Asino ti Agindeg iti Lubong Dagiti Espiritu?

NAGBALINEN ti lubong a “supermarket” dagiti relihioso a pammati ken kredo. Idiay laeng Africa adda rinibribu a relihioso a grupo, a tunggal maysa addaan iti bukodda nga opinion maipapan iti mapaspasamak iti lubong dagiti espiritu. Ngem tapno nalawag ken napudno ti impormasion, masapul nga agturongtayo iti Biblia. Ilasinna dagiti espiritu​—agpadpada dagiti naimbag ken dakes​—nga agindeg iti lubong dagiti espiritu. Ipakitana met no siasino ti mabalin a sibaballigi a pagkiddawantayo iti tulong ken pannalaknib.

Ni Jehova, ti Mannakabalin-amin a Dios

Isursuro dagiti kadawyan a relihion iti Africa a maysa a mannakabalin-amin a Dios ti mangidadaulo kadagiti inapo ken didios. Kunaen ti libro nga African Mythology: “Awan duadua a mamati ti dandani amin, no di amin, a tattao nga Africano iti Katan-okan a Persona, ti namarsua kadagiti amin a bambanag.” Kuna ti libro nga African Religion in African Scholarship: “Yantangay ti Dios ti naan-anay a mangkonkontrol iti uniberso, timmaud dagiti amin a parsua ken amin a pannakabalin gapu Kenkuana. Ikutanna ti naan-anay nga autoridad ken pannakabalin.”

Umanamong ti Biblia nga adda Maysa a katan-okan iti lubong dagiti espiritu. Deskribirenna a kas “ti Dios dagiti didios ken Apo dagiti ap-appo, ti dakkel a Dios, ti mannakabalin ken nakabutbuteng, nga awan idadumana a tao, wenno di agala iti panuksok.”​—Deuteronomio 10:17.

Iti intero nga Africa adda ginasgasut a nagan ken titulo a naituding iti naibilang a natan-ok. Ngem, ania ti kuna ti Sao ti Dios maipapan iti nadibinuan a nagan? Insurat ti salmista: “Sika, nga agnagan Jehova, siksika laeng ti Kangatuan iti isuamin a daga.” (Salmo 83:18, NW) Agparang daytoy sagrado a nagan iti nasurok a 7,000 a daras iti rekord ti Biblia, nupay sinukatan ti dadduma a managipatarus ti Biblia dayta kadagiti titulo a “Dios” wenno “Apo.”

Agsipud ta mannakabalin-amin ni Jehova, matulongannatayo. Deskribirenna ti bagina a kas “Dios a manangngaasi ken managparabur, nabannayat nga agpungtot ken aglaplapusanan iti naayat a kinamanangngaasi ken kinapudno, a mangsalimetmet iti naayat a kinamanangngaasi maipaay kadagiti rinibribu, mamakawan iti kinadakes ken salungasing ken basol, ngem iti uray kaano dina palabsen ti pannakadusa.”​—Exodo 34:6, 7; 1 Samuel 2:6, 7, NW.

Dagiti Anghel, Nabibileg a Ministro ti Dios

Mabayag pay sakbay a pinarsua ni Jehova dagiti tao wenno uray ti daga a mismo, pinarsuana dagiti espiritu a persona idiay langit. Kuna ti Biblia nga idi ‘inkabil [ti Dios] ti pamuon ti daga . . . , amin dagiti [anghel nga] annak a lallaki ti Dios dimmir-ida gapu iti rag-o.’ (Job 38:4-7) Adda riniwriw nga anghel. Nagsurat ti adipen ni Jehova a ni Daniel maipapan iti maysa a sirmata dagiti nailangitan a bambanag a nakitana a “rinibribu a ribu dagiti nagserbi iti [Dios], ket sangalaksa a laksa ti nagtakder iti saklangna.”​—Daniel 7:10.

Ti umuna nga espiritu a persona a pinarsua ni Jehova isu daydiay pagaammo a kas Jesu-Kristo. (Juan 17:5; Colosas 1:15) Sakbay a nagbiag a kas tao ditoy daga, nagbiag ni Jesus kas mannakabalin nga espiritu a parsua idiay langit. Kalpasan ti ipapatayna kas tao, napagungar ni Jesus a napan idiay langit, a sadiay ti nangituloyanna iti biagna kas mannakabalin nga espiritu a parsua.​—Aramid 2:32, 33.

