Panangsaranget Kadagiti Suot Babaen ti Bileg nga Aggapu iti Dios
KAS INSALAYSAY NI STEPAN KOZHEMBA
Maysa a rabii idi kattapog ti Abril 1951, simmangpet dagiti trak a napno kadagiti soldado a Soviet iti bariomi nga Stenyatyn ditoy Ukraine. Linikmut dagiti armado a soldado ti napilin a balbalay ket innalada dagiti pamilia a bin-ig a Saksi ni Jehova sada impan ida idiay Siberia. Agtawenak idi iti 12. Masmasdaawak ken pinampanunotko no apay a kasta ti panangtratoda kadakuada ken no kasano a maibturanda ti kasta a panagsagaba.
NAIPASNGAYAK iti bario ti Stenyatyn idi Oktubre 1938. Natay ni Nanang dua a lawas kalpasan a naipasngayak, ket napapatay ni Tatang idi 1944 bayat a makigubgubat iti buyot dagiti Soviet a maibusor iti Alemania. Dagiti kakabsat a babbai ni tatang a da Olena ken Anna ti nangala ken nangpadakkel kaniak.
Kas ubing, adda sumagmamano a Saksi ni Jehova nga am-ammok iti ilimi. Kinasaritadak ken ti sabsabali pay maipapan iti Mesianiko a Pagarian no la ket ta adda gundaway. Idi agangay, nagayyemko ti sumagmamano nga ubbing a Saksi. Nasdaawak unay idi innala ida dagiti soldado a Soviet ken indeportada ida idiay Siberia.
Ngem saan a naidestiero dagiti amin a Saksi. Ti maysa a Saksi a ni Stepan nga agnanaed iti asideg ti balaymi ket napalubosan nga agbati tangay saan a Saksi ti pamiliana. Innem a tawen nga in-inauna ngem siak, ket idi nagsardengak nga ageskuela, nagkaduakami a nagtrabaho kas karpintero. Inyadalannak iti Biblia babaen ti panangusarna iti aniaman a magun-odan a kopia Ti Pagwanawanan. Ni Stepan nga agserserbi itan iti pudno a Dios a ni Jehova idiay Estonia ket naragsakan unay idi nabautisaranak idi Hulio 1956.
Ti ibubusor ket gagangayen iti biag ti siasinoman nga adipen ni Jehova ditoy Ukraine. Dagiti balbalay ket sinukisok dagiti autoridad tapno agbirokda iti literatura ti Biblia, isu nga adu ti nangilemmengak kadagiti literatura. Saan a kayat dagiti Griego Katoliko nga ikitko a da Olena ken Anna ti pannakisaok kadagiti Saksi. Pinadasdak pay a gutugoten a sumardeng a makikadua kadagiti Saksi. Kas iti narikna idi ni apostol Pablo, adda dagiti kanito a nariknak ti ‘nakaro a pannakapadagsen iti labes ti pigsak.’ Ngem ti relasionko ken Jehova a Dios ti nangpapigsa kaniak a mangibtur iti tunggal pakasuotan.—2 Corinto 1:8; Filipos 4:13.
Ti Panangikagumaak nga Agtalinaed a Neutral
Kapilitan idi kadagiti lallaki nga agtawen iti 18 ti agsoldado iti armada ti Soviet. Gapu iti naadalko iti Biblia, determinadoak nga agbalin a neutral kadagiti aramid ti lubong, a kaipapananna ti diak panagsoldado iti armada ti Soviet. (Isaias 2:4; Juan 17:14-16) Pinaregtadak da Olena ken Anna nga agsoldado, uray no ti mismo a manongda, a ni tatangko, ket napapatay iti gubat.
Kalpasan a naawatko dagiti papeles a mangaw-awis kaniak nga agsoldado, napanak iti hedkuarter ti militar iti lugarmi tapno ilawlawag ti takderko. Dagus nga inaresto ken imbaluddak bayat a naisagana dagiti pakaidarumak. Nalimed ti pannakabistak, saan a naipakaammo ti petsa uray kadagiti ikitko. Kinasabaak a naimbag ti hues, ti abogado, ken ti dua a hurado. Kalpasan ti 20 a minuto, nalpasen. Nasentensiaanak a maibalud iti lima a tawen ken lima pay a tawen a mapukawanak iti sumagmamano a kalintegan kas umili.
