Dagiti Cameo ti Italia—Nagbabassit nga Obra Maestra
BABAEN TI MANNURAT TI AGRIINGKAYO! IDIAY ITALIA
Napankami idiay Torre del Greco, iti Luek ti Naples, tapno kitaenmi ti pannakaaramid ti maysa kadagiti inaramid-ima nga obra ti arte a gagangay iti daytoy a paset ti Italia. Dagiti cameo ti tuktukoyenmi—dagiti alahas a nakitikit kadagiti kabibi a naggapu iti baybay. Planomi a pasiaren ti maysa kadagiti adu a puesto ti cameo iti ili, ngem sakbay a mangrugikami, nalabit kayatyo a maammuan ti bassit nga impormasion maipapan kadagiti cameo ken ti nabayagen a pakasaritaanda.
DAGITI cameo ket saniata, natangken a bato, wenno kabibi a nakitikit. Dagiti agata, onix, sardonika, ken ti sumagmamano a kabibi ti nangruna a maibagay iti daytoy a kita ti trabaho, tangay makaay-ayo ti panagsusupadi dagiti kolorda gapu iti nadumaduma a kolor dagiti katuonda. Ti pamay-an ti panagaramid ket kaasping kano iti panagkitikit iti patad a material ngem babassitda la ngamin.
Adu a cameo a naaramid kadagiti natangken a bato wenno saniata ti nakalasat nanipud idi panawen dagiti Persiano, Griego, ken Romano, a mangpaneknek iti kinalatak ken kinaantigoda. Dagiti cameo a nagtaud kadagiti kabibi ti kabarbaro. Nausar ti nakar kadagiti cameo idiay Francia, Alemania, ken Flanders kabayatan ti maika-14 ken maika-15 a siglo. Dagiti artifact iti kabibi ket kasla maipatpateg idi kadagiti pagtaengan dagiti babaknang ken sopistikado a Pranses. Gapu kadagiti panaglayag tapno agtakuat kabayatan dagidi a tawen, naisangpet ti nagadu, manmano, ken karkarna a material idiay Europa—dagiti nagdadakkel a balay ti pag-ong, saong ti narwhal, jade, amber, ken karkarna a kabibi a naggapu iti baybay. Gapu iti daytoy, adu ti naginteres a mangadal kadagiti natural a banag ken nagutugot ti imahinasion dagiti nalaing nga artesano, alahero, ken kumikitikit. Mabalin nga idi maika-16 a siglo, naduktalanda a dagiti kabibi iti pamilia Cassidae ken Cypraeidae ti nangruna a maitutop iti panagkitikit iti cameo.
Idi panawen a maawagan neoclassic, rimsua ti panaginteres manen iti kadaanan nga arte, ket kabayatan ti maika-18 a siglo, rimmang-ay ti panagaramid kadagiti kabibi a cameo, nupay inuyaw ti dadduma a peke kano dagitoy gapu ta nalaka ti shell no idilig kadagiti saniata. Nanipud idin, bimmassit ti bilang dagiti puesto nga agar-aramid kadagiti cameo. Iti kaaldawantayo, ti arte ket adda pay laeng iti dua nga ili—idiay Idar-Oberstein, Alemania, a paglainganna dagiti inaramid-makina nga agata, ken idiay Torre del Greco, Italia, a sadiay agtultuloy ti panagkitikit dagiti ima a mismo iti kabibi a cameo.
Ita ta addan bassit nga ammotayo maipapan iti pakasaritaanna, mapantay kitaen no kasanot’ pannakaaramid dagiti moderno a kabibi a cameo.
Iti Puesto ti Cameo
Adda iti akikid a kalye iti sentro ti Torre del Greco ti puesto a pasiarentayo. Napno ti lamisaan ti artesano kadagiti remienta ken cameo a nadumaduma ti kasasaad ti pannakatrabahoda. Makapaamanga ti kinapintas ti pedaso nga iringringpasna—maysa a komplikado nga eksena iti away nga addaan sumagmamano a ladawan.
Idiay Bahamas ken Caribe agraman iti baybay ti Makindaya nga Africa ti naggapuan dagiti kabibi a nakaaramidan dagiti cameo. Nadumadumat’ kolorna a cameo ti mapataud ti nadumaduma a kita ti kabibi. Kas pagarigan, dagidiay nakitikit iti Cassis madagascariensis (a gagangay a pagaammo kas sardonika a kabibi) ket addaan puraw a disenio iti rabaw ti natayengteng a kolor kape nga aglawlaw; mangpataud dagidiay nakitikit iti Cypraecassis rufa (kabibi a kaasping ti kalsedonia) iti nakuskusnaw ken natingtingra a nalabaga-kolor kape. Ti kanginaan ket dagidiay kapipintasan ti panagsupadi dagiti kolorda.
