“Saan nga Amin ket Naawis iti Padaya”
TI Human Development Report 1998, maysa a tinawen a report nga inurnong ken inedit ti UN Development Programme, wenno UNDP, impamaysana ti atensionna iti awan pay kaaspingna nga iyaadu dagiti maus-usar ken makonkonsumo a tagilako. Impalgakna a no sangalubongan ti pagsasaritaan, mangbusbusbostayon iti mamin-innem a daras ti kaaduna a tagilako ngem iti nabusbostayo idi 1950 ken mamindua a daras nga ad-adu ngem idi 1975. Iti laksid daytoy nga iyaadu dagiti maus-usar ken makonkonsumo a tagilako, kastoy ti kinuna ti direktor ehekutibo ti UNDP a ni James Gustave: “Saan nga amin ket naawis iti padaya.”
No iyilustrar: Mamimpito nga ad-adu ti ikan a sidsidaen dagiti kababaknangan a 20 a porsiento iti populasion ti lubong ngem kadagiti kapapanglawan a 20 a porsiento iti tattao ti lubong. Dagiti kababaknangan a 20 a porsiento mamin-11 met nga ad-adu a karne ti sidsidaenda, mamin-17 nga ad-adu a koriente ti us-usarenda, mamin-49 nga ad-adu ti linia ti teleponoda, mamin-77 nga ad-adu ti papel nga us-usarenda, ken mamin-149 nga ad-adu dagiti kotseda ngem kadagiti kapapanglawan a 20 a porsiento iti lubong.
Kinuna ti UN Radio maipapan kadagitoy a natakuatan a tapno mapabannayat ti pannakararit dagiti natural a kinabaknang ti daga, masapul a balbaliwan dagiti nababaknang a pagilian ti ugalida a mangus-usar kadagitoy. Ken masapul nga ad-adu met koma ti ibingay dagiti nabakbaknang a pagilian kadagiti napapanglaw iti lubong tapno ad-adda met a magunggonaanda kadagiti kinabaknang ti daga. Kasano kaadu a kinabaknang ti kasapulan?
Kinuenta ni Mr. Speth a no doblien dagiti nababaknang a pagilian ti agdama nga itultulongda agpaay iti irarang-ay—pagbalinenda a $100 a bilion ti dati a $50 a bilion iti makatawen—siraragsak a makagun-od dagiti amin a napapanglaw iti intero a lubong ti taraon, salun-at, edukasion, ken pagtaengan. Mabalin a kasla nakaad-adu a kuarta ti $50 a bilion. Ngem kastoy ti ipalagip ni Mr. Speth: “Dayta ti tinawen a gasgastuen ti Europa iti sigarilio, ken kagudua iti gasgastuen ti EU kadagiti naingel nga inumen.”
Nalawag ngarud a dakkel ti maitulong ti nagkaykaysa a panagregget a mangiranud kadagiti kinabaknang daytoy a planeta tapno agpatingga ti nasaem a kinapanglaw. Ania ti kasapulan tapno matungpal daytoy? Kastoy ti imbaga ti maysa nga opisial ti UN: “Masapul nga agbalbaliw nga umuna ti puso, isip ken nakem dagiti tattao.” Umanamong ti kaaduan a tattao ngem bigbigenda met a nupay kasano kasayaat ti panggep dagiti organisasion a mangpampanday iti linteg kadagitoy nga aldaw, dida kabaelan nga ipaannurot ti kakasta a panagbalbaliw, nangnangruna payen ti panangikkat kadagiti kababalin a kas iti kinaagum.
Ngem adda pangnamnamaan dagidiay maseknan iti masakbayan ti natauan a pamilia ken ti planetatayo. Makaparegta a maammuan nga inkari ti Namarsua iti daga a naan-anay a risutennanton dagiti parikut ti tao. Kastoy ti impakpakauna ti salmista: “Ti daga pinaaduna ti apit: ti Dios, ti met laeng Diostayo, bendisionannatayto. Addanto kinaruay ti bukel iti daga iti tapaw dagiti bambantay.” (Salmo 67:6; 72:16) Wen, ‘maawiston iti padaya’ ti tunggal maysa kadagiti agnanaed iti daga!