Historia​—Rumbeng Aya a Pagtalkantayo?

“Ti pannakaammo iti historia . . . ipariknana a pasettayo ti maysa a timpuyog a nangrugin sakbay pay a naipasngaytayo ken agtultuloy latta kalpasan ti ipapataytayo.”​—A COMPANION TO THE STUDY OF HISTORY, NGA INSURAT NI MICHAEL STANFORD.

NO DITAY ammo ti napalabas, maikapkapistayo iti maysa a banag a nakapatpateg iti biag. No awan ti historia, sika, ti pamiliam, ti tribum, wenno uray ti nasionmo kasla awan ti nagtaudanna, awan ti napalabasna. Kasla awan ti namunganayan ti agdama ken awan ti panggepna.

Ti historia ket mabalin a maysa a nagdakkel a pagurnongan kadagiti leksion iti panagbiag. Matulongannatayo a mangliklik kadagiti nakairuaman a biddut. Kas kinuna ti maysa a pilosopo, dagiti tattao a makalipat iti napalabas sigurado nga ulitendanto manen ti napasamak idi. No ammotayo ti historia, maawatantayo dagiti napalabas a sibilisasion, dagiti nakaskasdaaw a natakuatan, nakaay-ayat a tattao, ken nadumaduma a wagas ti panangmatmat iti bambanag.

Ngem tangay ti historia amirisenna ti tattao ken dagiti nabayagen a pasamak, kasanotayo a maammuan no mapagtalkan dayta? Tapno makasursurotayo kadagiti napateg a leksion iti historia, nabatad ngarud a masapul a naibasar dagitoy iti kinapudno. Ket no maammuantayo ti kinapudno, masapul nga akseptarentayo dayta, uray no saan a kanayon a makaay-ayo. Ti napalabas ket mabalin nga ipadis iti hardin ti cactus​—napintas nupay nasiit; makaparegta met ken makapaladingit.

Kadagiti sumaganad nga artikulo, usigentayo ti sumagmamano nga aspeto ti historia a makatulong kadatayo a mangtingiting iti kinaagpayso dagiti basbasaentayo. Usigentayo met no kasano a magunggonaan ti mannakaawat nga agbasbasa iti autentiko a historia.

[Ladawan iti panid 3]

Ni Reyna Nefertiti

[Ladawan iti panid 3]

Ania dagiti leksion a masursuro iti historia?

[Picture Credit Lines iti panid 3]

Nefertiti: Ägyptisches Museum der Staatlichen Museen Preußischer Kulturbesitz, Berlin

Border: Rinetrato ti British Museum