Agimtuod Dagiti Agtutubo . . .

Apay a Diak Magun-odan Dagiti Banag a Kayatko?

“Adda sumagmamano a banag a talaga a napintas, ket kayatko a maaddaanak kadagitoy; ngem saan a kabaelan a gatangen dagiti nagannak kaniak.”​—Mike.

ADDA kadi bambanag a talaga a kayatmo ngem dika magun-odan? Nalabit tartarigagayam unay ti maaddaan iti kabarbaro nga istereo, sapatos a kas iti us-usaren ti dadduma nga agtutubo, wenno uray maysa la koma a baro a maong a mabigbigbig ti etiketana. Addada kapatadam nga addaan kadagita​—ket ipasindayagda pay dagita a banag. Isu a mabalin a maupayka no imbagan dagiti nagannak kenka a dida kabaelan a gatangen dagita.

Ngem nupay natural laeng ti agtarigagay iti sumagmamano a material a banag, agragut ti adu nga agtutubo kadagitoy. Kaaduan a makagapu isut’ propaganda ti warnakan. Ipasimudaag dagiti makaallukoy nga anunsio iti TV, magasin, ken radio a nakapimpimanka no dika agaruat kadagiti kawes wenno produkto a mabigbigbig ti etiketada. Nasurok a 100 a bilion a doliar pay ketdi ti magasto iti makatawen dagiti tin-edyer idiay laeng Estados Unidos!

Sa napigsa ti impluensia dagiti kapatadan. “Iti naulpit ken simple a lubong dagiti agtutubo,” kuna ti maysa nga artikulo iti magasin a Marketing Tools, “no ibilangnaka ti kayatmo a pakigrupuan a dika makius-uso kadakuada, dina kaipapanan a dika laeng naragpat dagiti pagalagadanda, wenno impueradaka laeng: daytat’ pakabigbigan Ti Naabak.” Kasanot’ panangipakitam a ‘makiusoka’? Iti adu a grupo, kaipapanan dayta a maaddaanka iti kasayaatan ken kabaruan kadagiti material a banag. Kasano ngay no awan igatangmo? Admitiren ti maysa a Kristiano nga agtutubo a “talaga a nakarigrigat. No sumrekka idiay eskuelaan a di mabigbigbig ti etiketa dagiti aruatmo, sutilsutilendakanto.” Maysa pay nga agtutubo ti nangadmitir, “No dadduma, mariknak a maipaspasuliak.”

Mabalin nga adda met kakasta a rigat a mapasaran dagiti agtutubo nga agnanaed kadagiti napanglaw a pagilian. Napaut ti panagtrabaho dagiti tattao sadiay tapno magun-odanda dagiti kangrunaan a kasapulan iti biag. No kastoy ti kasasaad ti pamiliam, natural laeng a tarigagayam ti nanamnam-ay a biag. Gapu ta nakabuyakan kadagiti programa ti TV ken sine manipud nabakbaknang a luglugar, mabalin a kayatmon ti maaddaan iti nangingina a kawes, balay, ken kotse a mayan-anunsio kadagita a pabuya ken pelikula. Mabalin nga agsakit ti nakemmo wenno maldaangka pay no kasla dimo magun-odan dagita a banag.

Napanglaw man wenno nabaknang ti pagnanaedam, pagdaksamto laeng no makaunget wenno maupayka agsipud ta awananka kadagiti sumagmamano a banag. Mabalin a daytat’ agtungpalto payen iti kanayon a pannakirikiarmo kadagiti nagannak kenka. Ti saludsod ket, Kasanot’ panangrisutmo iti dayta?

Natimbeng a Panangmatmat Kadagiti Material a Banag

Umuna, bigbigem a saan a kayat ni Jehova a Dios nga agrigat dagiti tattaona wenno awananda kadagiti banag a talaga a kasapulanda. Kinapudnona, saan nga iti pagbasuraan ti nangisaadan ti Dios kada Adan ken Eva, no di ket iti nagpintas a hardin nga aduan kaykayo a makaay-ayo a kitaen. (Genesis 2:9) Idi agangay, naaddaan iti adu a sanikua ti dadduma nga ad-adipen ti Dios, kas kada Abraham, Job, ken Solomon. (Genesis 13:2; Job 1:3) Nagadu pay ketdi a balitok ti natagikua ni Solomon nga uray la ‘awan aniaman a pateg’ ti pirak kabayatan ti panagturayna!​—1 Ar-ari 10:21, 23.

