Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Makadangran Kadi a Pagraragsakan Dagiti Rave?

“No agsalsalaak a nakatayag dagiti imak ket mariknak ti epekto ti musika iti intero a bagik, dagiti dadduma nga agsasala paganaygayendak. Kaslattay maipalpalangitak.”​—Gena.

KASTA ti panangdeskribir ni Gena iti ragsak ti idadar-ay iti rave. Dagitoy a pasala, a masansan nga agpatnag, immuna a nagbalin a popular idiay Britania kabayatan ti dekada 1980. Ita agparparangdan iti amin a paset ti lubong, agraman Alemania, Belgium, Canada, Estados Unidos, India, New Zealand, ken South Africa.

Maang-angay dagiti rave kadagiti club, abandonado a bodega, bakante a lote​—sadinoman a mabalin a paguummongan ti tattao para iti rabii ti naariwawa, awan-sardayna a panagsasala. “Dagiti rave ti in-inut a mangsuksukaten iti ipapan kadagiti nightclub kas magusgustuan ti agtutubo a pagpalpaliwaan,” insurat ni Adam Levin, iti Sunday Times Magazine ti Johannesburg, South Africa. “No di pay nadakamat ida dagiti tin-edyeryo,” kinunana pay, “adda ngarud problema ti komunikasionyo.”

Panangusig iti Eksena ti Rave

Mailimlimed no dadduma dagiti rave, a ti pakaangayanda saan a maipakaammo agingga ti aldaw ti pannakaangayna. Nupay kasta, no mangrugin nga aggilapgilap dagiti namaris a silaw ken dagiti makapabansag a musika a techno, mabalin nga agsangpeten manipud iti sadinoman ti pinullo agingga iti rinibu nga agtutubo a nakaaruat iti karkarna. “Kaslattay maysa a dakkel a nagkaykaysa a grupo ti tattao nga agsasala ken mangipekpeksa kadagiti ing-ingpenda babaen iti kumpas,” kuna ni Katy, maysa a kolehiala iti maikadua a tawen.

Nupay kasta, saan la a basta sala ti rave. Daytat’ maysa met a kultura, wenno “eksena,” kas ti kayat a pangawag dagiti managayat iti dayta. Dagiti kangrunaan a prinsipio iti eksena ti rave ket talna, ayat, panagkaykaysa, ken panagraem kano​—aniaman ti puli, nasionalidad, wenno seksualidad ti maysa. “Ikagkagumaanmi a paglalaoken dagiti kultura kadagitoy a padaya,” kuna ti makinkukua ti tiendaan a bin-ig a musika a maisala ti ilaklakona. “Ti ideya ti panagkakadua,” kunana pay, “ken panagsasala a sangsangkamaysa ket epektibo a wagas a pangragpat iti dayta.”

Gapu kadagita a kasla nagsayaat a kalat, mayimtuodmo, ‘Ania ngarud ti pagdaksan dagiti rave?’ Ngem adda sabali nga aspeto ti eksena ti rave a rumbeng nga usigem.

Ti Narugit nga Aspeto Dagiti Rave

Dadduma ti agkuna a manmano a mausar ti arak kadagiti rave. Nupay kasta, gagangay nga adda droga. “Pampanunoten ti maysa no kasano a nalaka a magustuan ti publiko ti eksena ti rave no saan a nasaknap ti pannakausar ti droga,” aminen ti maysa a managayat ti rave nga agnagan Brian. “Siempre,” kunana pay, “adu a sabsabali pay ti mangpampanunot no kasano a timmaud dagiti rave no awanda.”

Nupay ti marihuana ken LSD ket nalatak iti sumagmamano a rave, agparang a ti MDMA a kadawyan a pagaammo kas Ecstasy, ti droga nga ad-adda a magustuan dagiti managayat iti rave. Kunaen dagiti agus-usar a medio natalged ti Ecstasy. Ikalinteganda a basta paganaygayenna ida nga agsala iti agpatnag ket paganaygayenna ti riknada a kaslattay maipalpalangitda. Ngem iti sidong ti paulo a ti “Popular a Droga Mabalin a Dangranna ti Utek,” kuna ti The New York Times a dayta nga Ecstasy “mabalin nga adda napaut, makadangran nga epektona iti pannangan, pannaturog, gaganaygayan, panagtignay ken dadduma nga aramiden ti panunot.” Ken saan la a dayta. “Adda sumagmamanon a natay gapu iti Ecstasy,” kuna ni Dr. Howard McKinney, “ket sumagmamano pay a kaso a sadiay nagtomar ti tattao iti normal a dosis ket napasarandat’ panagsakit ti puso, dalem wenno coma.” Buyogen naimbag a panggep a kunaen ni Dr. Sylvain de Miranda: “Dagiti managayat iti rave nga agtomar iti Ecstasy ket makisalsala ken ni patay.”

