Agtutubo​—Sarangtenyo ti Espiritu ti Lubong

“Ita inawattayo, saan a ti espiritu ti lubong, no di ket ti espiritu nga aggapu iti Dios.”​— 1 CORINTO 2:12.

1, 2. (a) Ania ti nagdumaan dagiti agtutubo iti lubong ken dagiti agtutubo kadagiti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova? (b) Ania a naimpusuan a komendasion ti maipaay iti kaaduan nga agtutubo a Saksi?

“MAUP-UPAY, mailaklaksid, ken agrebrebelde dagiti agtutubotayo.” Kasta ti kinuna ti pagiwarnak ti Australia a The Sun-Herald. Kinunana pay: “Ipakita dagiti rekord iti korte a [no idilig iti napalabas a tawen] ngimmato iti 22 porsiento ti bilang dagiti agtutubo a maidardarum gapu iti nakaro a kinaranggas nga inaramidda . . . Manipud idi ngalay ti dekada 1960, nagtriple ti kaadu dagiti ubbing nga agpakpakamatay . . . Pudno a nagdakkelen ti nagdumaan dagiti agtutubo ken dagiti nataengan. Umadu nga umadu dagiti agtutubo a makasumsumok iti droga, arak ken mangdaddadael iti biagda.” Ngem saan la nga iti maymaysa a pagilian a mapaspasamak daytoy. Iti intero a lubong, ladingiten dagiti nagannak, mannursuro, ken dagiti mental-health professional ti kasasaad dagiti agtutubo.

² Anian a naiduma dagiti nasisingpet nga agtutubo kadagiti kongregasion dagiti Saksi ni Jehova no idilig iti kaaduan kadagiti agtutubo iti tiempotayo! Dina kayat a sawen a perpektoda. Makidangdangadangda met kadagiti “tarigagay a naikasigudan iti kinaagtutubo.” (2 Timoteo 2:22) Ngem kas grupo, determinado dagitoy nga agtutubo nga agaramid iti umiso ken mangsaranget kadagiti impluensia ti lubong. Naimpusuan a komendarandakayo amin nga agtutubo a makaparparmek kadagiti “nasikap nga aramid” ni Satanas! (Efeso 6:11,footnote) Kas ken apostol Juan, kunaenmi: “Agsuratak kadakayo, agtutubo a lallaki [ken babbai], agsipud ta napigsakayo ket ti sao ti Dios agtalinaed kadakayo ken naparmekyo daydiay nadangkes.”​—1 Juan 2:14.

3. Ania ti mabalin a kaipapanan ti sao nga “espiritu”?

³ Nupay kasta, tapno agtultuloy a maparmekyo daydiay nadangkes, masapul a sipipinget a sarangtenyo ti aw-awagan ti Biblia nga “espiritu ti lubong.” (1 Corinto 2:12) Sigun iti maysa nga autoridad iti Griego, ti “espiritu” mabalin a kaipapananna “ti disposision wenno impluensia a manglapunos ken mangituray iti kararua ti asinoman.” Kas pagarigan, no makitayo a managpungpungtot ti maysa a tao, mabalin a kunaenyo a madi ti “espirituna.” Ti “espiritu,” disposision, wenno mental a pagannayasanyo impluensiaanna dagiti desisionyo, agraman dagiti tignay ken ti panagsasaoyo. Makapainteres ta agpada a makaiparangarang iti “espiritu” dagiti indibidual ken grupo. Insurat ni apostol Pablo iti maysa a grupo dagiti Kristiano: “Ti di kaikarian a kinamanangngaasi ni Apo Jesu-Kristo maadda koma iti espiritu nga ipakpakitayo.” (Filemon 25) No kasta, ania nga espiritu ti ipakpakita daytoy a lubong? Yantangay “ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes,” ni Satanas a Diablo, mabalin aya a nasayaat ti espiritu ti lubong?​—1 Juan 5:19.