Ti umuna nga addang isut’ panangtabas iti pannakatasana—ti paset ti kabibi a pakausaran ti remienta a sirkulo a pagtabas a palamiisan ti danum. Ti nadumaduma a sukog dagiti cameo a mapataud, a masansan a sukog-itlog wenno nagtimbukel, ket mayurit iti rabaw ti makin-uneg a paset ti pannakatasa. Kalpasanna, matabas iti babbabassit a pedaso a tallo wenno nasurok ti sikiganda. Gagangay a maysa a dakkel ken dua a babassit a cameo ti mapataud ti kalkalainganna ti kadakkelna a kabibi. Rumbeng a nalaing ti maysa a mangamiris no ania a tabas ti rumbeng a pakaaramidan ti tunggal kabibi. Kas pagarigan, mabalin a tallo a pigura ti maikitikit iti tallo a timmud-aw iti makinrabaw a paset ti pedaso. Apaman a matabas, maaramid ti tunggal pedaso sigun iti matarigagayan a sukog babaen ti panagusar iti grinding wheel. Kalpasanna, maidekket dayta iti ababa a kayo, tapno nalaklaka nga iggaman. Sumaganad, maasa ti nakersang a makinruar a katuonna sigun iti umiso a kapuskolna. Iti daytoy a kasasaad, ti sukog ti kabibi ti agbalin a giya ti artesano iti panangikeddengna no ania a ladawan ti kitikitenna. Iti rabaw ti kabibi, iyuritna a dagus babaen ti lapis ti ladawan nga aramidenna. Kalpasanna, rugiannan ti agkitikit.
Ti de koriente a pagkiskis—maysa a barrena a makaasa ti murdongna—ti mausar a pagikkat iti sobra a material. No umdasen ti pannakayurit ti disenio, mangrugin ti panagkitikit dagiti ima a mismo babaen ti agsasaruno a pannakausar dagiti nakatadtadem a remienta a maawagan burin a nadumadumat’ kadakkelda. Nasken a maaramid ti disenio iti eksakto a kauneg a pagbalbaliwan ti kolor ti kabibi manipud napusyaw agingga a natingra. Babaen ti panangtabas iti nadumaduma a kauneg, makapataud ti nalaing nga artesano iti impresion a kasla nasaragasag a belo dagita. Kamaudiananna, addan ladawan a nagpaiduma ti detalyena a natingtingra ti kolor ti makinlikud a pasetna!
Awan patingga dagiti mabalin nga aramiden. Nalabit nakakitakan iti ladawan ti naimnas a babai—a kanayon a magustuan ti adu. Ti nagbabassit a sukog wenno sabsabong ket maaramid a singsing wenno aritos. Ti daddadakkel a cameo nga agingga iti tallo a pulgada ket maaramid a mayaspili nga arkos ti bado wenno pabitin ti kuentas ken mabalin a pakakitaan kadagiti mas komplikado a buya—buya ti aglawlaw, away, wenno klasikal a komposision. Mabalin nga ikuadro wenno iparabaw kadagiti pedestal ti kadakkelan a nalabit agingga iti walo a pulgada ti rukodna. Ti balorda ket agpannuray saan laeng nga iti kadakkel ken kadagiti materiales a nausar iti panangibaskag no di ket nangruna iti kinasigo ken kinaannad pay a naipakat iti pannakaaramidda. Dadduma ket autentiko nga obra ti arte.
Gapu ta ti kinanadumaduma ti partikular a kabibi a matubay ti agbalin a giya iti artesano ken masapul a gundawayanna dagita tapno makaaramid iti maysa a produkto, saanto a pulos a matulad dagiti makina ti panagaramid kadagiti kabibi a cameo, ken awan a pulos ti dua a cameo nga agpada. Talaga a nagpaiduma ken makaay-ayo a pagarkos ken pagdekorasion dagitoy—agpayso a nagbabassit nga obra maestra.
[Dagiti ladawan iti panid 16]
PANAGARAMID ITI CAMEO
Dagiti kabibi a maaramid a cameo
Matabas ti pannakatasa ti kabibi tapno maaramid a cameo
Ti sukog ti cameo ket mayurit iti pedaso
Mapattapatta ti umiso a kadakkel wenno kabassit ti pedaso
Kalpasan a nasukog ti pedaso, makumikomen ti artesano iti lamisaanna
[Ladawan iti panid 17]
Ti Gemma Augustea, a naaramid idi nagbaetan ti 10 ken 20 K.P. Ti kadakkelna ket 7 1/2 a pulgada por 9 a pulgada
[Credit Line]
Erich Lessing/Art Resource, NY