Uray dagiti organiko a droga​—kas iti Herbal Acid, Acceleration, herbal Ecstasy, wenno Rush​—makadangranda. Kas pagarigan, iti sumagmamano kano a kasasaad, ti organiko a droga nga Acceleration makapaatake iti puso ken makapapatay pay.

Kadagidiay mangipapilit latta a saan a makadangran dagiti droga a mausar kadagiti rave, adda sabali pay a banag a rumbeng nga usigen. Kuna ti detektib ti polisia ti Canada a ni Ian Briggs a 90 a porsiento kadagiti droga a mailaklako kas Ecstasy ket saan gayam nga agpayso nga Ecstasy. “Adu iti dayta ket PCP wenno dadduma pay a napeggad a droga,” kunana. “Awan prinsipio dagiti tattao nga agilaklako kadagitoy a droga. Awandan inton agepekton dagiti droga.”a

Nalawag a mabalin nga awan mausar a droga iti dadduma a rave. Nupay kasta, bigbigento uray dagiti managayat iti rave a masansan nga imposible nga ipadles no asinoman, isuamin, wenno kaaduan kadagidiay dumar-ay iti rave ti nakatomarton iti maiparit a makaadikto a substansia.

Talaga Kadi a Para Kenka Dagiti Rave?

Kadawyanna, saan a dakes ti musika ken panagsala, wenno ti agragragsak. Ngamin, kunaen ti Biblia nga adda “panawen ti panagrag-o” ken “panawen ti panagsala.” (Eclesiastes 3:4, Today’s English Version) Mamalakad pay: “Agrag-oka . . . iti kinaagtutubom.” (Eclesiastes 11:9) Kayat ngarud ti Namarsua a naragsakka! Nupay kasta, rumbeng a laglagipem a “ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes,” ni Satanas a Diablo. (1 Juan 5:19) Gapuna, ditay koma pakasdaawan a dagiti kita ti pagpalpaliwaan a maitantandudo iti daytoy a lubong ket masansan a namulitan kadagiti narugit nga elemento.

Kas pagarigan, panunotem dagidiay tumabuno kadagiti rave. Tungtungpalenda kadi ti pammagbaga ti Biblia a ‘dalusanda koma dagiti bagbagida iti tunggal pakatulawan iti lasag ken iti espiritu’? (2 Corinto 7:1) Agpayso, mabalin nga ipakita dagiti managayat iti rave ti talna, ayat, ken panagkaykaysa. Ngem “ti sirib manipud ngato” saan la a “natalna”; “nadalus” met dayta. (Santiago 3:15, 17) Imtuodem ta bagim, ‘Ti kadi moralidad dagidiay masansan nga ag-rave maitunos kadagiti pagalagadan a masarakan iti Sao ti Dios, ti Biblia? Kayatko kadi a busbosen ti agpatnag a kadua dagidiay “managayat iti ragragsak imbes a managayat koma iti Dios”?’​—2 Timoteo 3:4; 1 Corinto 6:9, 10; idiligmo ti Isaias 5:11, 12.

Dagitoy ti napateg a salsaludsod a rumbeng nga usigen, tangay insurat ni Pablo a “dagiti dakes a pannakitimpuyog dadaelenda dagiti makagunggona nga ug-ugali.” (1 Corinto 15:33) Makadidigra ti pannakikuyog kadagidiay di mangikabkabilangan kadagiti linteg ti Dios tangay kunaen ti Biblia: “Ti makikuyog kadagiti masirib a tattao, masiribto, ngem ti makikuyog kadagiti maag, dakesto ti pagtungpalanna.​—Proverbio 13:20, NW.