Panangilasin iti Espiritu ti Lubong

4, 5. (a) Ania nga espiritu ti nangimpluensia kadagiti adda iti kongregasion sadi Efeso sakbay a nagbalinda a Kristiano? (b) Asino ti “agturay iti pannakabalin ti angin,” ket ania dayta nga “angin”?

⁴ Insurat ni Pablo: “Dakayo dagiti pinagbiag ti Dios nupay nataykayo kadagiti labsing ken basbasolyo, a nagnaanyo idi naminsan maitunos iti sistema ti bambanag daytoy a lubong, maitunos iti agturay iti pannakabalin ti angin, ti espiritu nga agtigtignay ita kadagiti annak ti kinasukir. Wen, iti tengngada datayo amin idi naminsan nagbibiagtayo maitunos kadagiti derrep ti lasagtayo, nga ar-aramidentayo dagiti bambanag a nagayatan ti lasag ken dagiti pampanunot, ket nainkasigudan nga annaknatayo ti pungtot a kas kadagiti dadduma.”​—Efeso 2:1-3.

⁵ Sakbay a nasursuroda ti Nakristianuan a dalan, saan nga ammo dagiti Kristiano idiay Efeso a paspasurot ida idi ti “agturay iti pannakabalin ti angin,” ni Satanas a Diablo. Dayta nga “angin” ket saan a literal a disso a pagnanaedan ni Satanas ken dagiti demoniona. Idi insurat ni Pablo dagita a sasao, makapan pay laeng idiay langit ni Satanas a Diablo ken dagiti demoniona. (Idiligyo ti Job 1:6; Apocalipsis 12:7-12.) Ti sao nga “angin” kaipapananna ti espiritu, wenno panagpampanunot, nga agraraira iti lubong ni Satanas. (Idiligyo ti Apocalipsis 16:17-21.) Kas iti angin nga ang-angsentayo, adda daytoy nga angin iti uray sadinoman.

6. Ania ti “pannakabalin ti angin,” ket kasano nga agtigtignay kadagiti adu nga agtutubo?

⁶ Ngem ania ti “pannakabalin ti angin”? Nalabit tuktukoyenna ti nakaro nga impluensia daytoy nga “angin” kadagiti tattao. Kinuna ni Pablo nga ‘agtigtignay [daytoy nga espiritu] kadagiti annak ti kinasukir.’ No kasta, mangpataud ti espiritu ti lubong iti espiritu ti kinasukir ken panagrebelde, ket ti impluensia dagiti kapatadan ti maysa a wagas a panagtignay daytoy a pannakabalin. “No addaka idiay eskuelaan,” kuna ti maysa nga agtutubo a babai a Saksi, “kanayondaka a durogan nga agsukir bassit. Ad-adda a raemendaka dagiti kapatadam no adda suksukirmo.”

Dagiti Wagas a Pannakaiparangarang ti Espiritu ti Lubong

7-9. (a) Dakamatenyo ti sumagmamano a wagas a pannakaiparangarang ti espiritu ti lubong kadagiti agtutubo ita. (b) Napalpaliiwyo kadin ti aniaman kadagitoy a banag iti lugaryo?

⁷ Ania dagiti sumagmamano a wagas a pannakaiparangarang ti espiritu ti lubong kadagiti agtutubo iti tiempotayo? Di kinamapagpiaran ken kinasukir. Sigun iti report ti maysa a magasin, 70 porsiento kadagiti estudiante nga adda iti maikatlo ken maudi a tawen ti kolehio ti nagkuna a nagkusitda bayat ti kaaddada iti haiskul. Nasaknap met ti awanan panagraem, makapainsulto, ken narugit a panagsasao. Pudno, nagisawang idi ni Job ken ni apostol Pablo iti sasao a nalabit ibilang dagiti dadduma nga insulto kas ebkas ti nainkalintegan a panagpungtot. (Job 12:2; 2 Corinto 12:13) Nupay kasta, ti nagubsang ken makapainsulto a panagsasao ti adu nga agtutubo ket masansan a katupag ti berbal a panangabuso.