Nupay kasta, kalalainganna laeng ti panagbiag ti kaaduan a tattao ti Dios. Napanglaw ni Jesu-Kristo a mismo; awan man la ti ‘lugar a nangisaadanna iti ulona.’ (Mateo 8:20) Ngem awan a pulos ti mabasam a nagreklamo ni Jesus gapu ta dina nagun-odan dagiti banag a kayatna. Imbes ketdi, insurona: “Dikay pulos maringgoran ket kunaenyo, ‘Ania ti kanenminto?’ wenno, ‘Ania ti inumenminto?’ wenno, ‘Ania ti pagkawesminto?’ . . . Ta ti nailangitan nga Amayo ammona a kasapulanyo amin dagitoy a bambanag. Itultuloyyo, ngarud, a sapulen nga umuna ti pagarian ken ti kinalintegna, ket isuamin dagitoy sabsabali pay a bambanag mainayondanto kadakayo.”​—Mateo 6:31-33.

Di kaipapanan daytoy nga obligado ti Dios a mangpennek iti tarigagay ti maysa a maaddaan kadagiti kawes wenno elektroniko nga alikamen a mabigbigbig ti etiketada. Ipapaay ti Dios dagiti kasapulantayo​—saan ketdi a dagiti kayattayo. Isu nga idagadag ti Biblia kadatayo a mapnektayo koman “no adda pagtaraon ken pagkawestayo.” (1 Timoteo 6:8) Ngem annugotentayo a narigat ti agbalin a kontento. “Kanayon nga agdangadang dagiti kayatmo ken dagiti kasapulam,” bigbigen ti maysa nga agtutubo nga agnagan Mike. Malaksid kadagiti mismo a naagum a pagannayasantayo, masapul a pakidangadangantayo ti impluensia ti kangrunaan a kabusor ti Dios, ni Satanas a Diablo. (1 Juan 5:19) Ket maysa kadagiti kabayaganen a pangallilawna isut’ panangipariknana kadagiti tattao nga adda pakaikapkapisanda. Isu a naallilaw ni Eva idi impagarupna a mapapaidaman​—nupay agnanaed idin iti perpekto a paraiso!​—Genesis 3:2-6.

Kasano a maliklikam ti maisagmak iti palab-og a di pannakapnek? Mabalin a nabayagen a kapanunotan, ngem adu ti pamkuatam a mangapresiar kadagiti bendision nga inawatmo. Dika sayangen ti orasmo a mangpanunot kadagiti banag nga awan kenka. Agpanunotka iti positibo, ket ipalagipmo iti bagim dagiti banag nga adda kenka. (Idiligmo ti Filipos 4:8.) Kastoy ti kuna ni Mike: “Nagadu a banag ti talaga a kayatko, ngem diak unay pampanunoten ida.”

Makatulong met no pagduaduaam dagiti nasikap nga anunsio a manggundaway iti riknam.a (Proverbio 14:15) Sakbay a panunotem a “nasakit ti nakemmo” no dika maaddaan iti kabarbaro a sapatos wenno compact disc player, agpanunotka a naimbag. Saludsodam ta bagim: ‘Talaga kadi a kasapulak daytoy? Praktikal aya dayta? Umdas kadin dagiti adda kaniak?’ Agaluadka a nangnangruna kadagiti anunsio a mangipakaammo a pakaidayawam no addaanka iti dayta a banag. Mamagpanunot ti imbaga ni apostol Juan a masarakan iti 1 Juan 2:16: “Amin a banag iti lubong​—ti derrep ti lasag ken ti derrep dagiti mata ken ti panangiparammag iti panagbiag ti maysa​—saan nga agtaud iti Ama, no di ket agtaud iti lubong.”