Panangikaro iti Sentensiak
Kalpasan ti bista, naibaludak idiay Lviv. Awan dagiti nakalangenko a padak a Saksi, awan Bibliak, ken literatura iti Biblia iti las-ud ti tallo a bulan nanipud pannakaarestok agingga a nayakarak iti maysa a kampo a pagtrabahuan. Nupay kasta, nagtalinaedak nga aktibo iti naespirituan babaen ti panangasabak kadagiti padak a balud a marigatan idi a mangtarus no apay a diak kayat ti agsoldado. Kabayatan dagidi a bulan, nagpannurayak kadagiti nasursurok iti personal a panagadalko sakbay a naibaludak. Adda napateg a leksion a nasursurok iti dayta a kapadasan: Makatulong kadatayo ti personal a panagadal tapno makaurnongtayo iti naespirituan a reserba a mangpabileg kadatayo inton dumteng dagiti pakasuotan.—Juan 14:26.
Abril 1958 idi nayakarak iti kampo a pagtrabahuan 21, nga asideg idiay Dnepropetrovsk, nasurok a 700 a kilometro manipud iti pagtaenganmi, tapno ikarok ti nabatbati pay a sentensiak. Sadiay nga agriingkami iti alas sais ti agsapa, ket kalpasan ti almusar, aglugankami kadagiti trak a mangipan kadakami iti pagtrabahuanmi a 50 a kilometro ti kaadayona iti ruar ti kampo. Walo nga oras nga agtrabahokami iti lugar a pagibangbangonan, ket rabiin no agawidkami iti kampo.
Sagsasangagasut a balud ti malaon dagiti pagturoganmi a baraks. Nakirang ken kurang ti sustansia ti taraonmi ken nanumo ti pagnanaedanmi; ngem uray kaskasano, adda kaduak iti baraks a dua a padak a Saksi. Inkagumaanmi a tallo ti agpipinnaregta. Daytoy ti maysa pay a pamay-an ti panangpapigsa ni Jehova kadagiti marigrigatan nga adipenna—babaen ti pannakikaduada iti kapammatianda.—2 Corinto 7:6.
Agdagup iti 12 dagiti Saksi iti kampo. Adda kakabagian ti dadduma kadakuada iti ruar a nangipuslit kadakami iti pinanid Ti Pagwanawanan a nailemmeng kadagiti naipakete a taraon. Kaaduan a pakete ket linukatan dagiti guardia a nangsukimat kadagiti linaonda sakbay nga intedda kadakami. Ngem tapno di madlaw, nabalkut iti plastik dagiti panid Ti Pagwanawanan ken naikabil kadagiti lata ti palaman a saanen a naginteresan dagiti guardia nga inabrean. Apaman a naawatmi dagiti artikulo, kinopiami dagitoy tapno pagsisinnublatanmi.
Inkagumaanmi met nga inkasaba ti Pagarian ti Dios ket binendisionan ni Jehova ti panagreggetmi. Kas pagarigan, adda naam-ammok a balud nga agnagan Sergei a dati nga accountant iti negosio a kukua ti gobierno idiay makindaya a Ukraine. Idi naduktalan nga adda panagkusit iti pagtartrabahuanna, isu ti napabasol ken nasentensiaan a maibalud iti sangapulo a tawen. Inyadalan ti sumagmamano a Saksi iti pagbaludan, nga inusarda ti aniaman a magun-odan a magasin. Nagustuan ni Sergei ket idi agangay imbagana kaniak: “Inton makaruarak iti daytoy a kampo, kayatko ti agpabautisar kas Saksi ni Jehova!” Kas inkarina, nabautisaran ni Sergei di nagbayag kalpasan a nawayawayaan ket sisusungdo a nagserbi ken Jehova agingga iti ipapatayna.
Pannakariro Gapu iti Roma Kapitulo 13
Nawayawayaanak idi Enero 1963 ket nagawidak iti nakayanakak a bario ti Stenyatyn. Dandani ensigida a nadlawko nga adda dakes a mapaspasamak iti lokal a kongregasion idiay Sokal. Mariribukan dagiti kakabsat. Ania ti problema? Apay nga agpangpangaduada?