⁸ Ti nalabes a panaglinglingay ti maysa pay a wagas a pannakaiparangarang ti espiritu ti lubong. Popular kadagiti agtutubo dagiti nightclub a para kadagiti agtutubo, dagiti makunkuna a rave,a ken dadduma pay a naariwawa a panagragragsak. Uso met ti nalabes a panagkawkawes ken panaglanglanga. Ipakpakita ti adu nga agtutubo ita nga adda kadakuada ti rebelioso nga espiritu ti lubong babaen ti panagaruatda kadagiti kalawkalaw a kawes ken panangipausoda kadagiti karkarna nga estilo, kas iti panangtebbeng iti nadumaduma a paset ti bagi (body piercing). (Idiligyo ti Roma 6:16.) Adda met dita ti pannakakumikom kadagiti material a sanikua. Sigun iti maysa a pagiwarnak maipapan iti edukasion, “dagiti negosiante awan sardayna a paspasanguanda dagiti agtutubo iti nakaad-adu a produkto babaen kadagiti nabileg a pamay-an.” Inton agturpos iti haiskul dagiti agtutubo idiay Estados Unidos, 360,000 a komersial ti nabuyadanton iti TV. Mabalin a sugsogandakayo met dagiti kapatadanyo a gumatang. Kuna ti maysa nga agtutubo a babai nga agtawen iti 14: “Sangkasaludsodda amin, ‘Aniat’ tatak ti sweater, jacket, wenno pantalonmo?’”

⁹ Sipud pay idi tiempo ti Biblia, us-usaren ni Satanas ti naalas a musika a mangisungsong iti narugit nga aramid. (Idiligyo ti Exodo 32:17-19; Salmo 69:12; Isaias 23:16.) Di ngarud pakasdaawan a popular ti musika a makaparasuk iti derrep​—no saan man nga agdadata a dinederrep​—ti lirikona, naglaon iti tinatabbaaw a sasao, ken narugso, makagargari ti kompasna. Ti maysa pay a pannakaiparangarang ti narugit nga espiritu daytoy a lubong isu ti seksual nga imoralidad. (1 Corinto 6:9-11) Impadamag ti The New York Times: “Para kadagiti adu nga agtutubo, kurangna la a makalikaguman kadakuada ti sekso tapno awaten ida dagiti kapatadada . . . Nasurok a dua a kakatlo kadagiti agturpos iti haiskul ti nakapadasen a nakikaidda.” Nangdakamat ti maysa nga artikulo iti The Wall Street Journal iti ebidensia a dagiti ubbing nga agtawen iti manipud 8 agingga iti 12 ket “agbalbalin a narugrugso no maipapan iti sekso.” Kastoy ti kuna ti maysa a mammagbaga iti eskuelaan a nabiit pay a nagretiro: “Makakitkitakamin iti sumagmamano a masikog nga adda iti maikanem a tukad iti elementaria.”b

Panangiwaksi iti Espiritu ti Lubong

10. Kasano a timmulok iti espiritu ti lubong dagiti dadduma nga agtutubo a dimmakkel kadagiti Kristiano a pamilia?

¹⁰ Makapaladingit ta adda dagiti agtutubo a Kristiano a timmulok iti espiritu ti lubong. “Nasingpetak no siiimatang dagiti dadakkelko ken dagiti padak a Kristiano,” inamin ti maysa nga agtutubo a Haponesa. “Ngem doble kara ti panagbiagko.” Kuna ti maysa nga agtutubo a taga Kenya: “Adda tiempo a doble kara ti panagbiagko, a pakairamanan dagiti party, rock music, ken saan a nasayaat a gagayyem. Ammok a di umiso daytoy, ngem inyaleng-alengko, a ninamnamak nga agpatingganto latta. Ngem saan. Kimmaro ketdi.” Kuna ti sabali pay nga agtutubo a taga Germany: “Nangrugi ti amin iti pannakikadkaduak kadagiti dakes a gagayyem. Di nagbayag, agsigsigarilioakon. Kayatko a saktan dagiti dadakkelko, ngem sinaktak laeng ti bagik.”

