Agtutubo​—Aniat’ Sursurotenyo?

“Adaywam dagiti tarigagay nga inuubingan, ket surotem ti kinalinteg, pammati, ayat, talna, a makikadkaduaka kadagiti umawag iti Apo a sidadalus ti pusoda.”​—2 TIMOTEO 2:22.

1. Aniat’ inanamaentayo kadagiti agtutubo iti tengngatayo?

“DAGITI SAKSI NI JEHOVA,” kinuna ti pagiwarnak ti Pentecostal idiay Sweden a napauluan Dagen (Ti Aldaw), “buklenda ti grupo a makagungun-od iti kaaduan a baro a miembro kada tawen ken addaan kadakkelan a bunggoy dagiti agtutubo.” Nalabit pasetkayo iti daytoy a bunggoy dagiti nadalus, managbuteng-Dios nga agtutubo. Nalabit napadakkelkayo iti Nakristianuan a wagas sipud pay iti kinaubingyo, wenno nalabit nangngeganyo ken impangagyo ti mensahe ti Pagarian iti kabukbukodanyo. Aniaman kadagita, maragsakankami ta kaduadakayo. Ket inanamaenmi a surotenyo ti dana ti kinalinteg, kas iti inaramid dagiti nasungdo nga agtutubo a Kristiano idi umuna a siglo. Mabalin a maikanatad kadakayo ti kinuna ni apostol Juan: “Napigsakayo ket ti sao ti Dios agtalinaed kadakayo ken pinarmekyo ti managdakdakes.”​—1 Juan 2:14.

2. Ania dagiti bambanag a mamagbalin a narigat iti panangsurot iti nalinteg a kabibiag bayat ti “panagbusel ti kinaagtutubo”?

² Adu​—wen kaaduan​—kadagiti agtutubo a Kristiano ita ti makasarsaranget kadagiti pammarigat ti lubong. Nupay kasta, mabalin a mariknayo a saan a nalaka a salimetmetan ti kasta a kurso. No addakayo iti “panagbusel ti kinaagtutubo,” mabalin a mariknayo a ringbawandakayo dagiti napigsa nga emosion a damo pay laeng nga umapay kadakayo. (1 Corinto 7:36) Maigiddato iti dayta, nalabit umad-adu ti responsabilidadyo idiay eskuelaan, iti pagtaengan, ken iti kongregasion. Adda met dita ti pammarigat ni Satanas a Diablo a mismo. Determinado a mangyaw-awan iti tunggal maysa no mabalbalin, rarautenna dagidiay kasla awan gawayda​—kas ti inaramidna idiay minuyongan ti Eden. Sadiay, impamaysana ti makagargari a pangallilawna, saan nga iti natataengan ken ad-adut’ pannakaammona a ni Adan no di ket iti ub-ubing ken kurang kapadasanna a babai, ni Eva. (Genesis 3:1-5) Sumagmamano a siglo kalpasanna, inusar ni Satanas dagiti isu met la a taktika iti naganus a kongregasion dagiti Kristiano idiay Corinto. Kinuna ni apostol Pablo: “Maamakak di la ket ta, kas iti panangulbod daydi uleg ken Eva iti kinasikapna, kasta met dagiti panunotyo madadaelda ken maisinada iti nadalus a singgalut a maipaay ken Kristo.”​—2 Corinto 11:3.

3, 4. Ania dagiti sumagmamano a pamay-an nga us-usaren ni Satanas a Diablo a mangyaw-awan kadagiti agtutubo, ket ania ti mabalin a pagbanaganna?