Ti kinapudno ket adu a rave ti talaga a padaya ti droga ket dagidiay tumabuno mabalin nga aglak-amdanto iti napait a bunga. Kas pagarigan, dadduma a rave ti rinaut ken pinaserraan ti polisia, gapu ta di legal ti pannakaangayda wenno adda nasarakan a droga. Kayatmo kadi ti mairaman kadagidiay di agtultulnog iti linteg? (Roma 13:1, 2) Uray pay awan nalabsing a linteg, mabalin kadi a tumabunoka iti kasta a padaya ket agtalinaedka nga “awanan mulit manipud iti lubong”? (Santiago 1:27) Tangay dagiti panagraragsak, wenno “nalaaw a padaya” (Byington), ket makondenar iti Biblia, ti kadi kaaddam iti maysa a rave tumulong tapno mataginayonmo ti nadalus a konsiensia iti Dios ken tattao?​—Galacia 5:21; 2 Corinto 4:1, 2; 1 Timoteo 1:18, 19.

Nalawag, rumbeng nga agannad dagiti Kristiano kadagiti peggad ti rave. Ngem dika maldaang. Adu pay la dagiti pagpalpaliwaan a mabalinmo a tagiragsaken. Kas pagarigan, adu a pamilia dagiti Saksi ni Jehova ti mangyur-urnos kadagiti makagunggona a panagtataripnong.b Babaen ti naannad a panagplano ken panangiwanwan, dagitoy ti mangipaayto iti naespirituan ken pisikal a bang-ar kadagiti tumabuno. Napatpateg pay, ti makaparegta a pannakitimpuyog mangparagsak ken ni Jehova, “ti naragsak a Dios,” a kayatna nga agrag-o dagiti tattaona.​—1 Timoteo 1:11; Eclesiastes 8:15.

[Dagiti Footnote]

[Kahon iti panid 26]

Ania ti Techno?

Iti simple a pannao, ti techno tuktukoyenna ti elektroniko a maisala a musika. Adut’ iramanna nga estilo. Kaaduan a tattao deskribirenda ti techno kas ritmiko, tangay masansan a 115 agingga iti 160 ti kumpasna iti kada minuto.

“Kadagidiay di nairuam,” kuna ti The European, “ti techno kasla arimbangaw a mangngegam no agpadentistaka, a nalaokan iti arimbangaw a madarepdepmo idi rabii a nadadael ti Sodoma ken Gomorra.” Nupay kasta, dadduma nga agdengdengngeg maallukoyda iti padapada a kumpas ti techno. “Para kaniak,” kuna ti 18 anyos a ni Christine, “daytoy a musika ti pakariknaak iti awan limitasionna a wayawaya ken kinaagwaywayas.” Kasta met la ti panagrikna ni Sonja. “Idi damo,” aminenna, “diak pulos kayat ti musika ti techno. Ngem no kanayon a dumngegka iti dayta, kaykayatmon dayta. No papigsaem pay, talaga a magustuamon ti bumanugbog a kumpasna. Agtignayka a dagus. No dika agan-annad, ti kumpas ti mangkontrol iti intero a bagim.” Ni Shirley a 19 anyos adda naun-uneg nga anag ti techno kenkuana. “Saan la a basta musika,” kunana. “Daytat’ intero a wagas ti panagbiag, a nayebkas iti panagkawkawes ken panagsasao.”

Dagiti Kristiano tarigagayanda nga ‘itultuloy a siguraduen no ania ti makaay-ayo iti Apo.’ (Efeso 5:10) Gapuna, rumbeng nga agannadda iti techno a kas iti panagannadda iti aniaman a dadduma pay a kita ti musika. No mariknam a maallukoyka iti techno, imtuodem ti bagim: ‘Kasano ti panangapektar kaniak daytoy nga estilo ti musika? Paragsaken, pagkalmaen, ken pagtalnaennak kadi? Wenno pagpungtotennak, nalabit gargariennak nga agunget wenno agpanunot iti imoral? Ti kadi pannakaallukoyko iti daytoy a musika tignayennak a tumulad iti estilo ti panagbiag nga itantandudona? Masulisogak kadi a tumabuno iti rave tapno dumngeg iti daytoy nga estilo ti musika wenno salaen dayta?’

Agpayso, ti kangrunaan nga usigen ket daytoy: Aniaman ti piliem a musika, pulos a dika palubosan a daytat’ mangdadael iti relasionmo iti nailangitan nga Amam.