Panangmatmat iti Lubong
“Mapukpukaw” ti Pitopulo ket Siam a Milion a Babbai
Iti pinonduan ti UN a pannakasurbey ti “India, Pakistan, Bangladesh, Nepal, Sri Lanka, Bhutan ken ti Maldives, naammuan a 79 a milion a babbai ti ‘mapukpukaw idiay Abagatan nga Asia’ gapu iti panangidumduma maibusor kadagiti babbai agpadpada a kasakbayan ken kalpasan ti pannakaipasngayda,” sigun iti padamag ti Reuters. “Mapukpukaw” dagiti babbai gapu iti aborsion agraman ti “pannakapapatay dagiti maladaga ken ti nasaysayaat a pannakataraon dagiti lallaki a maladaga.” Agtultuloy kano ti naud-udi a makagapu agingga iti kinaadulto, isu nga agsagsagaba dagiti babbai iti nakaro a malnutrision. “Ad-adu ti matay kadagiti ubbing ken nataengan a babbai kadagiti tawen a kabaelandan ti agpasngay,” sigun iti damag. Ti bilang a 79 a milion ket naibasar iti kinapudno nga adda laeng 94 a babbai iti kada 100 a lallaki iti rehion, idinto ta iti intero a lubong, 106 ti babbai iti kada 100 a lallaki.
Nalukatanen ti Kaatiddogan a Kalsada nga Usok
Impadamag ti periodiko a Frankfurter Allgemeine Zeitung a nalukatanen idiay Norway ti kaatiddogan iti lubong a kalsada nga usok. Ag-24.5 a kilometro ti kaatiddog ti Laerdal Tunnel ket pagsilpuenna ti Oslo ken Bergen, ti dua a kadakkelan a siudad iti Norway. Sakbay daytoy, masapul nga agpili dagiti tsuper no lumasatda iti agsikkosikko a kalsada iti bantay wenno iti ferry a lumasat iti maysa a fjord. Ti seguridad iti baro nga usok ti naipangpangruna. Addaan espasio a pagrikusan ti lugan iti kada 500 a metro, di mauram a dadakkel a bentilador a mangigup iti asuk ken makasabidong a gas babaen ti abut a bentilasion, ken ti kabaruan a sistema a pang-emerhensia. Gapu ta adu a tattao ti maamak kadagiti atiddog nga usok, adda dadakkel a plasa ti mangbingay iti Laerdal Tunnel iti uppat a seksion. Dagiti diding dagitoy a plasa ket masilsilawan iti asul tapno agparang a kasla aldaw ken presko ti angin. Nupay kasta, sigun iti surbey, saan a kayat nga usaren ti 25 a porsiento kadagiti taga Norway dayta nga usok gapu ta kaamakda dagiti aksidente wenno uram.
Agsubli Sadi Israel Dagiti Animal nga Agpegpeggad a Maungaw
Adda manen ti adu nga animal a napukaw idin idiay Israel, sigun iti maysa nga artikulo iti periodiko a Haa-retz iti Israel. Dagiti chacal ken atap nga aso ket nagsublin idiay Negeb ken Golan Heights. Iti kaudian a panagbilang, immadu agingga iti 450 dagiti agila iti makin-amianan nga Israel. Adda payen leopardo a nakita sadi Galilea. Maipagarup idi a naungaw dagiti leopardo iti daytoy a rehion, ket agpegpeggad a maungaw dagiti atap nga aso. Ngem adda manen dagitoy nga agkaan iti padada nga animal a kas kadagiti animal a kanenda—ti antilop, atap a kalding, ken ugsa. Nupay agsubli ti dadduma nga animal iti dati a lugarda, dadduma ti naisubli iti dati a pagnanaedanda. Karaman kadagitoy dagiti atap nga asno; nasurok a 100 ti agdakdakiwas manen idiay Negeb.
