Talaga Kadi a Kasapulam ti Internet?

RUMBENG kadi nga usarem ti Internet? Siempre, personal a banag daytoy, banag a masapul a tingitingem a naimbag. Ania dagiti bambanag a mabalin a mangimpluensia iti pangngeddengmo?

Kasapulam​—Nakuentam Kadin ti Magasto?

Ti adu a rinang-ayan ti Internet iti nabiit pay ket gapu iti kasta unay a panangikagumaan dagiti negosiante nga aglako. Nabatad a ti motiboda ket mangiparikna a kasapulan dayta. Apaman a tumanoren daytoy a pakasapulan, dadduma nga organisasion sapulendan ti bayad iti pannakimiembro wenno ti tinawen a suskripsion para iti impormasion wenno serbisio nga impagarupmo idi nga awan magasto. Daytoy a gasto ket nayon ti binulan a bayad iti panangusarmo iti Internet. Dadduma a periodiko nga on-line ti gagangay a pagarigan iti kastoy nga aramid.

Nakuentam kadin ti magasto iti alikamen ken software no maidilig iti pudno a pakasapulan? (Idiligmo iti Lucas 14:28.) Adda kadi dagiti pang-publiko a libraria wenno eskuelaan a mangus-usar iti Internet? Iti damo, ti panangusar kadagitoy a gubuayan iti impormasion mabalin a tulongannaka a mangtingiting iti pakasapulam a di mangipuonan iti dakkel iti personal a computer ken dagiti mairaman nga alikamen. Mabalin a maitutop ti mangusar iti Internet ti publiko a panggun-odan ti impormasion, no kasapulan, agingga a nabataden no kasano kasansan a kasapulan ti kasta a gubuayan ti impormasion. Laglagipem, a nasuroken a dua a dekada ti kaadda ti Internet sakbay a naammuan ti publiko, wenno uray nariknada a kasapulan dayta!

Kinatalged​—Nasalakniban Kadi ti Panagilimedmo?

Maysa pay a nangnangruna a pakaseknan ket ti kinakompidensial. Kas pagarigan, ti mensahem iti E-mail masapul a makita laeng koma ti nairanta nga umawat. Bayat nga agbibiahe ti surat, nupay kasta, mabalin a makibiang wenno agsiput iti suratmo ti maysa a nasirib ken awan prinsipiona a tao wenno grupo. Tapno masaluadan dagiti mensahe, dadduma a tattao ti mangusar iti software ti E-mail a mamaglalaok iti sensitibo a linaon ti suratda sakbay nga ibusonda dayta. Iti sabali a pungto, ti partido nga umawat masapulna ti kasta met la a software a mangurnos iti mensahe.

Nabiit pay a naisentro ti adu a panagsasarita ti pannakisinnukat iti Internet kadagiti credit-card ken dadduma pay a nalimed nga impormasion a mausar iti komersio. Nupay adu a panagbalbaliw ti mainanama tapno mapasayaat ti kinatalged, kuna ti mabigbigbig nga analyst iti kinatalged ti computer a ni Dorothy Denning: “Saan a posible ti naan-anay a natalged a sistema, ngem makissayan unay ti peggad, nalabit sigun iti maitutop a kinapateg ti impormasion a naurnong iti sistema ken ti pangta nga aramiden dagiti nalaing nga agiprograma ken dagiti makabael a manggun-od iti impormasion.” Awan ti naan-anay a kinatalged iti aniaman a sistema ti computer, naikonektar man dayta iti Internet wenno saan.

Maiwayaam Kadi?

Ti sabali pay a napateg nga isyu isu ti tiempom. Kasano kabayag ti panangikonektar ken panangsursurom iti alikamen tapno mausarmo ti Internet? Kasta met, maysa nga aduanen kapadasan nga instruktor ti Internet impatuldona a ti panangsukimat iti Internet “mabalin a maysa kadagiti makaadikto unay ken makabusbos iti adu a tiempo nga aktibidad para iti baro nga agusar iti Internet.” Apay a kastoy?

Nagadu ti makapainteres a tema ken baro a bambanag nga ammuen. Arigna, ti Internet ket nakaad-adu a koleksion dagiti libraria nga addaan kadagiti makita a makaay-ayo a dokumento. Ti panangmatmat ken panangbasa iti uray sangkabassit laeng iti dayta in-inutenna nga ibusen ti kaaduan nga orasmo iti rabii sakbay a mapanunotmo ti maturog. (Kitaem ti kahon a “Kasano Kapateg ti Tiempom?” iti panid 13.) Siempre, daytoy dina kayat a sawen nga amin a mangmatmat ken mangbasa iti Web awan panagteppelda. Nupay kasta, nainsiriban no limitaran ti tiempo ken ti impormasion a sukimaten iti Web​—nangnangruna dagiti agtutubo. Kasta met laeng ti aramiden ti adu a pamilia iti telebision.a Daytoy ti mangsaluad iti tiempo a naituding a para iti pamilia ken kadagiti naespirituan nga aktibidad.​—Deuteronomio 6:6, 7; Mateo 5:3.

Maikapkapiska Kadi?

Kamaudiananna, nasaknapton ti pannakausar ti teknolohia ti Internet kadagiti napanglaw a lugar iti lubong. Nupay kasta, laglagipem dagiti tattao a nadakamat iti pangrugian ti umuna nga artikulo. Kaaduan kadagiti impormasion a nagun-odanda mabalin a nagun-odanda koma babaen ti panangusar kadagiti libraria, telepono, kadawyan a koreo, wenno periodiko. Siempre, dadduma kadagitoy a pamay-an nalabit ramanenna ti ad-adu pay a tiempo ken gasto. Kaskasdi, para iti kaaduan a tattao iti intero a daga, dagitoy a kadawyan a pamay-an agtultuloydanto iti sumagmamano a tiempo a kangrunaan a pamay-an ti komunikasion.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 9]

Ti panangsukimat iti Net agbalin a silo no kurang ti panagteppel