11. Kasano a nabalinan ni Caleb a di kumanunong iti kaaduan idi nangisangpet iti saan a nasayaat a damag ti sangapulo a lallaki a naibaon nga agsimisim?

¹¹ Kaskasdi, mabalin a sarangten, wen iwaksi, ti espiritu ti lubong. Utobenyo ti inaramid ni Caleb idi ugma. Idi nagsubli dagiti napabutngan a sangapulo a lallaki a naibaon nga agsimisim, saan a nasayaat ti impadamagda maipapan iti Naikari a Daga. Ngem da Caleb ken Josue saanda a nagbuteng ken kimmanunong iti kaaduan. Situtured a kinunada: “Ti daga a linasatmi a sinimisiman isu ti maysa nga aglablabes ti imbagna a daga. No ni Jehova kaay-ayonatayo, iyegnatayto ngarud iti daytoy a daga, ket itednanto kadatayo; maysa a daga nga agayus ti gatas ken diro.” (Numeros 14:7, 8) Ania ti nakatulong ken Caleb a nangsaranget iti kasta nga impluensia? Kinuna ni Jehova maipapan ken Caleb: “Adda sabali a nakemna [“espirituna,”].”​—Numeros 14:24.

Panangipakita iti “Sabali nga Espiritu”

12. Apay a napateg nga ipakitatayo ti “sabali nga espiritu” no maipapan iti panagsasao?

¹² Kasapulan ita ti tured ken kired tapno maipakitayo ti “sabali nga espiritu,” wenno panagpampanunot, a naiduma iti espiritu ti lubong. Ti maysa a pamay-an a maaramidyo dayta ket babaen ti panangiwaksi iti makapainsulto, awanan panagraem a panagsasao. Makapainteres ta ti Ingles a sao a “sarcasm” ket naggapu iti Griego a berbo a ti literal a kaipapananna “pananglapgis iti lasag a kas kadagiti aso.” (Idiligyo ti Galacia 5:15.) Kas kadagiti ngipen ti aso a manglapgis iti lasag iti tulang, ti makapainsulto nga “angaw” ikkatenna ti dignidad dagiti sabsabali. Ngem ibalbalakad kadakayo ti Colosas 3:8 nga “iwaksiyo amin ida manipud kadakayo, pungtot, unget, kinadakes, nabassawang a panagsasao, ken naalas a sasao manipud iti ngiwatyo.” Ken kuna ti Proverbio 10:19: “Kadagiti adu a sasao saan nga agkurang ti pannakasalungasing, ngem ti manengngel kadagiti bibigna agaramid a sisisirib.” No adda manginsulto kadakayo, agteppelkayo ket ‘iparangyo ti bangir a pingping,’ a nalabit sikakalma ken sitatanang a kasaritayo dayta a tao iti pribado.​—Mateo 5:39; Proverbio 15:1.

13. Kasano a maipakita dagiti agtutubo ti natimbeng a panangmatmat kadagiti material a banag?

¹³ Ti maysa pay a pamay-an a maipakitayo ti “sabali nga espiritu” ket babaen ti panangsalimetmet iti natimbeng a panangmatmat kadagiti material a banag. Siempre, gagangay laeng ti agtarigagay kadagiti nasayaat a banag. Nabatad nga uray kaskasano, addaan idi ni Jesu-Kristo iti maysa a de kalidad a kawes. (Juan 19:23, 24) Nupay kasta, no agragutkayo a maaddaan kadagiti bambanag ken rengrengenyo dagiti dadakkelyo a gumatang kadagiti banag a saanda a kabaelan a gatangen wenno no kayatyo laeng a tuladen dagiti dadduma nga agtutubo, no kasta mabalin a saanyo a mabigbig nga iturturayannakayon ti espiritu ti lubong. Kuna ti Biblia: “Amin a banag iti lubong​—ti derrep ti lasag ken ti derrep dagiti mata ken ti panangiparammag iti panagbiag ti maysa​—saan nga agtaud iti Ama, no di ket agtaud iti lubong.” Wen, dikay tumulok iti pannakabalin ti materialistiko nga espiritu ti lubong! Sursuruenyo ti agbalin a kontento iti adda kadakayo.​—1 Juan 2:16; 1 Timoteo 6:8-10.