Dakkel ti pannakabalin ni Jesus idiay langit. Idiay Judas 9, ni Jesus, a pagaammo met kas Miguel, maawagan a “ti arkanghel,” a kaipapananna nga isu ti pangulo, wenno kangrunaan nga anghel. (1 Tesalonica 4:16) Ikutanna met ti panangituray iti daga. Inteden ni Jehova kenkuana ti “panagturay ken dayag, ken maysa a pagarian, nga amin dagiti il-ili, nasnasion, ken pagsasao agserbida koma kenkuana.” (Daniel 7:13, 14) Nupay addaan iti dakkel nga autoridad, agtalinaed nga agpaituray ni Jesus iti Amana, ni Jehova.​—1 Corinto 11:3.

Bayat nga agserbi dagiti matalek nga anghel ken Jehova, agserbida met kadagiti adipen ti Dios ditoy daga. Nagsurat ni apostol Pablo: “Saanda aya nga espiritu amin [dagiti anghel] a maipaay iti publiko a panagserbi, a naibaon tapno agserbida kadagidiay agtawidto iti pannakaisalakan?” (Hebreo 1:14) Maseknanda a nangnangruna a maammuan dagiti tattao ti kinapudno maipapan ken Jehova. Nakita ni apostol Juan iti sirmata ti maysa nga “anghel a tumaytayab iti nagtangatangan, ket addaan iti agnanayon a naimbag a damag nga ideklarana kas naragsak a damag kadagidiay agnaed iti daga, ken iti tunggal nasion ken tribu ken pagsasao ken ili, a kunkunana iti natbag a timek: ‘Agbutengkayo iti Dios ket ipaayyo kenkuana ti dayag.’”​—Apocalipsis 14:6, 7.

Ni Satanas ken Dagiti Demonio, Kabkabusor ti Dios ken Tao

Nakalkaldaang, saan a nagmatalek dagiti amin nga anghel iti Dios. Dadduma immalsada kenkuana, a nagbalinda a kabkabusor agpadpada ti Dios ken ti sangatauan. Ni Satanas a Diablo ti kangrunaan a managalsa.

Nupay adu itatta ti mangilibak iti kaadda ni Satanas, awan ti mangilibak iti kaadda ti dakes. Ti panamati iti dakes ngem di patien nga adda makagapu iti dayta mangiturong iti “di maliklikan a parikut,” kuna ti libro a The Death of Satan. “Mariknatayo nga adda dakes, ngem saanen a gagangay nga us-usaren ti bokabulariotayo.”

Maisupadi iti dayta, adda sao iti Biblia ken nabatad a saritaenna ti kinapudno maipapan iti gubuayan ti dakes. Ilawlawagna a nalinteg ken naimbag amin dagiti angheliko a parsua a pinarsua ni Jehova; dina pinarsua ti aniaman a dakes nga anghel. (Deuteronomio 32:4; Salmo 5:4) Ngem, dagiti anghel, kas kadagiti tao, naikkanda iti abilidad nga agpili iti naimbag ken dakes. Nangpataud ti maysa kadagitoy a naan-anay nga espiritu nga annak iti inaagum a tarigagay a mangagaw iti panangituray a nainkalintegan a kukua ni Jehova. Ngarud nagun-odanna ti nagan a Satanas, a kaipapananna “Bumusbusor.” (Idiligyo iti Santiago 1:14, 15.) Saan laeng a basta manangallilaw ni Satanas, kas iti isursuro ti dadduma a relihion ti Africa; saan met a maysa a “personal a guardia” a mangsalaknib kadagidiay kanayon nga agidaton kenkuana. Ipakita ti Biblia nga isut’ naan-anay a dakes ken damka.

Nakikadua dagiti dadduma nga anghel ken Satanas a bimmusor iti Dios. Kabusor met dagiti tattao ditoy daga dagitoy a demonio nga anghel. Nadamka ken dakesda met. Kadagidi napalabas a tiempo, pinagumel ken binulsekda ti dadduma a tattao. (Mateo 9:32, 33; 12:22) Pinagsakit wenno pinagmauyongda ti dadduma, agraman dagiti ubbing. (Mateo 17:15, 18; Marcos 5:2-5) Nabatad, awan ti tao a limpio ti ulona nga agtarigagay a makinamin ken Satanas wenno dagidiay a demonio.

Sadino ti Ayan Dagiti Inapo?

