayawaya iti Panagdayaw

MANIPUD IDI NASINASINA TI UNION SOVIET IDI 1991, TAGTAGIRAGSAKENEN DAGITI TATTAO NGA AGNANAED SADIAY TI DAKDAKKEL A WAYAWAYA NGA AGDAYAW ITI DIOS. IPATPATEG MET DAGIDIAY IMMAKAR KADAGITI SABALI A PAGILIAN TI KASTA A WAYAWAYA.

PARA iti adu nga agnanaed iti dati nga Union Soviet, ipatpateg ken pagrag-oanda ti wayawayada nga aguummong tapno agdaydayaw iti Dios. Napaidamanda ngamin iti kasta a wayawaya iti adu a dekada.

Kalpasan ti Bolshevik Revolution idi 1917, nagbalin a napeggad idiay Russia ti agbasa iti Biblia, ket manmano dagiti nangirisgo iti wayawayada a mangaramid iti dayta, kas kadagiti Saksi ni Jehova. Kinapudnona, agarup 44 a tawenen ti napalabas, inadaw ti magasin a Newsweek nga Abril 16, 1956, ti kinuna ti maysa nga agtutubo idiay Makindaya nga Alemania: “Dagiti laeng Saksi ni Jehova ti agbasbasa iti Biblia.” Nupay kasta, gapu iti panagtataripnongda tapno agadal iti Biblia ken panangikasabada iti mensahe ti Biblia, naipisok dagiti Saksi kadagiti pagbaludan ken labor camp. Ngem sadinoman ti nakaipananda, sinalimetmetanda ti naibatay-Biblia a namnamada, kas ipakita ti naipakuyog a kahon.

Idi nasinasinan ti Union Soviet idi 1991, nangangay dagiti Saksi sadiay iti pito a kombension a pagsursuruan iti Biblia. Agdagup iti 74,252 ti timmabuno. Idi 1993, kalpasan ti dua laeng a tawen, 112,326 ti nagtataripnong iti walo kadagiti kasta a kombension iti 4 kadagiti 15 a dati a republika ti Union Soviet.a Adu kadakuada ti naipupok idi kadagiti pagbaludan ken labor camp idiay Union Soviet iti adu a tawen. Napalaus ti yaman dagitoy a matalek a Kristiano gapu ta nawayadan nga agdayaw iti Dios.

Kada tawen nanipud idi 1993, ipatpateg dagiti tattao nga agnanaed kadagiti dati a republika ti Union Soviet ti pribilehioda a nawaya nga aguummong kadagiti Nakristianuan a taripnong iti pagilianda. Kas pagarigan, idi napan a tawen, agdagup iti 282,333 a Saksi ni Jehova ken dagiti gagayyemda ti naragsakan a nagdaydayaw a sangsangkamaysa iti 80 a “Naimpadtuan a Sao ti Dios” a Kombension Distrito a naangay kadagiti dati a republika ti Union Soviet. Ket 13,452 ti nabautisaran.

Nupay kasla makapasiddaaw, idi napan a tawen adda met dagiti kombension a naangay iti pagsasao a Ruso iti dadduma pay a pagilian iti lubong. Agdagup iti 6,336 ti timmabuno iti uppat kadagita a kombension kadagiti pagilian iti ruar ti dati nga Union Soviet! Sadino a naangay dagitoy? Ken apay a napalalo ti panaginteres ti adu a Ruso ti pagsasaona a tattao iti Biblia? Intay apagbiit nga usigen nga umuna ti naud-udi a saludsod.

Bigbigenda ti Naespirituan a Kasapulanda

Nabaknang ti pakasaritaan ti relihion idiay Russia. Dagiti nararanga a katedral sadiay, a nabangon adun a siglo ti napalabas, ket karaman kadagiti kalalatakan iti Kakristianuan. Ngem kas iti Iglesia Romana Katolika, saan nga insuro ti Russian Orthodox Church ti Biblia kadagiti tattao.

Inlawlawag ti nabiit pay a naipablaak a libro a The Russian Tragedy​—The Burden of History a “saan a pulos a nagbalin ti Biblia a kangrunaan a paset ti Ortodoksia a Ruso.” Nagbanaganna, sigun iti Ruso nga eskolar ti relihion a ni Sergei Ivanenko, “adu a miembro dagiti Orthodox nga iglesia ti nalaklaka a maimpluensiaan iti an-anito, okultismo, ken mahika ngem kadagiti di manamati gapu iti kaawan ammo iti Biblia dagiti miembro ti Orthodox.”