14. (a) Kasano nga impakita dagiti tattao ti Dios idi tiempo ni Isaias ti di natimbeng a panangmatmat iti panaglinglingay? (b) Aniada a peggad ti nakaipasanguan dagiti dadduma nga agtutubo a Kristiano kadagiti nightclub ken naariwawa a ragragsak?

¹⁴ Napateg met ti panangilugar iti panaglinglingay. Kinuna ni propeta Isaias: “Asi pay dagiti bumangon a masapa iti bigat, tapno sumurotda iti naingel nga inumen; nga idiayda a marabiyan unay, agingga iti paggil-ayaben ida ti arak! Ket kadagiti rambakda adda arpa, gitara a bassit, pandereta, pito ken arak; ngem dida imatangan ti aramid ni Jehova, ket dida met utoben dagiti panagaramid dagiti imana.” (Isaias 5:11, 12) Makapaladingit nga ibaga nga adda dagiti agtutubo a Kristiano a nakiraman iti kasta a naariwawa a ragragsak. Idi napagsaludsodan ti maysa a grupo dagiti agtutubo a Kristiano no ania ti mapaspasamak kadagiti night club a para kadagiti agtutubo, kinuna ti maysa nga agtutubo a kabsat a babai: “Kanayon nga adda panagaapa. Mairana no kua nga addaak sadiay.” Innayon ti maysa nga agtutubo a kabsat a lalaki: “Panaginum iti arak, panagsigarilio, ken bambanag a kas kadagita.” Inamin ti maysa pay nga agtutubo a kabsat a lalaki: “Agbabartek dagiti tattao. Kasda la agmauyong! Sa addada droga. Nagadu ti dakes a maar-aramid. No mapanka sadiay ket ipagarupmo a saanka a maapektaran, nagbiddutka.” Dayta ti gapuna a ti Biblia iramanna dagiti nalabes a panagragragsak, wenno “naariwawa a ragragsak,” kas maysa kadagiti “aramid ti lasag.”​—Galacia 5:19-21; Byington; Roma 13:13.

15. Ania ti natimbeng a panangmatmat ti Biblia iti panaglinglingay?

¹⁵ Ti panangidian iti makadangran a paglinglingayan dina pagbalinen a naliday ti biagyo. “Naragsak a Dios” ti pagdaydayawantayo ket kayatna a tagiragsakenyo ti kinaagtutuboyo! (1 Timoteo 1:11; Eclesiastes 11:9) Ngem mamallaag ti Biblia: “Ti agayat iti panagay-ayam [“panaglinglingay,” Lamsa] napanglawto a tao.” (Proverbio 21:17) Wen, no ti panaglinglingay ti kapatgan iti biagyo, agsagabakayto iti naespirituan a kinapanglaw. Surotenyo ngarud dagiti prinsipio ti Biblia iti panangpiliyo iti paglinglingayan. Adu dagiti makaparagsak a banag a pagimbaganyo, saan ket a pagdaksan.c​—Eclesiastes 11:10.