Adu a tawen nga inkagumaan dagiti autoridad iti Soviet a riribuken ti ili ni Jehova babaen ti panangpalutpot ken panangibagada kadagiti kakabsat a maus-usar kano dagiti Saksi tapno maitandudo dagiti interes ti Estados Unidos ti America. Inrekomenda dagiti opisial a mangbuangay dagiti Saksi iti uneg ti Union Soviet iti bukodda nga organisasion, sada innayon a tapno masagrapda ti natalna a pannakirelasion iti Gobierno ken mapalubosandan a mangalagad iti relihionda a didan maidadanes. Pinagparang dagiti opisial a makaay-ayo amin dagitoy.
Ngem Ti Pagwanawanan a Nobiembre 15, 1962 (iti Ingles), a naimaldit idi agangay iti Hulio 1, 1964 nga Ukranio nga edision, ti nangilawlawag iti baro a pannakaawat maipapan iti Roma kapitulo 13. Idi damo, ni Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo ti naawatanmi a ‘dagiti nangatngato nga agtuturay’ a nadakamat iti bersikulo 1, ngem kinuna Ti Pagwanawanan a kinaagpaysuanna, dagiti naindagaan a gobierno ti irepresentar ‘dagiti nangatngato nga agtuturay’ ket ‘impasdek ti Dios dagitoy kadagiti relatibo a saadda.’—Roma 13:1.
Saan a maakseptar ti dadduma a Saksi daytoy nabalbaliwan a pannakaawat, tangay nakaul-ulpit dagiti panguluen iti naindagaan a gobierno ti Union Soviet iti panagreggetda a mangpasardeng iti pudno a panagdayaw iti Dios. Isu nga impagarup dagitoy a Saksi a Ti Pagwanawanan a nakailanadan ti baro a pannakaawat ket saan a naggapu iti opisial nga organisasion dagiti Saksi ni Jehova. Imbes ketdi, impagarupda a ti impormasion ket pinartuat dagidiay nakikompromiso kadagiti autoridad tapno agbalin dagiti Saksi a natultulnog iti Gobierno dagiti Soviet.
Isu a naipasango iti tunggal adipen ni Jehova ditoy Ukraine ti saludsod nga, Ania a grupo ti umiso, ken ania ti di umiso? Inobserbarak dagiti Saksi a nangsuportar iti agsumbangir a dasig ti argumento ket sinaludsodak ti bagik, ‘Ania ngata ti motiboda?’ Di nagbayag, nakitak ti nalawag a naggidiatan ti agsumbangir a dasig.
Ti kaaduan a Saksi ni Jehova, a dadduma kadakuada ket nalibeg ti pannakaawatda iti baro a pannakailawlawag ti Roma kapitulo 13, kayatda ti agtalinaed a nasungdo ken Jehova ken iti organisasionna. Ngem nangrugin a nagduadua ti dadduma no dagiti baro a publikasion ti Watch Tower Bible and Tract Society ket kaskasdi a naggapu iti opisial nga organisasion dagiti Saksi ni Jehova. Agannayasda met a maaddaan iti aglablabes a panangmatmat iti adu a banag. Kas pagarigan, patienda a dakes ti panagtrahe ti maysa a nobia iti puraw inton agkasar ken ti panangisuot dagiti agkallaysa iti singsing. Adu ti pimmanaw iti organisasion. Ngem idi agangay, naamiris ti dadduma kadakuada ti kamalida ket nagsublida nga agserbi ken Jehova.
Nalimed nga Aktibidad
Uray no naparitan ti Nakristianuan nga aktibidadmi, no la ket ta mabalin, linawas a naggigimongkami kadagiti grupo a buklen ti 10 agingga iti 15. Pimmigsa ti espiritualidadmi kadagita a gimong, agpadpada iti panagadalmi iti Biblia ken iti panaglalangenmi kalpasan ti panagadal. Nagririnnanudkami kadagiti kapadasan, ket daytoy ti nakatulong kadakami a mangamiris nga agpapada ti rigat a sagsagabaenmi. Naapresiarmi ti insurat ni apostol Pedro: “Dagiti isu met laeng a bambanag a sagsagabaen maitungtungpalda iti intero a timpuyog dagiti kakabsatyo ditoy lubong.”—1 Pedro 5:9.