Kasta met laeng ti kapaliiwan ti nalatak a Ruso a mannurat a ni Tolstoy. Insuratna: “Mamatiak a ti doktrina ti [Russian Orthodox nga] iglesia ket nasikap ken makadangran a panangallilaw, ken bin-ig nga an-anito ken espiritismo, a naan-anay nga ilemmengna ti pudno a kaipapanan ti Nakristianuan a sursuro.”

Daytoy a kasasaad ti nangiwaya iti itatanor ti Komunismo idiay Union Soviet agraman dagiti ateistiko a propaganda daytoy ken ti nalatak a pagsasao a: “Ti relihion ti opium dagiti tao.” Nupay kasta, di nagbayag nagbalin a maysa a kita ti relihion ti Komunismo a mismo, a maaw-awagan ti Nalabaga a Relihion. Ngem di nagpaut ti Nalabaga a Relihion. Idi narpuog ti Estado a Soviet idi 1991, minilion a tattao ti nariribukan ken saanda nga ammo no sadino ti pagkamanganda. Babaen ti panangparegta dagiti Saksi ni Jehova, rinibu a Ruso ti nangbirok kadagiti sungbat iti Biblia.

Gapu iti nasayaat a sistema ti edukasion, maibilang dagiti Ruso kadagiti kangrunaan a tattao ditoy lubong a makaammo nga agbasa ken agsurat. Saan laeng ngarud a managbasa iti Biblia ti adu a Ruso no di pay ket ipatpategda ti sursurona. Maigiddato iti dayta, nangruna iti dekada ti 1990, ginasut a ribu a tattao nga agnanaed idi iti dati nga Union Soviet ti immakar iti dadduma a pagilian, kas idiay Alemania, Grecia, ken Estados Unidos. Ania dagiti resultana?

Nawaya a Panagdayaw Idiay Alemania

Idi maika-18 ken maika-19 a siglo, adu nga Aleman ti immakar idiay Russia. Ti kalatakan isu ni Sophie nga agtawen idi iti 15. Isu ti simmukat iti asawana a kas agturay iti Russia idi 1762, nga idi agangay naawagan iti Catherine the Great. Kabayatan ti napaut a panagturay ni Sophie, inawisna dagiti mannalon nga Aleman nga agnaed idiay Russia. Kalpasanna, idi rinaut ti Alemania ti Union Soviet idi Gubat Sangalubongan II, naipan ti kaaduan nga Aleman idiay Siberia ken kadagiti republika ti Union Soviet kas iti Kazakhstan, Kyrgyzstan, ken Uzbekistan. Iti di pay nabayag, adu nga Aleman a makapagsao iti Ruso, ken dadduma pay nga agnanaed idi iti dati nga Union Soviet, ti immakar idiay Alemania ta nasaysayaat ti kasasaad ti ekonomia sadiay.

Idi Disiembre 1992, nabuangay idiay Berlin ti umuna a Ruso ti pagsasaona a kongregasion idiay Alemania. Idi napan a tawen, 52 a kongregasion ken 43 a babbabassit a grupo ti nabuangay iti tallo a Ruso ti pagsasaona a sirkito idiay Alemania. Agdagup iti 4,920 ti kangatuan a bilang ti timmabuno iti “Naimpadtuan a Sao ti Dios” a Kombension Distrito a naangay iti pagsasao a Ruso idiay Cologne, manipud Hulio 30 agingga iti Agosto 1. Adda 164 a nagpabautisar kas simbolo ti panagdedikarda ken Jehova. Sakbayna, idi Abril 1, kadagiti Ruso ti pagsasaoda a kongregasion idiay Alemania, 6,175 ti timmabuno iti pannakaselebrar ti Panglaglagip iti ipapatay ni Jesus.

Dagiti Ruso Idiay Estados Unidos

Nagadu met a tattao a Ruso ti pagsasaoda nga agnanaed idi iti dati nga Union Soviet ti immakar idiay Estados Unidos. Impadamag ti The New York Times: “Iti nagbaetan ti 1991 ken 1996, dagiti Ruso ti kapapartakan ti panagaduna a grupo dagiti imigrante iti Brooklyn. Kadagita met la a tawen, nasurok a 339,000 nga imigrante iti Estados Unidos manipud iti dati nga Union Soviet ti inawat ti Immigration and Naturalization Service.”

