DST—Naisingasing nga Ideya Sakbay a Naakseptar?
Apay a masapul a balbaliwan ti adu a tattao ti oras iti reloda mamindua iti kada tawen? Para iti dadduma, talaga a makapasulit no masapul nga iyatras wenno iyabante ti oras dagiti relo. Ket kaano nga aramidem ti aniaman kadagitoy? Iti Ingles ti sasao nga “spring forward and fall back” ti mangipalagip kadagiti tattao no kasano a mapasamak ti tunggal panangbalbaliw, no primavera ken otonio. Kasano a timmaud ti daylight saving time (DST)? Siasino ti nangirugi iti dayta?
Kuna ti Encyclopædia Britannica a ni Benjamin Franklin ti immuna a nangisingasing iti ideya maipapan iti panangsalimetmet iti lawag ti aldaw idi 1784. Nasurok a maysa a siglo kalpasanna, maysa nga Ingles nga agnagan William Willett ti sireregta a nangikampania iti dayta. Ngem natay ni Willett sakbay a napanday ti linteg idiay Parliamento.
Sigun iti Britano a mannurat a ni Tony Francis, napanunot ni Willett, maysa a nalaing a managbangon a taga Chislehurst, Kent, ti kinapateg ti panangbalbaliw iti oras bayat a nakasakay iti kabalio iti maysa nga agsapa ti kalgaw idiay Petts Wood. Bayat a nakasakay iti kabalio, nadlawna a nakaserra ti tawa ti adu a balay. Nalabit napanunotna, ‘Anian a panangsayang iti lawag ti aldaw!’ Rinugianna ti nangisingasing iti linteg idiay Parliamento ti Britania tapno mabalbaliwan ti oras. Babaen laeng ti in-inut a panangyabante iti 80 a minuto wenno sagduduapulo a minuto, iti bulbulan ti primavera ken kalgaw sa paatras no otonio, ad-adu a lawag ti aldaw ti mausar ti tattao no rabii.
Impadamag ni Francis ti kastoy nga insurat ni Willett kadagiti pampletana: “Ti lawag ket maysa kadagiti kasayaatan a sagut ti Namarsua iti tao. No nalawag ti aglawlawtayo, naragsaktayo, saantay unay a madanagan ken naturedtayo a makidangadang iti biag.”
Saanen nga inuray ni King Edward VII ti panangpanday ti Parliamento iti linteg. Indeklarana a daylight saving zone ti Sandringham, ti naarian a mansionna a naisaad iti 7,900 nga ektaria a daga. Kasta met laeng ti inaramidna idi agangay kadagiti pasdekna idiay Windsor ken Balmoral.
Ania ti nakaallukoyan dagiti politiko nga umannugot met laengen ken adaptaren ti DST? Kayatda ti makasalimetmet iti fuel kabayatan ti Gubat Sangalubongan I babaen ti panangkissayda iti pannakausar ti artipisial a silaw! Di nagbayag, tinulad ti dadduma a pagilian dayta nga ideya gapu kadagita met laeng a rason. Naadaptar pay ketdi ti doble a panawen ti kalgaw idiay England kabayatan ti Gubat Sangalubongan II. Daytoy ti nangipaay iti nagdumaan a dua nga oras iti kalgaw ken maysa nga oras no kalam-ekna.
Adda monumento ni William Willett idiay Petts Wood a ti retratona ket adda iti kannawan. Naidedikar dayta para iti daydiay “sipipinget a nangitandudo iti ‘panawen ti kalgaw.’” Kastoy ti naisurat iti baba ti relo: “Horas non numero nisi aestivas,” kayatna a sawen, “Diak bilbilangen dagiti oras malakasid no [dagitoy ket] oras iti kalgaw.”
[Picture Credit Line iti panid 31]
Pagyamanan iti National Trust