Dagiti artikulo Ti Pagwanawanan ti nakaibasaran dagiti saritaanmi. Kasano a nakadanon dagitoy a magasin kadakami? Dagiti Saksi a nagserbi a kartero ti nangisangpet kadagiti microfilm a kopia iti ballasiw ti beddeng ti Ukraine. Dagitoy a nagbabassit a film ti nayurnosen a pagpipinnasaan dagiti Saksi. Kalpasanna, tunggal maysa ket mangaramid iti umdas a kopia para iti kongregasion a nakaikamenganna. No dadduma, tumulongak idi a mangaramid kadagita a kopia. Agmalmalem nga agtrabahoak ken makumikom nga agserbi ken Jehova iti rabii tapno mapataud dagiti magasin ken maasikaso ti dadduma pay a banag. Maysa idi a karit ti panangsurot iti eskediul, ngem nasursuro dagidiay kas kaniak nga addaan iti rebbengen iti organisasion a ni Jehova ti “mangted bileg iti daydiay nabannog.”—Isaias 40:29, NW.
Ginundawayanmi nga inlawlawag ti Biblia kadagiti tattao a naam-ammomi. Kastoy ti inaramid ti adu kadakami bayat a nakalugankami iti pangpubliko a transportasion. Ti maysa a gagangay a pamay-an a pangirugi iti saritaan ket ti panagbasa laeng iti inaldaw a periodiko ken kalpasanna pasaray dakamatenmi ti kabaruan a damag iti padami a pasahero. Apaman a mairugi ti saritaan, iturongmi no kuan iti maysa a suheto iti Biblia. Iti kastoy a pamay-an, nairakurakmi ti naimbag a damag iti lugarmi.
Natalunggadingan nga Asawa
Idi 1965, inkallaysak ni Tamara, a napadakkel kas adipen ti pudno a Dios ken ammona nga itakderan ti pammatina iti sidong ti pakasuotan. Namitlo a naaresto ken nabista ni manongna a Sergei gapu kadagiti aktibidadna a kas Saksi. Iti naudi a gundaway, naduktalan nga adda ik-ikutanna a kopia Ti Pagwanawanan, isu a nasentensiaan a maibalud iti sangapulo a tawen. Ni Tamara ket impan metten dagiti autoridad iti hedkuarterda tapno palutpoten ken binutbutengda a maibalud.
Narigat ti agsapul iti pagyanan kalpasan ti panagkallaysami. Nupay kasta, adda pamilia nga agnanaed idiay Sokal ken naimbag kadagiti Saksi a nangipaabang iti bassit a siled ti balayda iti nababa la a gatad. Impanamnama kadakami daytoy a pamilia a mabalin latta nga agnaed ni Tamara iti siled no bilang maaresto ken maibaludak manen. Nagyamankami ken baketko ken Jehova gapu iti bendisionna ken iti pamilia gapu iti kinaimbagda. Idi agangay, ginundawayan ni Tamara nga inlawlawag ti namnama a panagungar iti balasangda a ni Galina idi nagminatay ti pamilia. Nagbunga dagiti bukel ti kinapudno ti Biblia, ket nasursuro ni Galina nga ayaten ti Namarsua kadatayo. Nabautisaran ket agserserbi itan ken Jehova a kadua ni lakayna.
Nagbiaheak iti kaaduan a ngudo ti lawas idi dekada 1970, a mapan iti nadumaduma a paset ti Ukraine agraman idiay Moldavia (Moldova) ken iti Carpathian Mountains, tapno mitingen ken paregtaen dagidiay mangidadaulo iti organisasion ni Jehova. Gagangay nga agluasak iti rabii ti Biernes ken agawidak iti rabii ti Domingo. Manmano a maammuan ni Tamara ti papanak ket no dadduma, saanna pay a masigurado no makaawidak pay. Adu a tawen a kastoy ti napasamak. Mapasingkedak laeng ti kunaen ti Biblia maipapan iti natalunggadingan nga asawa: “Ti pategna adayo nga ad-adda ngem iti pateg dagiti korales.”—Proverbio 31:10, NW.
Kadagidi nga aldaw, ti aniaman nga aktibidad ti maysa a Saksi ni Jehova adda kakuykuyogna a peggad. Nakapagtultuloykami laeng gapu iti pigsa nga ipapaay ni Jehova. Namin-adun a sinarangetko dagiti narigat a kasasaad ket diak ammo idi no ania ti aramidek. Isu a siuulimek nga agkararagak ken agpannuray iti bileg nga aggapu ken Jehova. Nagbalin a wagas ti panagbiagmi ti panangaramidmi iti dayta.—Aramid 4:29.