Kinuna ti Times nga Enero 1999 nga iti napalabas a dekada, agarup 400,000 a Judio manipud iti dati nga Union Soviet ti immakar idiay New York City ken kadagiti kabangibangna a lugar. Maysa pay, rinibu dagiti Ruso a nagnaed met iti dadduma pay a paset ti Estados Unidos kadagiti kallabes a tawen. Kas pagarigan, idiay makin-amianan a California, agarup 35,000 dagiti baro nga imigrante a Ruso, a namagbalin iti dayta a maikatlo a kadakkelan a sentro dagiti imigrante manipud iti dati nga Union Soviet, a sumaruno iti New York ken Los Angeles. Inaprobetsar met dagitoy a tattao a Ruso ti pagsasaoda ti gundaway nga agadal iti Biblia, ket ginasut kadakuada ti nagbalinen a managdaydayaw ti pudno a Dios a ni Jehova.

Idi Abril 1, 1994, nabuangay idiay Brooklyn, New York, ti umuna a Ruso ti pagsasaona a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova idiay Estados Unidos. Idi agangay, naipasdek met dagiti Ruso a kongregasion idiay Pennsylvania, California, ken Washington. Adda dagiti grupo a nabuangay iti adu a dadduma pay a paset ti pagilian.

Damdamo Unay Idiay Estados Unidos

Idi Agosto 20 agingga iti 22, agdagup iti 670 iti intero nga Estados Unidos ken Canada ti naragsakan a timmabuno iti damo a kombension distrito a naangay iti pagsasao a Ruso idiay New York City. Naiparang ti amin a palawag iti pagsasao a Ruso, ket dagiti miembro ti Russian Congregation idiay Los Angeles, California, ti nangiparang iti drama maipapan iti pakasaritaan da Jacob ken Esau. Pudno a maysa dayta a tampok ti kombension.

Ti maysa pay a tampok ti kombension isu ti pannakabautisar ti 14 a tattao, nga addada amin iti naipakuyog a retrato. Adu ti nagbiahe iti agarup 4,000 a kilometro manipud Portland, Oregon, ken manipud Los Angeles ken San Francisco, California, tapno agpabautisarda iti kombension idiay New York City. Nagnaed idi dagitoy a 14 idiay Armenia, Azerbaijan, Belarus, Moldova, Russia, ken Ukraine a dati a republika ti Union Soviet. Ipakita dagiti kapadasanda no kasano kapateg kadakuada ti pannakaammo iti Dios ken iti wayawaya nga agdayaw kenkuana.

Dimmakkel idiay Moscow ni Svetlana (makinsango nga intar, maikatlo manipud kannigid). Sangapulo ket pito ti tawenna idi nakiasawa iti nalatak a kumakanta nga in-inauna iti adu a tawen, ket idi 1989 immakarda nga agassawa agraman ti anakda a lalaki a maladaga pay la idi idiay Estados Unidos. Agkarabiahe ni lakayna, ket lima a tawen kalpasanna, nagdiborsioda.

Idi naam-ammo ni Svetlana ti maysa a Saksi a katrabahuanna, binallaagan dagiti gayyemna a di makiramraman iti imbagada kenkuana a “maysa a sekta a mangituray iti biagna ken mangibus iti kuartana.” Ngem kayatna a maammuan ti isursuro ti Biblia. Idi naipakita kenkuana ti nagan ti Dios iti Biblia, kinunana: “Nasdaawak unay ta dagiti laeng Saksi ti mangipakpakaammo iti dayta.”

Idi agtutubo pay laeng ni Andrei (makinlikud nga intar, maikatlo manipud kannigid) a taga Siberia, napan idiay pagaammo ita a St. Petersburg tapno ituloyna ti panagsanayna kas atleta. Di nagbayag kalpasanna, nasinasina ti Union Soviet, ket idi 1993, iti edad a 22, nag-imigrante ni Andrei idiay Estados Unidos. Kinunana: “Pinampanunotko ti Dios ket rinugiak ti nakimisa iti Russian Orthodox Church. Naminsan, bayat ti panangrambak dagiti Ruso iti Easter, nagpatpatnagak iti simbaan ta kayatko ti agbalin a nasinged iti Dios.”