No Talaga a Kasapulam ti Maysa a Banag

Kasano ngay no adda banag a talaga a kasapulam? Sakbay a kasaritam dagiti nagannak kenka, agsirarakka bassit. Agsaganaka tapno mailawlawagmo a naimbag no apay a kasapulam daytoy a banag, no ania ti pangusaram iti dayta, ken no apay a daytat’ makagunggona kenka. Nalabit mairemedionto dagiti nagannak kenka nga iraman dayta iti badyet ti pamilia. Ngem kasano ngay no dida pay kabaelan ita? Mabalin nga awanen ti maaramidam no di ti aganus. (Eclesiastes 7:8) Agbibiagtayo kadagiti “napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan,” ket talaga a di kabaelan ti adu a nagannak dagiti amin a banag a mabalin a kiddawen ti annakda. (2 Timoteo 3:1) No liklikam ti di nainkalintegan a panangpilit kadagiti nagannak kenka, aktual a mapanam-aymo bassit ti narikut a kasasaadda.

Nupay kasta, mabalin a sikan ti mangipamusposan. Kas pagarigan, pabpabalonandaka kadi? No kasta, sursuruem nga ibadyet a naimbag ti kuartam tapno makaurnongka bassit iti kada bulan. Mabalin a rugiam payen ti agdeposito iti banko nga asideg iti lugaryo. (Idiligmo ti Lucas 19:23.) Kasta ti inaramid ni balasitang nga Abigail. Kunana: “Duat’ pangidulinak iti kuartak​—para iti banko ken para iti paggastosak.” No huston ti edadmo, mabalin a padasem payen ti sumrek iti temporario wenno paset tiempo a trabaho.b Aniaman ti aramidem, no makitanto dagiti nagannak kenka a talaga a kayatmo a gatangen ti maysa a banag ken pursigidoka nga agurnong para iti dayta, mabalin a magutugotdanto a mangibinglay iti igatangmo iti dayta.

Pagimbagam met no mangaramidka iti sumagmamano a panagbalbaliw iti wagas a panaggatangmo. Kas pagarigan, no nagngina ti maysa a banag, mabalin a makitinnawarka. No saan nga agkurri, agurayka ket kitaem no ibaratilioda dayta. Mapanka iti dadduma pay a tiendaan ket kitaem no adda met la kasta a tagilakoda ngem nalaklaka ti presiona. Sursuruem a kilatisen a naimbag ti kalidad dagiti tagilako; no dadduma, nasaysayaat ti kalidad ken nalaklaka dagiti produkto a generic.c

Sursuruem ti Mapnek

Mamakdaar ti Proverbio 27:20: “Da Tanem ken Dadael saanda a mapnek uray kaanoman; ket dagiti matmata ti tattao saanda a mapnek.” Wen, no kasano a di mauma ti tanem nga umawat kadagiti maitanem, kayat dagiti dadduma a tattao ti maaddaan iti ad-adu pay​—uray nagadun ti ik-ikutanda. Iwaksim dayta a naagum a kapanunotan. Inton agangay, ti kinaagum mangibunganto laeng iti pannakapaay ken kinaliday. Kuna ti agtutubo nga agnagan Jonathan: “No ti kinaragsakmo ket kanayon a naibasar iti panangikutmo iti adu a banag, saankanto a pulos a naragsak. Kanayon nga addanto kabarbaro a kayatmo. Masapul a sursuruem ti mapnek kadagiti addan kenka.”

No mapnekkan, madaeram ti napigsa nga impluensia dagiti kapatadam. Kuna ni agtutubo a Vincent: “Saan a gapu ta adda nakitak a nakasapatos iti kabarbaro ken mabigbigbig ti etiketana ket masapul a gumatangak metten iti kasta.” Siempre, mabalin a pasaray madukotanka pay laeng no dimo magun-odan dagiti banag a kayatmo. Ngem dika liplipatan nga ammo ni Jehova dagiti kasapulam. (Mateo 6:32) Ket iti asideg unayen a masanguanan, ‘penkennanto ti tarigagay ti tunggal nabiag a banag.’​—Salmo 145:16.

[Dagiti Footnote]

[Blurb iti panid 13]

“No sumrekka idiay eskuelaan a di mabigbigbig ti etiketa dagiti aruatmo, sutilsutilendakanto”

[Ladawan iti panid 14]

Masagrapmonto latta ti kinaragsak uray dimo magun-odan dagiti amin a kayatmo