³ Itatta, mabalin a pakadanagandakayo met dagiti Kristiano a dadakkelyo. Saan a gapu ta pagarupenda nga agduyoskayo iti dakes, no di ket ammoda manipud iti kapadasan a nangnangruna a nalaka a matnag dagiti agtutubo kadagiti “pangallilaw” ni Satanas. (Efeso 6:11, footnote) Imbes nga agparang a dakes, pagparangen ni Satanas dagiti palab-ogna a makaallukoy, makaay-ayo. Sisisikap nga iparparang ti telebision ti materialismo, napanayag a sekso, grabe a kinaranggas, ken espiritismo kas paglinglingayan. Mabalin a mapno dagiti naganus a panunot kadagiti bambanag a saan a ‘napudno, nadayaw, nalinteg, nadalus, ken makaay-ayo.’ (Filipos 4:8) Ti panangpilit dagiti kapatada ket sabali pay nga epektibo a pamay-an ni Satanas. Nalabit durogandakayo dagiti kapatadayo a tumulad iti estilo ti panagbiag, panagkawkawes, ken panaglanglangada. (1 Pedro 4:3, 4) Kinuna ti kolumnista ti diario a ni William Brown: “No adda man maymaysa, sekular a Dios iti biag ti agtutubo, awan sabali no di ti Dios ti pannakitunos. . . . Para iti agtutubo, ti panagbalin a naiduma kadagiti kapatadana ti kadaksan a banag a mapagtengna.” Impudno ti maysa nga agtutubo a babai a Saksi idiay Italia: “Mabainak a maammuan dagiti kaeskuelaak a maysaak a Saksi. Ket maladingitanak unay ta ammok a di naay-ayo ni Jehova kaniak.”

⁴ Dikay koma maallilaw​—kayat ni Satanas a madadaelkayo. Adu dagiti agtutubo iti lubong ti mapukawto iti dakkel a rigat agsipud ta nagpaallilawda. (Ezequiel 9:6) Ti kakaisuna a pamay-an a makalasatkayo isu ti panangsurot iti nalinteg.

Adaywanyo Dagiti Dakes a Pannakikadkadua

5, 6. (a) Ania dagiti karit a nakaipasanguan ni agtutubo a Timoteo bayat ti panagnaedna idiay Efeso? (b) Aniat’ imbalakad ni Pablo ken Timoteo?

⁵ Dayta ti kababagas ti pammagbaga ni apostol Pablo ken ni agtutubo a Timoteo. Nasurok a sangapulo a tawen a kimmuykuyog ni Timoteo ken apostol Pablo iti panagdaliasatna kas misionero. Kabayatan ti panagserbi ni Timoteo iti pagano a siudad ti Efeso, adda a situtugaw ni Pablo iti uneg ti pagbaludan dagiti Romano nga ur-urayenna ti pannakabitayna. Bayat nga umad-adani ti ipapatayna, awan duadua a maseknan ni Pablo no aniantot’ pagbanagan ni Timoteo. Agdinamag ngamin idi ti siudad ti Efeso gapu iti kinabaknang, imoralidad, ken dakes a paglinglingayan, ket mapukawanton ni Timoteo iti saranay ti patpatgenna a mapagtalkan a mammagbaga.

⁶ Gapuna, insurat ni Pablo iti ‘‘dungdungnguenna nga anak’’ ti sumaganad: “Ita iti maysa a dakkel a balay saan laeng nga adda dagiti basehas a balitok ken pirak no di pay ket dagiti naaramid iti kayo ken dinamili, ket dagiti dadduma maipaayda iti nadayaw a panggep ngem dagiti sabsabali maipaayda iti nanumo. No ngarud adda aggugurto kadagidiay a banag, isunto ti maysa a baseha a maipaay iti nadayaw a panggep, napagsanto, naserbi iti akinkukua kenkuana, naisagana iti tunggal naimbag nga aramid. Gapuna, adaywam dagiti tarigagay nga inuubingan, ket surotem ti kinalinteg, pammati, ayat, talna, a makikadkaduaka kadagiti umawag iti Apo a sidadalus ti pusoda.”​—2 Timoteo 1:2; 2:20-22.

7. (a) Ania dagiti ‘basehas a nanumo’ nga imballaag ni Pablo? (b) Kasano a maiyaplikar dagiti agtutubo ita ti sasao ni Pablo?

