Natnag a Bandus!
ITI las-ud ti maysa a lawas idi Hulio 1994, ti pannakatnag ti agarup 20 a busak ti bandus a Shoemaker-Levy 9 iti planeta a Jupiter tinignayna ti atension dagiti managpaliiw kadagiti bituen iti aglawlaw ti lubong. Nagsiddaaw dagiti managpaliiw iti bandus, ta ti nakitada nagbalin a, kas kinuna ti maysa nga astronomo, “nailangitan a drama iti siglo.” Apay a daytoy a pasamak linab-awanna dagiti inanamaen?
Umuna, dagiti pirpirsay ti bandus, a natnag iti nakaparpartak a 200,000 kilometro iti tunggal oras, nangpataudda iti nagdakkel a panagbettak nga impamatmat laeng dagiti naisangsangayan a panagipadto. Ti iseserrekda iti atmospera ti Jupiter nangyeg kadagiti panagrimat a nagpaut iti sumagmamano laeng a segundo. Sa, nagparsiak dagiti nakaro ti pudotna a gas iti atmospera, a nangporma kadagiti nagdadakkel a bola nga apuy ta ti kadadakkelan a panagbettak lab-awanna pay iti apagkanito ti temperatura iti rabaw ti init! Iti las-ud ti sumaganad a 10 agingga iti 20 a minuto, timmayok ti maysa a dakkel nga asuk nga agtayag iti 3,200 kilometro.
Kasta met, ti maipagarup idi damo a di nasayaat a kasasaad ti panagbuya nagtungpal a dandani nagsayaat. Gapu ta nagdissoda iti nalidem a sikigan ti Jupiter, nalaka laeng a makita dagiti naraniag a rimat ken ti timmayok nga asuk. Iti dadduma a kaso makita ti tuktok dagiti asuk a tumaytayok iti pingir ti Jupiter, ken iti las-ud ti sangapulo a minuto a panagdisso, ti panagrikus ti Jupiter direkta a makita ditoy daga dagiti pagdissuanda. Ti sabali pay a sangapulo a minuto imparangna ti lugar a pagdisssuanda iti lawag ti init. Iti dayta a tiempo, nagwaraston ti asuk, ket nasukatanda iti dadakkel, nangisit nga abut. Dagitoy a disso—a ti kadadakkelan ket mamindua iti kadakkel ti daga—di naipadto dagiti astronomo, ket dagitoy dagiti kalalawagan a paset a makita.
Ti Galileo a lugan iti law-ang direkta nga impabuyana dagiti natnag. Iti orbit ti daga, ti Hubble Space Telescope nakitana dagiti natnag babaen iti makita ken di makita nga allon ti lawag. Rinukod dagiti dadduma a pagpaliiwan ti epekto dagiti panagbettak ti bandus kadagiti nadumaduma nga allon ti lawag a naisangsangayan a napili a mangipaay iti napateg nga impormasion. Idiay South Pole, saan a pulos a lumgak ti init, a mangipalubos ti panagbuya iti amin a tiempo manipud iti teleskopio a South Pole Infrared Explorer.
Dagiti managpaliiw ti langit napadasanda dagiti manmano a pabuya. Kaanonto manen a mapasamak ti sumaganad a pabuya ti bandus? Ti bandus a Hale-Bopp, a makitan babaen iti mata, mabalin nga isu ti kararaniagan a bandus a makitatayo iti daytoy a siglo. Lumasat iti las-ud ti 198 milion a kilometro iti planetatayo. Dagiti managpaliiw iti bandus iti Northern Hemisphere kayatdanto a makita ti Hale-Bopp bayat ti bulan ti Abril 1997. Amin daytoy ipalagipna kadatayo nga agbibiagtayo iti maysa a dinamiko, agbaliwbaliw nga uniberso a pinarsua ni Jehova, “ti Ama dagiti [nailangitan a] lawag.”—Santiago 1:17; Salmo 115:16.
[Ladawan iti panid 21]
Dagiti nangisit nga abut tandaanna dagiti lugar a nakatnagan dagiti busak ti bandus iti Jupiter
[Credit Line]
Hubble Space Telescope Comet Team ken NASA