Taginayonem ti Natimbeng a Panangmatmat iti Musika
ITATTA, maysa a multi-bilion a doliar a negosio ti industria ti musika. Adu ti mateggedan dagiti nalatak a musiko ken dagiti promotorda. Kaskasdi, agpayso a makita iti biag ti sumagmamano a nakabalballigi a musiko ti kinaliday, nasapa nga ipapatay, ken ti panagpakamatay. Ket adun ti nangipakita a dadduma a musika ket makadadael iti moral, emosional, ken naespirituan ken pakaigapuan ti naranggas, antisosial a kababalin.
Nupay kasta, masapul a natimbeng ti panangmatmattayo iti musika. Nupay adu ti imoral ken dakes iti daytoy a kita ti arte, dadduma a musika pasayaatenna ti biag ti maysa ken makaparagsak ken makapnek. Mapasayaatna ti riknatayo ken ti espiritualidadtayo. Amirisem ti sumagmamano a pagarigan.
Ti 150 a salmo ti Biblia ket obramaestra ti literatura—dagiti daniw ni ayat, sagrado a kankanta, ken karkararag. Itatta, pagragsakan a mabasa dagitoy iti ginasut a pagsasao. Nupay kasta, dagiti Hebreo idi unana saanda laeng a binasa dagiti salmo; kinantada dagitoy. Masansan nga inaramidda dayta a buyogen ti makaay-ayo a panangkompanyar ti musika—maysa a nabileg a pamay-an a manginaig iti kinasirib ti Diosda a ni Jehova, a nayebkas kadagiti sasao, agraman dagiti emosion nga iyallatiw dagiti nasanay a kumakanta kadagiti dumdumngeg. Nabatad a natantan-ok ti kalidad ken estilo ti musika dagiti Hebreo ngem iti gagangay unay wenno kadaanan a musika dagiti nasion iti aglawlawda idi a tiempo.
Kalpasanna, dagiti Kristiano idi umuna a siglo kinantada dagiti salmo ken dadduma pay a sagrado a kankanta tapno idayaw ti Dios ken mangbang-ar kadagiti mariribukan nga emosion. Isu a pinasayaat ngarud ti musika ti biagda. Ken babaen ti panangkansionda kadagiti naibatay iti Biblia a kanta, ad-adda pay nga impasagepsepda kadagiti pusoda ti pannakaammo iti Dios, a kasapulanda a mangiwanwan iti biagda.—Mateo 26:30; Aramid 16:25.
Mamati dagiti kadaanan a Griego a patanoren ti musika ti personalidad ti tao ken ad-adda nga an-anayenna ti maysa a lalaki wenno babai. Iti daytoy a lubong iti maika-20 a siglo, a mangipaganetget iti panagsursuro iti siensia, ekonomia, ken lohika, masansan a mabaybay-an ti pannakapatanor ti emosional a personalidad babaen ti arte (panagpinta, eskultura, wenno musika).
Agtalinaedka a Natimbeng
Makagunggona ken makaparagsak ti panagimdeng iti nasayaat a musika. Kaskasdi, ad-adda pay a maragsakan ti maysa a tao babaen ti panagtokar iti maysa nga instrumento wenno iti panagkanta a kadua ti grupo dagiti gagayyem. Ti kinalaing iti musika mabalin a lukatanna ti adu nga aramid a pudpudno a pakaragsakan.
Siempre, kas kadagiti sabali a nasasayaat a banag iti biag, kasapulan ti kinatimbeng, kinamanakem, ken kinapili iti daytoy a paglinglingayan. Pudno daytoy saan laeng nga iti kita ti napili a musika no di ket iti kaadu ti tiempo a busbosen iti panagimdeng wenno panagtokar.
No ti maysa a kita ti musika ket mangrugrugin a maaddaan iti dakes nga epekto kadagiti emosion, tigtignay, ken relasionmo, ngarud mangpilika iti sabali nga estilo. Salaknibam dagiti lapayagmo tapno masalaknibam dagiti emosionmo ket masalaknibam ti puso ken isipmo!
Nangnangruna nga agpayso daytoy no maipapan kadagiti liriko. Mabalin a suksukogendakan sigun iti pagayatan dagidiay naiduma kenka ti panangmatmatda iti biag ken moralidad, a mabalin a mangitandudo ketdi iti di nadiosan, imoral nga estilo ti panagbiag. Iti dadduma a kaso uray pay ti paulo ti kanta ket makatukay kadagiti di umiso a rikna.
Ti Biblia a Sao ti Dios balakadanna dagidiay mangay-ayo kenkuana nga ‘iparangda ti bagbagida a maysa a sakripisio a sibibiag, nasantuan, makaay-ayo iti Dios, maysa a sagrado a panagserbi buyogen ti pannakabalinda nga agrason.’ (Roma 12:1) Nalawag a dagiti emosiontayo ket paset dayta a ‘sibibiag a sakripisio.’ Isu a no matakuatantayo a babaen ti pannakabalin ti musika, mangrugrugin a lapunosen dagiti emosiontayo ti nainsiriban a pangngeddeng ken panagrasontayo ken din umiso ti pangituronganna iti panagtigtignaytayo, ngarud panawenen a balbaliwantayo dagiti ugalitayo a dumngeg iti musika. Laglagipem: Ti pannakabalin ti musika maapektaranna ti puso ken isipmo—agpaay iti pagimbagan wenno pagdaksan!
[Kahon/Ladawan iti panid 10]
Panangpasayaat iti Abilidad nga Agsursuro
“Ipamatmat dagiti panagsirarak a ti regular a pannakangngeg iti agdadanggay a musika pasayaatenna ti abilidad ti maladaga nga agsursuro. Ngem iti adu a pagtaengan, pulos a dida makangngeg iti aniaman a musika.”—Audio, Marso 1999.