Kadagiti Nabiit Pay a Tiempo
Iti panaglabas ti panawen, simmayaat ti biag dagiti adipen ni Jehova ditoy Ukraine. Bimmaaw ti pannakaidadanes, ken mabalinen ti agmulta imbes a maibalud. Idi dekada 1980, nabigbig dagiti autoridad a dagiti Saksi ni Jehova ket agpayso nga internasional nga organisasion. Isu a no ibaludda dagiti Saksi ditoy Ukraine ken iti dadduma pay a paset ti Union Soviet, daddadaelen ti Gobierno ti reputasionna iti sabsabali a pagilian. Malagipko a pinalutpotnak ti maysa nga opisial a nangibaga kaniak iti: “Maamirismi itan a saan gayam a makadangran dayta a relihion. Ti kangrunaan a pakaseknanmi ket saan koma a dangran dayta a narelihiosuan a grupo ti Gobierno.”
Iti Makindaya a Europa, nangrugin a nawaknitan ti Kortina a Landok idi arinunos ti dekada 1980, ket nanipud idin, ad-adun a wayawaya ti tagtagiragsakenmi ditoy Ukraine. Idi 1991, nagbalinen a legal ti trabahomi a panangasaba. Ket idi Setiembre 1998, nangipasdek ti Watch Tower Society iti sanga nga opisina idiay Lviv. Idi kattapog ti 1999, nangrugin a naibangon ti baro a pasilidad ti sanga a pagnaedanto ti nasurok a 170 a trabahador. Ditoy Ukraine ita, nasurokkamin a 112,000 a makipaspaset iti trabaho a panangasaba, ket nasurok a 250,000 ti timmabuno iti Memorial ita a tawen 2000. Ti kangrunaan a nakaskasdaaw ket ti bilang dagiti agtutubo iti ummongmi. Iti maysa a kombension idiay Kiev idi 1991, sinaludsodannak ti maysa a reporter ti periodiko:
“Naggapuan amin dagitoy a tattao? Impagarupko no awan dagiti Saksi iti Union Soviet, ngem pagammuan ta rinibuda gayam!”
“Saan a kellaat ken giddato ti kaaddami,” kinunak kenkuana. “Adun a tawen nga agserserbikami ken Jehova ditoy.”
“Kasanoyo a naallukoy ti nagadu nga agtutubo iti relihionyo?” ti kayatna a maammuan.
“Ti kasayaatan ket damagem dagiti mismo nga agtutubo. Bay-am nga isuda ti mangibaga no apay a kayatda ti agserbi ken Jehova.”
“Dinamagko idan,” kinuna ti reporter. “Imbagada a magustuanda dayta.”
“No kasta, dayta ti makagapu,” kinunak. “No dayta ti imbaga dagiti agtutubomi, dayta ngarud ti makagapu.”
Saan laeng a dagiti agtutubo ti maragragsakan nga agserbi ken Jehova. Dakami ken ni Tamara ket agserserbi iti nasuroken a 80 a tawen no mapagtipon ti dagup ket awan a pulos ti pangisukatanmi iti pammatimi. Nupay Saksi ni Jehova-kami, kaskasdi nga adda dagiti problemami. Maamirismi nga agingga a di agpatingga daytoy daan a sistema, addanto latta dagiti rigat a mapasaran ti tunggal maysa. Ngem nasaysayaat ti pannakakabalmi a mangsaranget kadagiti pakasuotan ngem iti aniaman a sabali pay a grupo dagiti tattao ditoy daga. Determinadokami a mangsaranget kadagitoy a pakasuotan a kas iti inaramidmi iti napalpalabas, babaen ti bileg nga aggapu iti mannakabalin amin a Dios a ni Jehova. Mariknami ti narikna ni Moises idi kinantana ti kanta ti balligi: “Ti pigsak ken pannakabalinko isu ni Jah, yantangay isu agserbi iti pannakaisalakanko.”—Exodo 15:2, NW.
[Ladawan iti panid 22]
Kaduak dagiti padak a Saksi iti kampo a pagtrabahuan 21
[Ladawan iti panid 22]
Microfilm ti Ukranio a “Pagwanawanan” (aktual a kadakkelna)
[Ladawan iti panid 23]
Dakami ken baketko a Tamara
[Ladawan iti panid 24, 25]
Ti in-drawing ti artist a pagbalinan ti baro a sanga nga opisina a madama a maibangbangon idiay Lviv
[Dagiti ladawan iti panid 25]
Apay a nagadu nga agtutubo ditoy Ukraine ti agserserbi ken Jehova?