⁷ No kasta pinagannad ni Pablo ni Timoteo nga uray kadagiti pada a Kristiano mabalin nga adda dagiti ‘basehas a nanumo’​—dagiti indibidual a nalaad ti kababalinda. No makadangran ken Timoteo ti pannakikadua iti dadduma a napulotan a Kristiano, ad-adda la ketdi a makapadakes iti maysa a kristiano nga agtutubo ita ti pannakikadua kadagiti taga-lubong! (1 Corinto 15:33) Di kayat a sawen daytoy a busorenyo dagiti kaeskuelaanyo. No di ket liklikanyo koma ti panagbalin a nadekket unay kadakuada, uray no agparang a managpaknikayo no dadduma. Mabalin a narigat daytoy. Kuna ti maysa nga agtutubo a babai a taga-Brazil: “Marigatanak. Kanayon nga awisendak dagiti kaeskuelaak a mapan kadagiti padaya ken kadagiti lugar a di maiyanatup kadagiti agtutubo a Kristiano. Kunada: ‘Ania! Dika umay? Maagka a talaga!’”

8, 9. (a) Kasano a ti pannakikadkadua, uray kadagiti kasla nasingpet a taga-lubong, pagpeggadenna ti maysa a Kristiano? (b) Sadino ti pakasarakanyo kadagiti nasayaat a gagayyem?

⁸ Mabalin nga agparang a nasingpet dagiti dadduma nga agtutubo a taga-lubong gapu laeng ta saanda nga agsigsigarilio, agsao iti dakes, wenno makiraman iti imoral a sekso. Ngem, no saanda a sumursurot iti kinalinteg, nalakadakay laeng nga impluensiaan ti linalasag a panagpampanunot ken kababalinda. Maysa pay, ania aya ti pagpadaanyo kadagiti di mamati? (2 Corinto 6:14-16) Kinapudnona, dagiti espiritual nga ipatpategyo ket “kinamaag” laeng kadakuada! (1 Corinto 2:14) Masalimetmetanyo aya ti pannakipagayamyo kadakuada nga awan prinsipioyo a maikompromiso?

⁹ Isu a liklikanyo dagiti dakes a kakadua. Dagiti laeng naespirituan panagpampanunotna a Kristiano a pudno nga agayat ken Jehova ti pakikaduaanyo. Agaluadkayo uray kadagiti agtutubo iti kongregasion a negatibo ken manangbabalaw. Bayat a rumang-aykayo iti naespirituan, mabalin nga agbaliw ti panagpiliyo iti gagayyem. Kuna ti maysa nga agtutubo a babai a Saksi: “Adut’ nagayyemkon iti nadumaduma a kongregasion. Nabigbigko a saan a kasapulan dagiti gagayyem a taga-lubong.”

Yaadayo Kadagiti Dakes a Tarigagay

10, 11. (a) Aniat’ kayat a sawen ti ‘yaadayo kadagiti tarigagay nga inuubingan’? (b) Kasano a ‘maadaywan [ti maysa] ti pannakiabig’?

¹⁰ Indagadag ni Pablo ken Timoteo nga ‘adaywanna dagiti tarigagay nga inuubingan.’ Bayat ti kinaagtutuboyo, mabalin a napigsa ti tarigagay nga agbalin a nalatak, agragsak, wenno mangpennek kadagiti seksual a tarigagay. No saan a matengngel, mabalin nga ikulbonakayo ti kakasta a tarigagay. Gapuna, kinuna ni Pablo nga adaywan dagiti dakes a tarigagay​—agtaray a kas man agpegpeggad ti biagyo.a

¹¹ Kas pangarigan, adu dagiti agtutubo a Kristiano ti nairubo iti naespirituan gapu iti seksual a tarigagay. Maiparbeng laeng ngarud a balakadannatayo ti Biblia nga ‘adaywan[tayo] ti pannakiabig.’ (1 Corinto 6:18) Bayat ti panaginnarem, wenno panagdeyt, ti agnobio, maiyaplikarda daytoy a prinsipio babaen ti panangliklik kadagiti makasulisog a situasion​—kas no duduada laeng iti apartment wenno iti nakaparada a kotse. Ti panangkadua kadakayo ti maysa a chaperon ket mabalin a mamatmatan a kadaanan, ngem agserbi dayta a proteksion kadakayo. Ket nupay maikanatad ti sumagmamano nga ebkas ti dungngo, masapul a makedngan tapno maliklikan ti narugit a kababalin. (1 Tesalonica 4:7) Ti yaadayo iti pannakiabig ramanenna met ti panangidian kadagiti sine wenno pabuya iti TV a mangparasuk iti derrep. (Santiago 1:14, 15) No sumrek iti panunotyo dagiti imoral a banag, yaw-awanyo. Mapankayo agpagnapagna; agbasakayo; agbirukkayo ti matrabaho iti balayyo. Makatulong unay ti kararag iti daytoy a banag.​—Salmo 62:8.b