Iti daydi a tiempo, naam-ammo ni Svetlana ni Andrei, ket insarsaritana kenkuana dagiti maad-adalna iti Biblia. Immannugot ni Andrei a kumuyog kenkuana a tumabuno iti gimong dagiti Saksi ni Jehova, ket kalpasanna nagpayadal iti Biblia. Idi Enero 1999, nagkasarda. Napalaus ti ragsakda idi nabautisaranda iti kombension.

Nayanak ni Pavel (makinlikud nga intar, maikapat manipud kannigid) iti asideg ti Qaraghandy, Kazakhstan, ngem immakar idi agangay idiay Nal’chik, Russia. Asideg daytoy a dakkel a siudad iti Chechnya ken Dagestan, a pakapaspasamakan ti adu a panagraranget. Damo a naam-ammo ni Pavel dagiti Saksi sadiay idi Agosto 1996, ngem immakar idiay San Francisco iti simmaganad a bulan. Nasumokna ti droga ken nakaputot iti babai. Imbatina dagiti agina idiay Russia.

Apagsangpetna idiay Estados Unidos, sinapul ni Pavel dagiti Saksi ni Jehova ket nagpayadal iti Biblia. Sinimpana ti kabibiagna ket sinuratanna ti ina ti putotna, a dinakamatna ti maipapan iti baro a pammatina. Iyad-adalan itan dagiti Saksi ti babai, ket planoda a sumurotto metten idiay Estados Unidos tapno makapagkallaysada ken Pavel ken makapagserbida ken Jehova idiay California a kaduada ti anakda.

Nayanak ken dimmakkel idiay Moscow ni George (makinlikud nga intar, maikadua manipud kannigid). Napan idiay Estados Unidos idi 1996, ket iti simmaganad a tawen nagkasarda ken Flora, a dati a taga Azerbaijan. Makimismisa idi ni George iti Russian Orthodox Church, ngem kalpasan a nabasana ti magasin a Pagwanawanan, adda salsaludsodna maipapan iti doktrina a Trinidad. Kas sungbat iti suratna iti Watch Tower Society, nakaawat iti broshur a Rumbeng Aya a Patienyo ti Trinidad? Idi 1998, agpada nga inrugida ken Flora ti agadal iti Biblia. Agngayngayangay met itan ni Flora nga agpabautisar.

Ti maysa pay a tampok ti kombension isu ti pannakangngeg kadagiti kablaaw manipud Moscow, a sadiay 15,108 ti timmabuno iti kombensionda a naangay iti daydi met la a ngudo ti lawas. Anian a ragsak dagiti delegado idiay New York City a nakangngeg iti anunsio nga 600 ti nabautisaran sadiay, nangruna ta dakes idi dagiti maipadpadamag kadagiti pagiwarnak ken iti telebision idiay Estados Unidos ken iti dadduma pay a lugar iti lawas a pannakaangay ti kombension.

No Ania ti Mapaspasamak Idi Idiay Moscow

Idi Hulio 21, 1999, pinirmaan dagiti Saksi ti kontrata iti pannakaaramat ti Olympic Stadium iti asideg ti sentro ti Moscow ken iti dumna a mismo ti dakkel a simbaan ti Russian Orthodox. Ngem maysa a lawas sakbay a mangrugi ti kombension, nalawag nga adda dagiti agpangpanggep a bumusor. Iti Mierkoles, Agosto 18, saan pay a naaprobaran ti pannakaaramat ti estadium, nupay nabayadanen ti abang. Kas ipakita ti kahon iti panid 28, naipaganetget kadagiti opisial a dagiti Saksi ni Jehova ket maysa a legal ti pannakabigbigna a narelihiosuan nga organisasion idiay Russia.

Gapu ta agarup 15,000 a kombensionista ti agsagsagana idi a tumabuno iti agsapa ti Biernes, madanaganen dagiti pannakabagi dagiti Saksi. Addayo a siudad ken ili ti paggapuan ti dadduma a delegado a mapan idiay Moscow. Kamaudiananna, kalpasan ti sumagmamano nga oras a panagsasarita, iti agarup alas otso ti rabii, iti Huebes, Agosto 19, naragsakan ti management ti estadium a nangipakaammo kadagiti pannakabagi dagiti Saksi a matuloy ti kombension. Pinakaammuan ida ti administrasion ti siudad nga ipalubosda ti pannakaangay ti kombension.

