Manamnamam Kadi ti Agbiag nga Agnanayon?

ADDA mapaspasamak iti uneg ti bagi ti tao a mangikeddeng iti mabalin a kaundayan a panagbiag a 115 agingga iti 120 a tawen,” kuna ni Dr. James R. Smith a propesor iti proseso ti biag ti selula. “Adda pagpatinggaanna​—ngem ditay ammo no ania ti mangikeddeng iti dayta.” Kuna ti biologo a ni Dr. Roger Gosden a saan ngarud a pakasdaawan a “birokento pay laeng dagiti sientipiko ti pamay-an a mangpaunday iti biag ti tao, ket manmano kadakuada ti mangpampanunot iti dayta.” Dandani kadin agbalbaliw dayta?

Panangsango “iti Kangrunaan a Parikut”

Nupay adu dagiti teoria a mangikarkari a malapdanda ti panaglakay, umanamong ti kaaduan nga eksperto ken ni Dr. Gene D. Cohen, presidente iti Gerontological Society of America, nga “awan ti serserbina amin dagitoy a naipagarup a sigurado a manglapped iti panaglakay.” Apay? Agsipud ta kuna ti mannurat iti siensia a ni Nancy Shute, iti U.S.News & World Report nga “awan pay ti makaammo no ania ti pakaigapuan ti panaglakay ken ti di maliklikan a pagbanaganna nga ipapatay. Ken uray iti kasayaatanen a kasasaad, awan serbina ti panangpaimbag iti sakit a dika ammo ti nakaigapuanna.” Kuna met ni Dr. Gosden a maysa pay laeng a misterio ti panaglakay: “Ammo dayta ti tunggal maysa kadatayo ngem agtalinaed a misterio ti kasasaadna.” Kunana a di unay maikaskaso “ti kangrunaan a parikut no apay a mapaspasamak dayta.”a

Nalawag a no kasano nga adda limitasion ti kapartak ti panagtaray dagiti tattao, no kasano kangato ti malayawda, ken no kasano kaadalem ti mabatokda, adda met limitasion ti kaadu ti mailawlawag babaen ti kapanunotan ken panagrason laeng ti tao. Ket nalawag a saan a masungbatan dayta a limitasion “ti kangrunaan a parikut nga apay?” Ngarud, ti laeng pamay-an a masarakan ti sungbat isu ti panagturong iti gubuayan a nangatngato ngem ti limitado a pannakaammo ti tao. Dayta ti eksakto nga aramidem nga isingsingasing ti Biblia, maysa a kadaanan a libro ti kinasirib. No maipapan iti Namarsua, “ti ubbog ti biag,” ipanamnama ti Biblia kadatayo: “No isu ti sapulenyo, masarakanyonto.” (Salmo 36:9; 2 Cronicas 15:2) Ania ngarud, ti ipalgak ti panangsukimat iti Sao ti Dios a ti Biblia maipapan iti pudno a rason no apay a matay ti tao?

Ti Kangrunaan a Pakaigapuan ti Ipapatay

Ibagbaga ti Biblia kadatayo nga idi pinarsua ti Dios dagiti immuna a tattao, insaadna ti “pannakarikna iti kinaagnanayon iti pusoda.” (Eclesiastes 3:11, Beck) Nupay kasta, saan laeng nga inted ti Namarsua iti immuna a nagannak ti tao ti tarigagay nga agbiag nga agnanayon; inikkanna met ida iti gundaway a mangtagiragsak iti kasta. Naparsuada nga addaan iti perpekto a bagi ken isip, ket tinagiragsakda ti nagnaed iti natalna nga aglawlaw. Pinanggep ti Namarsua nga agbiag nga agnanayon dagitoy nga immuna a tattao ken inton agangay mapno ti daga kadagiti perpekto nga annakda.​—Genesis 1:28; 2:15.

Nupay kasta, ti biag nga awan patinggana adda kondisionna. Agpannuray dayta iti panagtulnogda iti Dios. No sumukir ni Adan iti Dios, ‘matay a di bumurong.’ (Genesis 2:16, 17) Nakalkaldaang ta simmukir dagiti immuna a tattao. (Genesis 3:1-6) Idi simmukirda, nagbasolda, ta “ti basol ket kinakillo.” (1 Juan 3:4) Kas resulta, napukawda ti namnama nga agbiag nga agnanayon, ta “dagiti isupapak ti basol isu ti ipapatay.” (Roma 6:23) Ngarud, idi sinentensiaanna dagiti immuna a tattao, kinuna ti Dios: “Ta tapukka, ket iti tapuk agsublikanto.”​—Genesis 3:19.

No kasta, kalpasan a nagbasol dagiti immuna a tattao, rimsua ti naipadto nga epekto ti basol kadagiti gene-da, ket naisaaden ti patingga. Kas banagna, naipasidongda iti panaglakay a nagresulta iti ipapatay. Maysa pay, kalpasan ti pannakapapanawda iti orihinal a Paraiso a pagtaenganda a naawagan Eden, sinango dagiti immuna a tattao ti sabali pay a banag a dakes ti epektona iti biagda​—ti kasla bangen nga aglawlaw iti ruar ti Eden. (Genesis 3:16-19, 23, 24) Daytoy a panangimpluensia ti tinawid a pakapilawan ken ti nakas-ang nga aglawlaw inapektaranna dagiti immuna a tattao ken kasta met dagiti naipasngay idi agangay nga annakda.