12. Kasanoyo a sursuruen a guraen ti dakes? Iyilustraryo.

¹² Kangrunaan unay, masapul a sursuruenyo a guraen, busoren, ken karimon ti dakes. (Salmo 97:10) Kasanoyo a guraen ti mabalin nga iti damo ket makaay-ayo ken nakagangganas? Babaen ti panangpanunot iti pagbanaganna! “Dikay koma maallilaw: ti Dios saan a marabrabak. Ta aniaman nga imulanto ti maysa a tao, apitennanto met; ta ti agmula a maipaay iti lasagna, iti lasag apitennanto ti panagrupsa.” (Galacia 6:7, 8) No masulisogkayo a tumulok iti dakes a tarigagay, panunotenyo ti nakarkaro a pagbanaganna​—no kasano a pagladingitenna ni Jehova a Dios. (Idiligyo ti Salmo 78:41.) Panunotenyo met ti posibilidad ti di matarigagayan a panagsikog wenno ti pannakaakar iti sakit, kas iti AIDS. Panunotenyo ti pannakasugat ti rikna ken ti pannakapukaw ti panagraem iti bagi a sagabaenyo. Mabalin nga adda met dagiti napaut a pagbanaganna. Inannugot ti maysa a Kristiano a babai: “Napadasanmin ken lakayko ti sekso sakbay a nagam-ammokami. Nupay agpadakami a Kristiano itan, ti napalabas a kapadasanmi iti sekso ti pakaigapuan no kua ti panagriri ken panagimonmi nga agassawa.” Dikay met koma liplipatan ti pannakapukaw dagiti teokratiko a pribilehioyo wenno ti posibilidad ti pannakailaksid iti kongregasion Kristiano! (1 Corinto 5:9-13) Itulokyo ketdin a mapasamak dagitoy kadakayo gapu laeng iti apagkanito a ragsak?

Panangsalimetmet iti Nasinged a Pannakirelasion ken Jehova

13, 14. (a) Apay a saan nga umdas ti yaadayo iti dakes? (b) Kasano a ti maysa ‘sumurot a mangammo ken ni Jehova’?

¹³ Nupay kasta, saan nga umdas ti yaadayo iti dakes. Naidagadag met ken Timoteo a ‘surotenna ti kinalinteg, pammati, ayat, talna.” Ipasimudaag daytoy ti panagregget. Umasping iti dayta, impakpakaasi ni mammadto Oseas iti nagulib a nasion ti Israel: “Umaykayo, dakayo nga umili, ket agsublitayo ken ni Jehova . . . Sumurottayto koma a mangammo ken ni Jehova.” (Oseas 6:1-3) Ar-aramidenyo kadi dayta? Saan laeng a basta pannakigimong ken pannakikuyog kadagiti dadakkelyo idiay tay-ak ti serbisio ti ramanen dayta. Impudno ti maysa a Kristiano a babai: “Pinadakkeldak dagiti nagannakko iti kinapudno, ken nasapaak a nabautisaran. . . . Mammano a naglanganak iti gimong ken awan bulan a diak nangasaba, ngem diak pulos napatanor ti nasinged a personal a pannakirelasion ken Jehova.”