Kabigatanna, rinibu ti nagsangpet iti estadium. Nagpatnag a nagtrabaho dagiti boluntario a Saksi kas panagsagana iti isasangpetda. Adda met iti dayta nga agsapa dagiti kameng ti media, a nasaksakbay a napakaammuan nga adda dagiti sumupiat iti pannakaangay ti kombension. “Kablaawandakayo!” kinuna ti maysa kadakuada. “Maragsakankami a makadamag a matuloy ti kombensionyo.”

Mapagulidanan ti Kinaurnosda

Napanunot ti management ti estadium a nasayaat a siguraduenda ti seguridad ti estadium. Gapuna, iti amin a pagserkan, adda dagiti guardia nga addaan iti metal detector a kas iti maar-aramat a pangrikisa kadagiti pasahero iti eropuerto. Adda met dagiti polis iti uneg ti estadium. Naurnos ti pannakaangay ti kombension iti laksid ti nainget a pangta.

Iti malem ti Sabado, adda nagtelepono a nagkuna nga adda nailemmeng a bomba iti estadium. Nayawag dayta a ballaag idi dandanin malpas ti sumaruno iti maudi a palawag iti daydi nga aldaw. Isu nga iti panangidawat ti management ti estadium, naaramid ti ababa nga anunsio a panawanda a dagus ti estadium. Idi makitada a naurnos ti ipapanaw ti amin a timmabuno, nasdaaw dagiti opisial ti estadium ken dagiti polis. Awan pay kasta a nakitada! Dinamagda no naensayo dayta.

Awan nasarakanda a bomba, ket iti simmaganad nga aldaw napaatiddog ti programa tapno mairaman dagiti saan a naiparang iti Sabado. Naragsakan ti management ti estadium iti kombension.

Idiay Grecia ken iti Dadduma a Lugar

Iti maudi a ngudo ti lawas ti Agosto ken iti umuna ti Setiembre, adda met dagiti kombension distrito a naangay iti pagsasao a Ruso idiay Grecia​—umuna, idiay Atenas, sa idiay Tesalonica. Agdagup iti 746 ti timmabuno, ken 34 ti nabautisaran. Adda 8 a Ruso ti pagsasaoda a kongregasion idiay Grecia ken 17 a babbabassit a grupo a buklen dagiti imigrante manipud kadagiti makin-abagatan a dati a republika ti Union Soviet. Ruso ken dadduma pay a pagsasao nga us-usaren dagiti imigrante ti maar-aramat kadagiti gimong dagitoy a kongregasion.

Maysa ni Victor kadagiti nabautisaran idiay Atenas. Ateista idi, ngem idi Agosto 1998 timmabuno iti internasional a kombension dagiti Saksi ni Jehova idiay Atenas, a nakabautisaran ti asawana. Kinunana a dayawenna unay ti ayat nga impakita dagiti delegado ket natignay nga agadal iti Biblia.

Nakaawat ti maysa a lalaki nga agnagan Ighor iti libro a Mabalinyo ti Agbiag nga Agnanayon iti Paraiso a Daga ket idi nabasana dayta, imbellengna dagiti imahenna. Inyam-ammona pay ketdin ti bagina a kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Nagsurat iti sanga nga opisina idiay Atenas ket kalpasan a sinarungkaran dagiti Saksi idi Nobiembre 1998, timmabuno a dagus iti gimong ti kongregasion ket manipud iti dayta a damo nga itatabunona, pulos a saan a limmanglangan. Bautisado itan ni Ighor, ket kalatna ti agbalin nga amin-tiempo a ministro dagiti Saksi ni Jehova.

Adda dagiti tattao a Ruso ti pagsasaoda nga immakar iti adu a dadduma pay a pagilian iti lubong a di nadakamat ditoy. Pagrag-oan met ti adu kadagitoy a tattao ti wayawayada nga agadal iti Biblia ken agtataripnong tapno agdaydayaw iti Dios. Ipatpateg ken pagragsakanda daytoy a pribilehio!