Sentensia ken Kari

Tangay napasamak dagitoy a makadangran a panagbalbaliw iti biag dagiti immuna a tattao sakbay a naaddaanda iti annak, nakaipasngayda laeng kadagiti annak a kapadpadada​—imperpekto, managbasol, ken naipasidong iti panaglakay. “Ti ipapatay nagsaknap iti isuamin a tattao agsipud ta nagbasolda amin,” kuna ti Biblia. (Roma 5:12; idiligmo ti Salmo 51:5.) “Naisurat kadagiti selulatayo dagiti awittayo nga ebidensia ti mismo nga ipapataytayo,” kuna ti libro a Body Machine​—Your Health in Perspective.

Nupay kasta, daytoy dina kayat a sawen nga awanen ti namnama a biag nga awan inggana​—biag nga awanan panaglakay ken ipapatay. Umuna, nainkalintegan ti mamati a ti masirib unay a Namarsua iti biag ti tao ken dagiti dadduma a kita ti biag a nakaskasdaaw ti kinanadumadumada mapaimbagna ti aniaman a genetiko nga an-annayen ken mangted iti bileg a kasapulan tapno agtultuloy nga agbiag ti tao iti agnanayon. Maikadua, kastoy ti talaga nga inkari ti Namarsua nga aramidenna. Kalpasan nga impatawna ti sentensia nga ipapatay kadagiti immuna a tao, namin-adu nga impalgak ti Dios a saan a nagbalbaliw ti panggepna a dagiti tattao agbiagda nga agnanayon ditoy daga. Kas pagarigan, impanamnamana: “Ti sililinteg tawidennanto ti daga, ket agtaengto kenkuana nga agnanayon.” (Salmo 37:29) Ania ti masapul nga aramidem tapno masagrapmo ti kaitungpalan daytoy a kari?

No Kasano a Mapaunday ti Biagmo iti Agnanayon

Makapainteres ta kalpasan ti panangimtuod ti mannurat iti siensia a ni Ronald Kotulak kadagiti nasurok a 300 a managsirarak maipapan iti medisina, kastoy ti kinunana: “Nabayagen a naammuan dagiti sientipiko a ti mateggedan, aramid, ken edukasion ti kapatgan a makaibaga iti salun-at ti tattao ken no kasano kapaut ti panagbiagda. . . . Ngem ti edukasion ti rumrumsua a kapatgan a makaibaga iti kaunday ti panagbiag.” Inlawlawagna: “No kasano a ti taraon a kankanentayo papigsaenna ti imiunidadtayo a manglaban iti mamagpeggad-biag a makaimpeksion a mikrobio, salaknibannatayo ti edukasion kadagiti dakes a desision.” Kas kinuna ti maysa a managsirarak, “babaen ti edukasion masursurom nga iturong ti biagmo” ken no kasano a “daeram dagiti posible a lapped.” No kasta ngarud, kas kinuna ti autor a ni Kotulak, ti edukasion “ti sekreto ti nasalsalun-at, naun-unday a biag.”

Edukasion met​—ti edukasion iti Biblia​—ti umuna nga addang tapno magun-odan ti biag nga agnanayon iti masanguanan. Kastoy ti kinuna ni Jesu-Kristo: “Daytoy kaipapananna ti agnanayon a biag, ti pananggun-odda iti pannakaammo maipapan kenka, ti maymaysa a pudno a Dios, ken iti daydiay imbaonmo, ni Jesu-Kristo.” (Juan 17:3) Ti pananggun-od iti pannakaammo maipapan ken Jehova a Dios, ti Namarsua, maipapan ken Jesu-Kristo, ken maipapan iti urnos ti subbot nga impaay ti Dios, ti kakaisuna a porma ti edukasion a mangisagananto iti maysa a tao tapno aramidenna ti umuna nga addang iti dalan nga agturong iti biag nga agnanayon.​—Mateo 20:28; Juan 3:16.

Mangidadaulo dagiti Saksi ni Jehova iti programa a panangisuro iti Biblia a makatulong kenka tapno magun-odam daytoy a makaited-biag a pannakaammo iti Biblia. Sarungkaram ti maysa kadagiti Kingdom Hall-da tapno ad-adu pay ti maammuam maipapan iti daytoy a libre a programa, wenno kiddawem kadakuada a sarungkarandaka iti kombiniente a tiempom. Makitamto a linaon ti Biblia dagiti natibker nga ebidensia nga asidegen ti tiempo a saanton a mabangenan ti biag ken saanton a malimitaran babaen ti pagpatinggaan. Pudno nga adu a milenion nga agturturay ni patay, ngem iti mabiiten maparmekton iti agnanayon. Anian a nakaragragsak a namnama para kadagiti lallakay ken agtutubo!

[Footnote]

[Dagiti ladawan iti panid 13]

Edukasion iti Biblia ti umuna nga addang tapno magun-odan ti biag nga agnanayon