¹⁴ Inamin ti sabali pay nga agtutubo a dina met naam-ammo ni Jehova kas maysa a Gayyem ken Ama, a minatmatanna kas maysa laeng nga Espiritu. Natnag iti imoralidad ket nagbalin a balasang nga ina idi agtawen iti 18. Dikay ar-aramiden ti isu met la a biddut! ‘Sumurotkay koma a mangammo ken Jehova,’ kas indagadag ni Oseas. Babaen ti kararag ken inaldaw a pannakipagna ken Jehova, mapagbalinyo a nadekket a gayyemyo. (Idiligyo ti Mikias 6:8; Jeremias 3:4.) “Saan nga adayo iti tunggal maysa kadatayo” no sapulentayo. (Aramid 17:27) Gapuna, nasken ti regular a personal a panagadal iti Biblia. Di kasapulan a komplikado ti kasta a rotina. “Inaldaw a basbasaek ti Biblia iti agarup 15 a minuto,” kuna ti maysa a balasitang nga agnagan Melody. Iwayaanyo a basaen ti tunggal ruar ti Ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! Agsaganakayo kadagiti gimong iti kongregasion iti kasta ‘maparegtayo [dagiti sabsabali] iti ayat ken kadagiti naimbag nga aramid.’​—Hebreo 10:24, 25.

Itdenyo ti Pusoyo Kadagiti Dadakkelyo

15. (a) Apay a narigat no dadduma ti agtulnog kadagiti nagannak? (b) Apay a kadawyan a pagimbagan ti maysa nga agtutubo ti panagtulnog?

¹⁵ Gubuayan iti pudno a tulong ken saranay dagiti nagannak a managbuteng iti Dios. Ngem imutektekanyo ti akem a masapul a tungpalenyo: “Agtulnogkayo kadagiti dadakkelyo gapu iti Apo, ta daytoy nalinteg: ‘Dayawem ni amam ken ni inam’; nga isu ti umuna a bilin nga adda karina: ‘Tapno naimbag ti lak-ammo ket atiddag ti biagmo iti rabaw ti daga.’” (Efeso 6:1-3) Pudno, tumataengankayon ket mabalin a tarigagayanyo ti ad-adu a wayawaya. Mabalin met a lumawlawag ti pannakaamirisyo kadagiti pagkurangan dagiti dadakkelyo. “Dagiti natauan nga ammatayo,” binigbig ni apostol Pablo, “aramidenda laeng ti pagarupenda a naimbag.” (Hebreo 12:10, The Jerusalem Bible) Nupay kasta, no an-anagen, paglainganyo met laeng no agtulnogkayo kadakuada. Ay-ayatendakayo dagiti dadakkelyo ken ad-adda nga am-ammodakayo ngem iti asinoman. Nupay mabalin a dikay umanamong kadakuada no dadduma, kadawyan a ti pagimbaganyo ti pakaseknanda. Apay koma a supringenyo ti panagreggetda a mangpadakkel kadakayo “iti disiplina ken pammagbaga ni Jehova”? (Efeso 6:4) Wen, ti laeng maag ti ‘mangumsi iti panangisuro ni amana.’ (Proverbio 15:5) Bigbigen ti nanakman nga agtutubo ti autoridad dagiti dadakkelna ken raemenna ida.​—Proverbio 1:8.

16. (a) Apay a di nainsiriban kadagiti agtutubo nga ilimed dagiti parikutda kadagiti dadakkelda? (b) Aniat’ maaramidan dagiti agtutubo tapno sumayaat ti pannakikomunikarda kadagiti dadakkelda?

¹⁶ Ramanen dayta ti panagipudno kadagiti dadakkelyo, nga ipakaammoyo kadakuada no adda problemayo, kas ti makaburibor a panagduadua iti kinapudno wenno ti pannakailibsongyo iti mapagduaduaan a kababalin. (Efeso 4:25) Mangpataud iti ad-adu a parikut ti panangilimed iti kakasta a makariribuk a situasion kadagiti dadakkelyo. (Salmo 26:4) Pudno, adda dagiti nagannak a kurang ti panagreggetda a makikomunikar. “Dinak man la kasarita ni nanang,” inreklamo ti maysa a balasitang. “Diak maitured nga ipeksa ti riknak ta amkek amangan ta pagsasawannak.” No addakayo iti umasping a situasion, itiempoyo ti makisarita kadagiti dadakkelyo tapno maammuanda ti kaririknayo. “Anakko, itdem kaniak ta pusom,” idagadag ti Proverbio 23:26. Iyugaliyo nga ipeksa kadakuada dagiti pakaseknanyo, sakbay a tumaud dagiti nadagsen a parikut.