Mamati ti riniwriw a tattao idiay Africa ken iti dadduma a lugar a saan nga agpatingga ti biag iti ipapatay no di ket maysa laeng a panagallatiw, maysa a paglasatan iti biag nga agturong iti lubong dagiti espiritu, ti pagturayan agpadpada dagiti didios ken dagiti inapo. Isurat ti eskolar a ni John Mbiti, eksperto kadagiti relihion ti Africa, maipapan iti panamati kadagiti inapo, nga awaganna “sibibiag a natay”: “Dagitoy dagiti ‘espiritu’ a pakaseknan unay dagiti tattao nga Africano . . . Ammoda ken interesadoda iti mapaspasamak iti pamilia [ditoy daga]. . . . Dagitoy ti mangay-aywan kadagiti aramid, tradision, kababalin ken aktibidad ti pamilia. No agbasolka kadagitoy a banag agbasolka a maibusor kadagiti amma nga, iti kasasaadda, agserbida a di makita a polis dagiti pamilia ken komunidad. Agsipud ta ‘tattao[da]’ pay laeng, ngarud, dagiti sibibiag a natay ti kasayaatan a grupo dagiti manangibabaet kadagiti tao ken ti Dios: ammoda ti kasapulan dagiti tao, ‘nabiit’ pay nga addada ditoy a kadua dagiti tao, ket maigiddan iti dayta naan-anay a magun-odanda dagiti kalasugan ti pannakisarita iti Dios.”

Ania, ngarud, ti kunaen ti Biblia maipapan iti kasasaad dagiti natay? Ipakitana nga awan ti makuna a “sibibiag a natay.” Mabalin a sibibiag wenno natay dagiti tao​—pulos a saan a dagitoy a dua. Isuro ti Sao ti Dios a saan a makangeg, makakita, makasao, wenno makapanunot dagiti natay. Saan a mabalin a siputan dagiti natay ti sibibiag. Kuna ti Biblia: “Dagiti natay . . . dida sipupuot iti aniaman . . . Ti ayatda ken gurada ken ti imonda napukawen . . . Awan ti aramid wenno gakat wenno pannakaammo wenno sirib idiay Sheol [ti tanem], ti lugar a papanam.” (Eclesiastes 9:5, 6, 10, NW) “[Ti tao] agpulang iti dagana; iti dayta met la nga aldaw dagiti pampanunotna mapukawda.”​—Salmo 146:4.

Panagsubli iti Tapok

No narigatyo nga awaten daytoy, amirisenyo ti napasamak iti umuna a tao, ni Adan. Binukel ni Jehova ni Adan “manipud iti tapok ti daga.” (Genesis 2:7) Idi sinalungasing ni Adan ti bilin ni Jehova, ipapatay ti supapakna. Kinuna ti Dios kenkuana: “Agsubli[kanto] iti daga, isu a nakabuklam: ta tapokka, ket iti tapok agsublikanto.”​—Genesis 3:19.

Sakbay a pinarsua ni Jehova ni Adan manipud iti tapok, awan ni Adan. Isu nga idi ‘nagsubli iti daga,’ nagbalin manen nga awan biagna, kas iti tapok. Saan nga immallatiw iti pagindegan dagiti espiritu ti amma. Saan a napan idiay langit wenno impierno. Idi natay, daytan ti nagpatinggaanna.

Kasta met laeng kadi ti mapasamak iti dadduma a tattao no matayda? Wen, kasta ti mapasamak. Kunaen ti Biblia: “Isuda amin [agpadpada ti tattao ken an-animal] mapanda iti maymaysa a disso; isuda amin aggapuda iti tapok, ket isuda amin agsublida iti tapok.” (Eclesiastes 3:20) Talaga nga ikari ti Biblia a riingento ti Dios dagiti natay a tao nga agbiag iti paraiso a daga, ngem masanguanan pay laeng dayta a tiempo. (Juan 5:28, 29; Aramid 24:15) Kabayatanna, saan a rumbeng a pagbutngan dagiti natay wenno agidatontayo kadakuada, tangay saandatay a matulongan wenno madangran.

Kayat ni Satanas ken dagiti demoniona nga allilawen ti tattao maipapan iti kasasaad dagiti natay nga inapoda, isu nga itandudoda ti kinaulbod nga agtultuloy nga agbiag dagiti tattao kalpasan ti ipapatay. Maysa a pamay-an ti panangaramidda iti daytoy isut’ babaen ti ulbod a sarsarita. (1 Timoteo 4:1) Us-usarenda met dagiti sirmata, tagtagainep, ken dagiti espiritu a medium tapno allilawenda dagiti tao a mangpanunot a nakasaritada dagiti natay. Ngem saan a dagiti natay ti nakiumananda. Imbes ketdi, dagiti demonio ti agpammarang a tattao a natayen. Dayta ti makagapu a sibibileg a kondenaren ni Jehova dagidiay makiuman kadagiti natay, direkta man wenno saan a direkta, babaen iti dadduma a pamay-an, kas iti panagpadles.​—Deuteronomio 18:10-12.

[Ladawan iti panid 6]

Allilawen ken butbutngen dagiti demonio ti tattao babaen kadagiti sirmata, tagtagainep, ken dagiti espiritu a medium

[Dagiti ladawan iti panid 7]

Agpammarang dagiti demonio nga isuda dagiti tao a natay tapno maallilawda dagiti tao