[Footnote]

[Kahon iti panid 22]

Dagiti Ruso a Mangipatpateg iti Biblia

Ni Propesor Sergei Ivanenko, maysa a mararaem a Ruso nga eskolar iti relihion, dineskribirna dagiti Saksi ni Jehova kas tattao a talaga a napasnek nga agad-adal iti Biblia. Iti librona a naisurat iti pagsasao a Ruso a nabiit pay a naipablaak, O lyudyakh, nikogda nye rasstayushchikhsya s bibliey (Dagiti Tattao a Di Pulos Maawanan iti Biblia), insuratna ti maipapan iti pakasaritaanda idi idiay Union Soviet: “Uray no naibaludda gapu iti kinamatalekda iti pammatida, impamuspusan dagiti Saksi ni Jehova nga usaren ti Biblia.” Kas panangyilustrar, insalaysayna ti sumaganad a kapadasan.

“Maiparit idi kadagiti balud ti maaddaan iti Biblia. Makompiskar dagiti Biblia a masarakan iti uneg ti pagbaludan. Iti maysa kadagiti kampo iti deppaar ti amianan, elektrisian ti maysa kadagiti Saksi ni Jehova ket indulinna dagiti libro ti Biblia iti transformer a nagngato ti boltahena. Naigalut ti tunggal paset ti Biblia iti partikular a barut, ket dayta laeng a lalaki ti makaammo no ania a galut ti guyoden tapno mairuar, kas pagarigan, ti Ebanghelio ni Mateo, a di makoriente. Siempre, saan a pulos a nasarakan dagiti guardia daytoy a naisangsangayan a Biblia uray no kasano ti kainget ti panagbirokda.”

[Kahon iti panid 28]

Nagparehistro Manen Dagiti Saksi ni Jehova Idiay Russia

Nasuroken a maysa a siglo nga aktibo nga iwarwaragawag dagiti Saksi ni Jehova ti Pagarian ti Dios idiay Russia. Ngem gapu iti panangiparit ti gobierno, idi laeng Marso 27, 1991, ti damo a pannakagun-od dagiti Saksi iti legal a pannakabigbig. Nairehistroda idi iti babaen ti nagan nga Administrative Center of the Religious Organizations of Jehovah’s Witnesses in the U.S.S.R.

Idi Setiembre 26, 1997, naipaulog ti linteg a napauluan “Iti Wayawaya ti Konsiensia ken Narelihiosuan nga Asosasion.” Sisasaknap a naipadamag daytoy a baro a linteg iti intero a lubong. Apay? Agsipud ta patien ti adu a ti pannakaipaulog daytoy a linteg ket nairanta a manglimitar iti aktibidad dagiti babassit a relihion idiay Russia.

Gapuna, iti laksid ti panangikarigatan dagiti Saksi ni Jehova a nagparehistro idi 1991, kasapulan nga agparehistroda manen agraman dagiti amin a dadduma pay a narelihiosuan nga organisasion kas iparebbeng ti baro a linteg ti Russia maipapan iti Wayawaya ti Konsiensia. Nangpataud daytoy iti sumagmamano a saludsod. Ipasimudaag kadi daytoy a kayat manen dagiti agtuturay ti Russia nga imameg dagiti Saksi ni Jehova? Wenno itandudona ngata ti nawaya a panangannurot iti relihion ken wayawaya ti panagdayaw a garantisaran ti Constitution of the Russian Federation?

Nasungbatan met laeng dayta idi agangay. Anian a ragsak dagiti Saksi ni Jehova ta nagun-odda manen ti legal a pannakabigbig idi nangted ti Ministry of Justice ti Russia iti sertipiko ti rehistrasion para iti “Administrative Center for Jehovah’s Witnesses in Russia,” idi Abril 29, 1999!

[Ladawan iti panid 23]

Ti damo a kombension distrito idiay Estados Unidos a naangay iti pagsasao a Ruso

[Ladawan iti panid 24]

Dagiti miembro ti Russian Congregation idiay Los Angeles ti nangiparang iti naibatay-Biblia a drama idiay New York

[Ladawan iti panid 25]

Dagitoy a 14 a nabautisaran idiay New York ket naggapu iti innem a dati a republika ti Union Soviet

[Ladawan iti panid 26, 27]

Nasurok a 15,000 ti nagtataripnong iti Olympic Stadium idiay Moscow