Ad-adu a Pagimbagan ti Panagpasuso
“Kayatmo kadi a nalalaing ti anakmo?” iyimtuod ti magasin a Psychology Today. “Nalaka laeng no la ket ta agpasusoka imbes a gumatangka iti pulbo a gatas.” Dua a nataba nga acid a gagangay nga adda iti gatas ti ina—docosahexaenoic acid (DHA) ken arachidonic acid (AA)—ti agparang a dakkel ti maaramidanda iti itatanor ti sistema nerbio ti maladaga. Napaneknekan kadagiti pannubok a “nalalaing nga agikabesa, mangsolbar iti parikut ken agsursuro nga agsao dagiti ubbing a nangipauneg agpadpada iti DHA ken AA ngem iti dadduma pay a grupo,” sigun iti magasin, a mangipakita a ti natural a gatas ti ina ti kasayaatan.
“Naammuan met iti panagsirarak, no apay a pagay-ayat unay dagiti tattao dagiti namulagatanda a taraon,” sigun iti magasin a Science. “Dagiti babbai nga imminum iti tubbog ti carrot idi masikog wenno agpaspasusoda pay laeng ti nakapatanor iti annak a kaykayatda met ti tubbog ti carrot. . . . Ipamatmat ti panagsukisok a nasaysayaat ti gatas ti ina ngem iti pulbo a gatas, ta makatulong kadagiti ubbing tapno magustuanda dagiti baro a taraon” ken suruanna ida “no ania dagiti natalged a taraon—a mangipaganetget iti kinapateg ti pannangan dagiti masikog ken agpaspasuso iti makapasalun-at.”
Matarigagayan Pay Laeng Dagiti Desente a Trabaho
“Desente a Trabaho Para iti Amin—Arapaap Pay Laeng,” ti paulo ti damag iti Aleman a periodiko a Hannoversche Allgemeine Zeitung a nangireport maipapan iti simposium a “Sangalubongan a Dialogo,” a naangay iti sangalubongan nga eksibision nga EXPO 2000 idiay Hannover. Nupay naadaptar idi 1951 ti prinsipio maipapan iti agpapada a sueldo para iti lallaki ken babbai ket naiparit idi 1973 kadagiti ubbing ti mangged, 150 a milion a tattao iti intero a lubong ti awanan panggedan, 850 a milion ti saan a regular iti trabahoda, ken 250 a milion nga ubbing ti kapilitan a mangged. Iti kada aldaw, awan pay dua a doliar ti pagbibiag ti kagudua iti populasion ti lubong. Ket agpapan pay kadagiti panagregget, dumakdakkel imbes a bumasbassit ti naggidiatan dagiti nabaknang ken napanglaw. Talaga a naiduma met ti pakaseknan dagiti nabaknang ken napanglaw a pagilian. Nupay pagsasaritaan dagiti politiko a taga Europa dagiti plano maipapan iti panagririnnanud ken ti impluensia dagiti union dagiti trabahador, nasken a tamingen dagiti padada a politiko kadagiti napanglaw a pagilian dagiti napatpateg nga amang nga isyu, kas iti pamunganayan nga edukasion para iti amin ken ti panangpataudda kadagiti panggedan para iti sumarsaruno a kaputotan.
Agpegpeggad ti Masada?
“Masapul a saanen a marbek ti Masada!” ti pukkaw dagiti demonstrador a mangparparegta kadagiti Judio bayat nga ibangbangonda ti moderno a nasion ti Israel. “Ngem kinapudnona, marbek manen ti Masada,” sigun iti impadamag ti NBC, “iti literal a wagas, gapu kadagiti puersa ti nakaparsuaan.” Ti nalatak a pagpasiaran dagiti turista “ket adda iti maysa kadagiti kangrunaan a maginggined a disso ditoy daga: ti Dead Sea Rift Valley.” Naguduagudua dagiti rangkis ti bantay iti ginasut a seksion, a ti sumagmamano ket mabalin a margaay no adda ginggined. Kinapudnona, sigun iti pananganalisar ti computer, sumagmamano a seksion ti makindaya a deppaar ti Snake Path ti literal a marmargaay, isu a napalagdan dagitoy babaen ti 18 a metro ti kaatiddogda nga asero. Nupay kasta, dagiti rebbek ti palasio nga imbangon ni Ari Herodes nga adda iti makin-amianan a paset ti Masada “ket adda met iti nalaka a margaay a daga” ken talaga a masapul a mapatibkeran. Ngem saan pay a nangrugi ti trabaho iti daytoy a paset gapu ta kurang ti pondo. Idiay Masada, 100 a kilometro manipud Jerusalem, a nadaeran ti maysa a grupo ti 967 a Judio a rebelde ti pananglakub ti buyot ti Roma dandani 2,000 a tawenen ti napalabas. Iti rabii sakbay a sinerrek dagiti Romano ti sarikedkedda, inkeddeng kano dagiti Judio ti agpakamatay imbes a sumukoda.