Itultuloyyo a Suroten ti Kinalinteg!

17, 18. Aniat’ makatulong iti maysa nga agtutubo nga agtultuloy a sumurot iti kinalinteg?

¹⁷ Iti ud-udi ti maikadua a suratna, pinaregta ni Pablo ni Timoteo: “Agtalinaedka kadagiti bambanag a sinursurom ken pinatalgedam.” (2 Timoteo 3:14) Masapul a kasta met ti aramidenyo. Dikay palubosan ti asinoman wenno aniaman a mangikapis kadakayo iti panangsurotyo iti kinalinteg. Ti lubong ni Satanas​—nupay makaallukoy​—ket naigamer iti kinadakes. Din agbayag, maungawto dayta ken ti amin a paset dayta. (Salmo 92:7) Determinadokay koma a di maikuyog a madadael iti bunggoy ni Satanas.

¹⁸ Gapuna, masapul a patinayon nga usigenyo dagiti kalat, tarigagay, ken interesyo. Saludsodanyo ti bagiyo, ‘Salsalimetmetak met laeng kadi dagiti nangato a pagalagadan iti panagsao ken kababalin no saandak a makitkita dagiti dadakkelko ken dagiti miembro ti kongregasion? Siasino dagiti gagayyemko? Dagiti kadi kapatadak a taga-lubong ti mangidikdiktar iti panagkawkawes ken panaglanglangak? Ania dagiti kalatko iti biag? Tarigagayak unay kadi ti amin-tiempo a ministerio​—wenno ti karera iti matmatayen a sistema dagiti bambanag ni Satanas?’

19, 20. (a) Apay a di koma maringbawan ti maysa nga agtutubo kadagiti pagalagadan ni Jehova? (b) Ania dagiti probision a mabalin nga aprobetsaren dagiti agtutubo?

¹⁹ Nalabit maamirisyo a nasken a balbaliwanyo ti panagpampanunotyo. (2 Corinto 13:11) Dikay koma maringbawan. Laglagipenyo, saan a namnamaen ni Jehova kadakayo ti nalablabes ngem ti nainkalintegan. Inamad ni mammadto Mikias: “Ania aya ti iparebbeng ni Jehova kenka no di laeng ti panagaramid iti kinalinteg ken panagayat iti kinamanangngaasi ken pannagna a sipapakumbaba iti Diosmo?” (Mikias 6:8) Saan a narigat unay daytoy no aprobetsarenyo dagiti probision ni Jehova a tumulong kadakayo. Agtalinaedkayo a nadekket kadagiti dadakkelyo. Regular a makitimpuyogkayo iti kongregasion Kristiano. Iti partikular, ikagumaanyo a maam-ammo dagiti panglakayen iti kongregasion. Maseknanda iti pagimbaganyo ken gubuayan ida iti tulong ken liwliwa. (Isaias 32:2) Kangrunaan iti amin, sukayanyo ti nasinged, nabara a pannakirelasion ken Jehova a Dios. Itdenna kadakayo ti pigsa ken ti determinasion a mangsurot iti nalinteg!

²⁰ Nupay kasta, adda dagiti agtutubo a pakpakapsutenda ti panagreggetda a rumang-ay iti naespirituan babaen ti panangdengngeg iti naalas a musika. Daytoy a suheto ti ikkan ti sumaganad nga artikulo iti naipangruna nga atension.

[Dagiti Footnote]

Malagipyo Pay Aya?

◻ Apay a nangnangruna a nalaka a matnag dagiti agtutubo kadagiti “pangallilaw” ni Satanas?

◻ Apay a napeggad ti nadekket a pannakikadkadua kadagiti agtutubo a taga-lubong?

◻ Kasanoyo a maadaywan ti seksual nga imoralidad?

◻ Kasanoyo a masalimetmetan ti nasinged a pannakirelasion ken Jehova?

◻ Apay a napateg ti pannakikomunikar kadagiti dadakkelyo?

[Ladawan iti panid 16]

Nasayaat no kadagiti aktibidad a di mangisina kadakuada kadagiti dadduma, kas iti ice skating, ti pagin-innammuan a nalaing dagiti agin-innarem