16. Kasano a maipakita dagiti agtutubo a Kristiano a naidumada?

¹⁶ Ti naemma a panagkawkawes ken panaglanglangayo, nga idianyo dagiti nailubongan nga uso, pagbalinennakayo met a naiduma. (Roma 12:2; 1 Timoteo 2:9) Kasta met ti naannad a panangpiliyo iti musika. (Filipos 4:8, 9) “Adda dengdenggek a musika nga ammok a rumbeng nga ibasurak,” impudno ti maysa nga agtutubo a Kristiano, “ngem kaay-ayok a denggen!” Inamin met ti maysa pay nga agtutubo: “Para kaniak, maysa a palab-og ti musika agsipud ta pagay-ayatko. No adda madlawko a madi iti dayta, wenno no dillawen dagiti dadakkelko, talaga a pilitek nga iturayan ti panunotko ti pusok agsipud ta iti pusok, kaay-ayok dayta a musika.” Dakayo nga agtutubo, dikay koma agbalin a “nanengneng kadagiti gakat” ni Satanas! (2 Corinto 2:11) Us-usarenna ti musika iti panangikagumaanna a mangyadayo kadagiti agtutubo a Kristiano ken Jehova! Adda dagiti artikulo a nagparang kadagiti publikasion ti Watch Tower maipapan iti musika a rap, heavy metal, ken alternative rock.d Nupay kasta, saan a makomentuan dagiti publikasion ti Watch Tower ti amin a baro a kita ken estilo ti musika a nalabit rummuar. Nasken ngarud nga aramatenyo ti “kinaannad” [“abilidad nga agpanunot,” ] ken “pannakaawat” iti panangpiliyo iti musika.​—Proverbio 2:11.

17. (a) Ania ti por·neiʹa, ket aniada nga aramid ti saklawenna? (b) Ania ti pagayatan ti Dios no maipapan kadagiti banag a nainaig iti moralidad?

¹⁷ Kamaudiananna, masapul nga agtalinaedkayo a nadalus iti moral. Idagadag ti Biblia: “Adaywanyo ti pannakiabig.” (1 Corinto 6:18) Ti orihinal a Griego a sao para iti pannakiabig, por·neiʹa, tuktukoyenna ti amin a maikaniwas a seksual nga aramid a mausar dagiti mabagbagi iti nagbaetan dagiti saan nga agassawa. Saklawenna ti oral a sekso ken ti inggagara a panangap-apros iti mabagbagi. Adda dagiti agtutubo a Kristiano a nakaaramid iti kasta, nga impagarupda a saan a pannakiabig ti inaramidda. Nupay kasta, nalawag a kuna ti Sao ti Dios: “Daytoy ti pagayatan ti Dios, ti pannakasantipikaryo, nga adaywanyo ti pannakiabig; a tunggal maysa kadakayo ammona koma no kasano ti panangtagikuana iti bukodna a basehas iti pannakasantipikar ken dayaw.”​—1 Tesalonica 4:3, 4.

18. (a) Kasano a maliklikan ti maysa nga agtutubo ti espiritu ti lubong tapno saan a matulawan iti dayta? (b) Ania ti masalaysay iti sumaganad nga artikulo?

¹⁸ Wen, iti tulong ni Jehova, dinakay matulawan ti espiritu ti lubong! (1 Pedro 5:10) Nupay kasta, masansan a pagparangen ni Satanas a makaay-ayo dagiti makapapatay a palab-ogna, ket no dadduma talaga a kasapulan ti pannakaawat iti panangilasin iti peggad. Nairanta ti sumaganad nga artikulo a tumulong kadagiti agtutubo a mangpatanor iti pannakaawatda.

[Dagiti Footnote]

Dagiti Pangrepaso a Saludsod

◻ Ania ti “espiritu ti lubong,” ken kasano nga addaan dayta iti “pannakabalin” kadagiti tattao?

◻ Ania ti sumagmamano a wagas a pannakaiparangarang ti espiritu ti lubong kadagiti agtutubo iti tiempotayo?

◻ Kasano a maipakita dagiti agtutubo a Kristiano ti “sabali nga espiritu” no maipapan iti panagsasao ken panagpalpaliwa?

◻ Kasano a maipakita dagiti agtutubo a Kristiano ti “sabali nga espiritu” no maipapan iti moralidad ken musika?

[Ladawan iti panid 9]

Ipakpakita ti adu nga agtutubo babaen ti kababalinda nga addada iti sidong ti “pannakabalin” ti espiritu ti lubong

[Ladawan iti panid 10]

Pilienyo a siaannad ti musika a denggenyo

[Ladawan iti panid 11]

Kasapulan ti tured iti panangsaranget iti espiritu ti lubong