Agannadka iti Init
Makapakanser iti kudil ti napaut a panagkainaran nga awan ti umdas a proteksion, sigun iti maysa nga artikulo iti El Universal a periodiko ti Mexico. Sigun iti espesialista iti kudil a ni Adriana Anides Fonseca, adda agsasaruno nga epekto ti radiasion ti init a ti kaaduan ket madlaw kas nakaro a kanser kalpasan iti edad a 50. Isingasingna nga aglosionka iti makasalaknib iti kainaran 30 a minuto sakbay nga agkainaranka ket ulitem manen iti kada tallo wenno uppat nga oras, kalpasan ti itatapogmo iti danum, wenno no agkalkalimduosanka. Kasapulan dagiti puraw a tattao ti filter a nangatngato ngem 30 wenno 40 a makasalaknib iti kainaran; ket kasapulan dagiti nangisngisit daydiay addaan iti 15 agingga iti 30. Nupay kasta, masapul a laglagipem a dayta a losion ket saan a naan-anay a manglapped iti panangdangran ti radiasion, ket dakdakes dagiti losion a mangpakayumanggi iti kudil gapu ta naun-uneg ti panangsinitda. Siertuem a saan unay a mainaran dagiti maladaga, tangay saan pay a naan-anay a timmanor ti mangdepensa a mekanismo ti kudilda.
Manmanon Dagiti Aginteres iti Kinapadi
Dagiti Katoliko a nagannak ket “saanen a magagaran a mangipannakkel a mangibaga a ‘maysa a padi ti anakko,’” kuna ti The New York Times. “Dagiti panguluen ti Iglesia Katolika . . . ammoda a naimbag a ti kangrunaan a makagapu iti ibabassit ti bilang dagiti agbalin a padi ket ti ibabassit ti bilang dagiti Katoliko a nagannak a situtulok a mangparegta iti annakda a mangpili iti kinapadi kas bokasionda.” Karaman kadagiti nadakamat a makagapu ket bumasbassiten ti bilang ti annak dagiti Katoliko, ket “narigrigat nga akseptaren nga agbalin a padi ken saanen a mabalin a mangasawa ti bugbugtong nga anakda,” kuna ti artikulo. “Maysa pay, naibabain ti kinapadi iti napalabas a dekada gapu iti tunggal padamag maipapan iti panangabuso dagiti papadi kadagiti ubbing, sigun kadagiti nagannak a nainterbiu.” Naammuan iti pannakasurbey dagiti kareregtaan a Katoliko nga inlungalong ti National Conference of Catholic Bishops, a dua ket kakatlo kadagiti nagannak ti di mangiparegta iti annakda nga agpadi wenno agmadreda. Sigun ken ni Edward J. Burns, maysa a padi ken representante ti grupo, saan a mababalaw ti agkabannuag, agkabkabbalay a lalaki ken babai iti maysa a reunion ti pamilia no ipakaammoda nga agkabkabbalayda. Nupay kasta, ti agtutubo a lalaki a panggepna ti agbalin a padi ket mabalin a bagbagaan dagiti miembro ti pamiliana iti, “Siguradoka kadi iti ar-aramidem?”